HAVA KARGO VE TEHLİKELİ MADDELER

Tehlikeli madde kavramı en genel anlamıyla sahip olduğu kimyasal, fiziksel ve biyolojik birtakım özelliklerinde dolayı canlı cansız varlıklar ve çevre için risk oluşturan madde ve nesneler olarak tanımlanmaktadır. Havacılıkta tehlikeli madde kavramı ise taşınması esnasında sağlığa, emniyete, diğer varlıklara ve çevreye zarar verme riski taşıyan madde veya nesneler olarak ifade edilmektedir. Aslında günlük hayatta kullandığımız basit şeyler dâhi hava yoluyla taşınması esnasında risk oluşturabilmektedir. Çakmaklar, kibritler, saç spreyleri, deodorantlar, lityum-iyon bataryalar gibi maddeler bu duruma verilebilecek örneklerdendir.

Uluslararası Atom Enerji Ajansı (International Atomic Energy Agency) kısaltması IAEA'dır.

ICAO,  Uluslararası Sivil Havacılık Organizasyonu (International Civil Aviation Organisation) kısaltmasıdır.

Yolcu ve ekip beraberinde taşınabilen tehlikeli maddeler listesine göre, emniyetli evrak çantası, para kutusu, nakit çantaları vb hiçbir şart altında uçakta taşınamazlar grubuna girerler.

Medikal amaçlı oksijen ve hava silindirleri taşınmasında sorumlu kaptan pilot bu nesnelerin uçaktaki yeri konusunda bilgilendirilmelidir.

Tehlikeli maddelerin emniyetle taşınabilmeleri için kullanılan paketler özel olarak üretilmiş ve belirli testlerden geçmiş olma ya da belirli şartları yerine getirme özelliğine sahiptirler. Birleşmiş Milletler (UN) önerileri doğrultusunda performans testlerine tabi tutulan veya belirli şartları yerine getiren bu paketlere UN tipi paket de denilmektedir. Ancak bazı tehlikeli maddelerin IATA-DGR’da belirtilen sınırlandırılmış miktarları sıradan paketler içerisinde taşınabilmektedir. Yani UN tipi paket kullanımı gerekli olmamaktadır. Ancak tehlikeli maddeler yine de IATA-DGR içerisindeki paketleme kuralları dâhilinde iyi kalitede iç ve dış kap kullanılarak paketlenmelidir. Sınırlandırılmış miktardaki tehlikeli maddelerin paketlerinde “Y” harfi ile gösterilen işaretleme yapılmalıdır. Taşımaya hazır hâldeki bir tehlikeli maddenin sınırlandırılmış miktarı hiçbir koşulda 30 kg üzerinde olamaz. Sınırlandırılmış miktardaki tehlikeli maddeler için gönderici beyan formu hazırlanmalıdır.

Tehlikeli maddelerin tanımlanmasında diğer konularda olduğu gibi en önemli kaynak IATA-DGR’dır. Bu kuralların olduğu el kitabında  bulunan Tehlikeli Maddeler Listesi, bu amaçla kullanılmaktadır.

B Sütunu: Tehlikeli maddenin uygun gönderi adının ya da açıklamasının yer aldığı sütundur. Bu sütundaki koyu yazımlar maddenin gönderide kullanılacak adıdır. Koyu olmayan diğer yazımlar isin maddenin tanımlanmasını kolaylaştırıcı açıklamalardır. Bu sütun içerisinde
çoğunlukla karşılaşılan n.o.s. (not otherwise specified - başka türlü tanımlanmadıkça) kısaltması mevcuttur.

H Sütunu: Tehlikeli maddenin yolcu ve kargo uçağında paket başına olan sınırlandırılmış miktarı için belirtilen maksimum net madde miktarıdır. Eğer parantez içerisinde G harfi var ise belirtilen limit maddenin brüt ağırlığı (gross weight) içindir. Eğer burada “Forbidden” ifadesi var ise tehlikeli madde sınırlandırılmış miktarda taşınamaz.

U: Paketin özel olduğunu, bulaşıcı maddenin paket içerisinde test edilmeye gerek kalmadan taşınabileceğini gösterir.

Tehlikeli Madde: Taşınması esnasında sağlığa, emniyete, diğer varlıklara ve çevreye zarar verme riski taşıyan madde veya nesneler olarak ifade edilmektedir.Doğru cevap ''A'' şıkkıdır.

Tehlikeli maddelerin hava yoluyla taşınmasına yönelik düzenlemelerin oluşturulmasında Birleşmiş Milletler Tehlikeli Maddelerin Taşınması Konusunda Uzman Alt Komitesi (UN Subcommittee of Experts on the Transport of Dangerous Goods, SCoETDG) ile Uluslararası Atom Enerji Ajansı (International Atomic Energy Agency, IAEA) kurumları belirleyici konumundadırlar.Doğru cevap ''C'' şıkkıdır.

Birleşmiş Milletler tehlikeli maddelerin taşınması konusunda Uzman Alt Komitesi
(SCoETDG) kurumu düzenler. Doğru cevap ''A'' şıkkıdır.

Tehlikeli Madde Kuralları düzenleme, doküman, tatlimatları;Uluslararası Hava Taşımacılığı Birliği (IATA) kuruluşu yapar.doğru cevap ''E'' şıkkıdır.

Çalışanların tehlikeli maddeler konusunda gerekli bilgi ve farkındalığa sahip olması amacıyla gerekli eğitimler 24 ay süreyle geçerlidir.Doğru cevap ''C'' şıkkıdır.

Taşıyıcı tehlikeli madde kayıtlarını uçuştan sonra en az 3 ay süreyle saklamak zorundadır.Doğru cevap ''C'' şıkkıdır.

Doğal tahta kodunu göstermektedir.Doğru cevap ''D'' şıkkıdır.

UN tipi paketlerin tipleri ve paketlerde kullanılan materyal kodlarındaki ''D'' kontrplak paket materyal kodunu göstermektedir.Doğru cevap ''A'' şıkkıdır.

Paket özelliklerini gösteren işaretlemelerden, üçüncü hane kodlarından ''V'' paketin özel olduğunu, katı ya da sıvı tehlikeli maddenin paket içerisinde test edilmeye gerek kalmadan taşınabileceğini gösterir.Doğru cevap ''B'' şıkkıdır.

Tehlikeli maddelerin taşınması sürecinde tehlikeli madde ile ilgili doldurulması gereken dokümanlardan beyan formu gönderici tarafından en az 3 ay süreyle saklanmalıdır.Doğru cevap ''E'' şıkkıdır.