HAVA HUKUKU

Paris Konvansiyonunu imzalamakla beraber onaylamayan devletler şunlardır: Amerika Birleşik Devletleri, Brezilya, Çin, Ekvador, Guatemala, Küba, Liberya, Nikaragua.

Feshi ihbar suretiyle Konvansiyondan çıkan devletler şunlardır: Bolivya, İran, Panama, Şili. Polonya bu devletler arasında yer almamıştır.

Almanya, Rusya ve Macaristan Konvansiyona hiç girmemişlerdir.

1926 Tarihli Madrid Konvansiyonu  21 ülke tarafından imzalanmış;  fakat sadece Arjantin, Kosta Rika, Dominik Cumhuriyeti, El Salvador, Meksika ve İspanya tarafından onaylanmıştır.

Havana Konvansiyonu Amerika Birleşik Devletleri’nin (ABD) girişimiyle yapılan bir Konvansiyondur.

Sivil bir hava aracının yabancı ülke topraklarına inmeksizin onun üzerinden uçma hakkı birinci trafik hakkı olarak numaralandırmıştır.

Şikago Konvansiyonu 7. maddesine göre, akit (taraf) devletlerden her biri ülkesi dahilindeki bir noktadan ülkesi dâhilinde diğer bir noktaya ücret veya kira karşılığında yolcu, yük veya posta taşımak iznini diğer devletlerin hava araçlarına vermemek hakkına sahiptir.

Havacılık ilişkilerini uluslararası alanda bir düzene sokmanın önemini kavrayan 18 Avrupa devleti Fransız hükûmetinin teşebbüsü ile 18 - 29 Haziran 1910 tarihleri arasında Paris’te bir siyasi konferans düzenlemişlerdir. Türkiye de konferansa katılan devletlerden biridir. Konferansta bir Konvansiyon tasarısı hazırlanmıştır. 52 maddeden oluşan bu tasarı şu kısımları içermekteydi: Hava gemilerinin tabiiyeti, uçuşa elverişlilik belgeleri ve personelin ehliyetnameleri, hava araçlarının yabancı ülkeler üzerinde uçuş hakları, kalkış, yere iniş ve uçuş hakkında kurallar, gümrük ve ulaştırma, devlet hava araçları, çeşitli hükümler. Konferans sırasında uçuş hakkı, devletlerin ülkeleri üzerindeki hava sahasıyla ilgili hakları konularında temel görüş farklılıkları yüzünden bir anlaşmaya varılamadan konferans dağılmıştır.

1870 tarihli Alman-Fransız savaşında Paris’in işgali sırasında, balonlarla uçanların tabi olacakları işlem 1874 tarihli Brüksel siyasi konferansında tartışma konusu olmuştur.

Paris Konvansiyonu 1947 yılında Şikago Konvansiyonu’nun yürürlüğe girmesi ile ortadan kalkmıştır

Konvansiyonun içerdiği bazı hükümlerin eşitlik esasına aykırı olması dolayısıyla başlangıçta birçok devlet katılmada tereddüt yaşamıştır. Sonradan bu hükümler değiştirilmiştir. 13 Ekim 1919 tarihli Paris Konvansiyonu yapılan itirazlar üzerine dört kez değişikliğe uğramıştır.

Avustralya ve Yeni Zelanda tezi, İngiltere’den daha ileri giderek uluslararası sivil havacılığın tamamen uluslararası hale getirilmesini, tarifeli hizmetlerin bir kartel halinde tek bir uluslararası teşebbüs tarafından işletilmesini ve gerekli uçak ve hava alanlarının bu teşkilatın mülkiyetinde olmasını savunuyordu.

Şikago Konvansiyonu, uluslararası sivil havacılığın esaslarını evrensel düzeyde düzenleyen ve uluslararası hava hukukunun cari kurallarını belirleyen temel bir metindir. 96 maddeden oluşan bu Konvansiyon sivil havacılığın Anayasası değerindedir.

Ek 1 personel yeterlilik (lisans)belgeleriyle ilgilidir. 1948 yılında çıkarılmıştır.

2920 Sayılı TSHK’nun 7. maddesine göre, Cumhurbaşkanı kamu düzeni ve emniyet
mülahazaları ile veya askerî sebeplerle geçici veya devamlı bir tedbir olarak, Türk hava
sahasının tamamını veya belirli bölümünün kulanılmasını veya muayyen bölgeler üzerinden uçuşu yasak edebilir veya sınırlayabilir.

Bu trafik hakkı uygulamada kabotaj hakkı olarak bilinmektedir. Kabotaj hakkı, bir devletin bayrağını taşıyan hava yolu işletmelerinin, yabancı bir devletin ülkesi içindeki iki ulusal nokta arasında ticari amaçla yolcu, yük ve posta taşıma hakkıdır. Ancak sekizinci trafik hakkı söz konusu hava yolu işletmesinin bağlı olduğu devletin ülkesinde başlamalı ya da sona ermelidir. Bu nedenle bu hak bağlantılı kabotaj hakkı olarak adlandırılmaktadır.

Dokuzuncu trafik hakkı: Bir hava yolu işletmesinin bağlı olduğu devletin ülkesinde
başlamaksızın ya da sona ermeksizin, hava araçlarıyla yabancı bir devletin
ülkesi içinde iki ulusal nokta arasında ticari amaçla yolcu, yük ve posta taşıma
hakkıdır. Bu hak tam kabotaj hakkı olarak tanımlanmaktadır.

Uluslararası Hava Hizmetleri Transit Sözleşmesi yalnız tarifeli uluslararası hava hizmetlerini düzenlemektedir. Sözleşme ile akit devletler tarifeli uluslararası hava hizmetlerinde kullanılan hava araçlarına iki önemli hak ve serbestiyi tanımaktadır. Bunlar: 1.ülkesi üzerinden yere inmeksizin uçup geçme hakkı, 2. teknik inişler yapabilme hakkıdır. Bu hakların kullanılması için sözleşmeye dahil devletlerde izin ve yetkiye gerek yoktur.

Hava yolu şirketleri arasında tamamen ticari amaçlarla iş birliği yapılmasının bir şekli
havuz anlaşmaları olarak adlandırılmaktadır. Havuz anlaşmaları uçuş programlarını koordine eden en az iki şirketi içermektedir. Şirketler toplam üretimdeki paylarına göre aynı rotada işletilen servislerden elde edilen geliri paylaşırlar.

Almanya ve Fransa arasında 26 Temmuz 1913 tarihinde iki ülke arasındaki havacılık faaliyetlerini bir düzene sokmak amacıyla bir anlaşma yapılmıştır. Hava seyrüseferleri hakkında ilk uluslararası sözleşme olan bu anlaşma, iki devletten her birinin ülkesinde diğer ülkeden gelecek hava araçlarına geçici olarak uygulanacak kuralları içeriyordu.