HAVA HUKUKU

Rekabet: Mal ve hizmet piyasalarındaki teşebbüsler arasında özgürce ekonomik
kararlar verilebilmesini sağlayan yarıştır.Anti tröst: Ekonomide tekelleşmeye engel olma,tekelleşmenin karşıtı.Oligopol: Bir malın birkaç satıcısının mevcut olduğu
piyasadır.Monopol: Bir malın tek bir satıcısının bulunduğu piyasadır. Deregülasyon: Belli bir alanda devlet kısıtlamalarının azaltılması ya da tamamen kaldırılması
durumudur.

18 Nisan 1951 tarihinde imzalanan Avrupa Kömür ve Çelik Topluluğu (AKÇT) Antlaşması’nın başlattığı süreçte Avrupa Ekonomik Topluluğu’nu (AET) kuran Roma Antlaşması’nın 1 Ocak 1958 tarihinde yürürlüğe girmesidir. Özellikle kömür ve çelik sektörlerine yönelik olan AKÇT Antlaşması rekabet düzenlemeleri bakımından iki önemli madde (65 ve 66 ncı maddeler) içermektedir. Söz konusu maddeler, hükümleri Roma Antlaşması’nda öngörülen rekabet sistemine de öncülük etmiştir

Rekabet: Mal ve hizmet piyasalarındaki teşebbüsler arasında özgürce ekonomik
kararlar verilebilmesini sağlayan yarıştır.Anti tröst: Ekonomide tekelleşmeye engel olma,tekelleşmenin karşıtı.Oligopol: Bir malın birkaçsatıcısının mevcut olduğu
piyasadır.Monopol: Bir malın tek bir satıcısının bulunduğu piyasadır. Deregülasyon: Belli bir alanda devlet kısıtlamalarının azaltılması ya da tamamen kaldırılması
durumudur.

Komisyon özellikle aşağıdaki konularla ilgili anlaşma, karar ve uyumlu eylemlere yönelik grup muafiyetlerini kabul edebilir: Hava yolu işletmelerinin uçuş tarifelerinin ortak planlaması ve koordinasyonu. Tarifeli hava yolu taşımacılığı hizmetlerinde yolcu, bagaj ve yük taşımacılığının fiyat tarifeleri hakkında danışma. Yeni açılmış ve yoğunluğu düşük, tarifeli hava yolu taşımacılığı hatlarında  ortak uçuş faaliyetlerinin düzenlenmesi. Havaalanlarında ve havaalanı planlamasında (programlamada) slot tahsisi.Hava taşımacılığı kapsamında faaliyet gösteren işletmelerin, uçuş tarifelerinin
belirlenmesi, rezervasyon ve biletleme işlemlerine ilişkin bilgisayarlı rezervasyon
sistemlerinin ortak satın alımı, geliştirilmesi ve işletilmesi.

Topluluk havaalanları arasındaki hava yolu taşımacılığı hizmetleri için slot tahsisi ve
uçuş tarifeleri hakkında danışma ile ilgili belli anlaşmalar, kararlar ve uyumlu eylemlere
Antlaşmanın 81(1). maddesi uygulanmıyordu. İlgili Komisyon Tüzüğü’ne göre hava yolu
taşımacılığı sektörü ile ilgili olarak üç ayrı grup muafiyeti çıkarılmıştır. Bunlar:
 Uçuş tarifelerinin ortak planlanması ve koordinasyonu, ortak uçuş faaliyetleri ve
gelir paylaşımı, slot tahsisi ve uçuş tarifeleri hakkında danışma ile ilgili işletmeler
arası anlaşmalar, kararlar ve uyumlu davranışlar.
 Bilgisayarlı rezervasyon sistemleriyle ilgili işletmeler arası anlaşma kategorileri;
 Yer destek hizmetleriyle ilgili belirli kategorideki anlaşmalardır

Roma Antlaşmasının 107. maddesinin 3. fıkrasına göre aşağıdaki desteklerin iç pazarla bağdaştığı kabul edilmektedir:1. Yaşam standardının anormal ölçüde düşük olduğu veya ciddi boyutta eksik istihdamın var olduğu bölgeler ile yapısal, ekonomik ve sosyal durumları göz önüne alınarak, bölgelerin ekonomik gelişmesini teşvik etmeye yönelik destekler.2. Avrupa’nın ortak çıkarını ilgilendiren önemli bir projenin gerçekleştirilmesinin teşvik edilmesine veya bir üye devlet ekonomisinde ortaya çıkan ciddi bir bozulmanın düzeltilmesine yönelik destekler.3. Ticaret koşulları ortak çıkarlara zarar verecek ölçüde olumsuz şekilde etkilemedikçe, belirli ekonomik faaliyetlerin veya belirli ekonomik bölgelerin gelişmesini kolaylaştırmaya yönelik destekler.
4. Ticaret koşullarını ve Birlik içindeki rekabeti ortak çıkarlara aykırılık teşkil edecek
ölçüde etkilememesi kaydıyla, kültürün ve kültürel mirasın korunmasını teşvik etmeye yönelik destekler.5. Konsey’in, Komisyon’un önerisi üzerine bir kararla belirleyeceği diğer destek kategorileri.

Devlet yardımı Komisyon tarafından onaylandığında şu koşullara tabi tutulmaktaydı:
 Yardım yeniden yapılanma programının bir kısmını oluşturmalı ve sınırlı bir süre
için yapılmalıdır. Örneğin, finansal sağlık ve gelecekteki ticari canlılığını güvence
etmede teşebbüsü yenilemek için yapılmalıdır. Yeniden yapılanma programı müstakil olmalı, yani programın süresi boyunca yada gelecekte daha fazla yardım istenmemelidir.Finansal ve ticari canlılığın tekrar kazanılması için gerekliyse yeniden yapılanma programı kapasiteyi kesmelidir. Program herhangi bir genişlemeyi öngörmemelidir örneğin, hava aracı sayısında ya da koltuk sayısında artışa sebep olmamalıdır. Hükûmet hava yolu şirketinin yönetiminde rol oynamamalıdır.

Hava yolu taşımacılığında 2003 yılında başlayan serbestleşme ile birlikte çok sayıda
özel hava yolu şirketi faaliyet başlamış ve rekabet artmıştır. Mevcut hava yolu şirketleri
arasında Türk Havayolları A.Ş. pazar lideri konumundadır ve Rekabet Kurulu kararlarına
göre pazarda hâkim durumdadır.

RKHK’nun 5.maddesine göre muafiyetin verilebilmesi için aranan şartlar şunlardır:
 Malların üretim veya dağıtımı ile hizmetlerin sunulmasında yeni gelişme ve iyileşmelerin ya da ekonomik veya teknik gelişmenin sağlanması. Tüketicinin bundan yarar sağlaması.İlgili piyasanın önemli bir bölümünde rekabetin ortadan kalkmaması.
 Rekabetin belirtilen amaçların elde edilmesi için zorunlu olanlardan fazla sınırlanmaması.

Türkiye’de slot uygulaması 2005 yılı Ağustos ayına kadar Türk Hava Yolları (THY), bu tarihten 2010 yılında gerçekleştirilen değişikliğe kadar ise Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü (SHGM) bünyesinde bulunan Slot Koordinasyon Merkezî tarafından yürütülmüştür. 2010 yılında yapılan değişiklikle slot koordinasyonunu sağlama görevi SHGM’den alınarak Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü’ne (DHMİ) verilmiştir.

Ekonomi hukuku açısından bakıldığında, rekabet kanunlarının ya da ekonomideki ifadesiyle anti tröst kanunlarının amaçlarının, oligopolcü teşebbüslerin kartel oluşturmalarının ya da birleşerek (tröst) monopol gücü elde etmelerinin veya elde etmeye çalışmalarının engellenmesi olduğu belirtilmektedir.

Rekabete ilişkin ilk yasal düzenleme fikri XIX. yüzyılın ortalarında Amerika Birleşik Devletleri (ABD)’nde ticari hayatta tröstleşme eğilimlerinin artması üzerine tartışılmaya başlanmıştır.

Deregülasyon: Belli bir alanda devlet kısıtlamalarının azaltılması ya da tamamen kaldırılması durumudur.

Liberalleşme ortak hava taşıma pazarına serbest rekabeti getirmiş ve rekabet hukukunun hava taşıma sektörüne uygulanmasını sağlamıştır.

Rekabeti sınırlayıcı nitelik taşıyan anlaşma ve uyumlu eylemler, belirli koşulları taşımaları halinde yasaklama dışında bırakılmaktadır: Bu durum muafiyet olarak adlandırılır.

Satış noktası yöntemi: Biletlerin satıldığı ülkeye tahsis edilen hava yolu taşımacılığı hizmetlerinden ortaya çıkan ciro.

ABD ve AB rekabet otoriteleri arasında rekabeti bozan durumlar için büyük ölçüde iş birliği içinde hareket edilmesine rağmen arada sırada anlaşmazlıklar da olmaktadır. Bunun en çarpıcı ve en dikkat çekici örneği GE/Honeywell davasıdır.

RKHK’un amacı, mal ve hizmet piyasalarındaki rekabeti engelleyici, bozucu veya kısıtlayıcı anlaşma, karar ve uygulamaları ve piyasaya hakim olan teşebbüslerin bu hakimiyetlerini kötüye kullanmalarını önlemek, bunun için gerekli düzenleme ve denetlemeleri yaparak rekabetin korunmasını sağlamaktır.

RKHK’nun 3. maddesinde “Teşebbüs; piyasada mal veya hizmet üreten, pazarlayan, satan gerçek ve tüzel kişilerle bağımsız karar verebilen ve ekonomik bakımdan bir bütün teşkil eden birimler” olarak tanımlanmıştır.

Hakim Durum: Belirli bir piyasadaki bir veya birden
fazla teşebbüsün, rakipleri ve müşterilerinden bağımsız hareket ederek fiyat, arz, üretim ve dağıtım miktarı gibi ekonomik parametreleri belirleyebilme gücü