HAVA HUKUKU - Deneme Sınavı - 8

Varşova/Lahey Konvansiyonu’nun 17. maddesine göre taşıyıcı, bir yolcunun ölümü veya yaralanması veya herhangi bir bedenî zarara uğraması hâlinde doğan zarardan sorumlu­dur. Ancak, zararın doğmasına sebep olan kaza, uçakta veya uçağa biniş ya da uçaktan iniş işlemleri sırasında meydana gelmiş olmalıdır. Buna göre sorumluluğun şartları bir kazanın olması, kaza sonucu bir zararın ortaya çıkması, kazanın uçakta, uçağa biniş ya da uçaktan iniş işlemleri sırasında meydana gelmesidir.

Taşıyıcının uçağa biniş işlemleriyle başlayan sorumluluğu iniş işlemlerinin sona er­mesine kadar devam eder. İniş işlemleri de tanımlanmadığı için doktrin ve mahkeme ka­rarları biniş işlemlerinde olduğu gibi taşıyıcının kontrolünü esas almaktadır. Buna göre, taşıma sözleşmesinin tam ve gereği gibi ifasını takiben, yolcunun taşıyıcının egemenlik alanından çıkarak, kendi serbest iradesi ile hareket edebileceği bir noktaya gelmesi hâlinde iniş işlemlerinin tamamlandığı kabul edilmektedir. Örneğin, yolcunun hava aracını terk etmesinden sonra havaalanı binasına girmesi, hava aracını terk ettikten sonra pasaport kontrolüne gidilmesi, hava aracı terk edildikten ve güvenlik kontrolünden geçtikten sonra bagajın beklenmesi sırasında iniş işlemleri sona ermiştir ve taşıyıcı sorumlu değildir.

Gönderilenin tazminat talep ede­bilmesi için yükün kayıp olduğu­nun taşıyıcı tarafından kabul edil­miş veya yükün varması gereken günden itibaren yedi gün geçtiği halde ulaşmamış olması gerekir.

Gecikmenin taşıyıcıya ihbar edilmesi gerekmektedir. İhbarın bagaj veya yükün gönderi­lene teslim edilmesinden itibaren en geç yirmibir gün içinde yapılmış olması zorunludur. Za­rarın ihbarı yazılı olarak yapılmalıdır. İhbar süresi içinde yapılmamışsa dava hakkı sona erer.

Taşıyıcının adamları, taşıyıcıya bağımlı olarak çalışan, taşıyıcının tabiyetinde bulunan kişiler ile taşıma işinin ifasında kullanılan, taşıyıcı tarafından kendilerine bir iş tevdi edi­len, hizmetlerinden yararlanılan kişilerdir. Taşıyıcının tabiyetinde bulunan kişiler, taşıyıcı ile aralarında kurulan hizmet sözleşmesi uyarınca taşıyıcıya bağlı ve sürekli olarak çalışan kişilerdir. Örneğin, yer hizmetleri, depo işletmesi, yük kabul bürosu, uçağa yakıt doldu­ran, onu temizleyen, yiyecek maddeleri ve su dağıtımı yapan işletmeler taşıyıcının adamı olarak kabul edilmektedir. Alt taşıyıcının adamları da asıl taşıyıcının adamı sayılmalıdır. Buna karşılık kamu görevlileri tarafından yerine getirilen hizmetleri ifa edenler taşıyıcının adamı sayılmazlar. Örneğin, uçuş güvenliği için kamu görevlileri tarafından yerine getiri­len kamu hizmetleri, meteoroloji hizmetleri vb. gibi.

IATA Antlaşması yolcu ölümü ve yaralanmalarıyla ortaya çıkan zararın tazmini için sorumluluk sınırlarını kaldırmıştır. Hava yolu şirketleri 100,000 ÖÇH(SDR)’na kadar olan zararlarda herhangi bir savunma yapmayacakları üzerine anlaşmışlardır. IATA Yolcu Sorumluluk Antlaşması 14 Şubat 1997 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Uluslararası yolcu taşımacılığı yapan hava yolu şirket­lerinin % 80’i için bu anlaşma geçerliydi. Türk Hava Yolları da 6 Mart 1997 tarihinde bu anlaşmayı imzalamıştır.

Buna göre Montreal Konvansiyonu’nun uygulanma şartları da Varşova Konvansiyo­nunda olduğu gibi bir taşıma sözleşmesinin varlığı, uluslararası taşımacılık yapılması, ta­şımanın hava aracı ile yapılması, yolcu, bagaj veya yük taşımasının söz konusu olması ve taşımanın ücret karşılığında yapılmasıdır.

Montreal Konvansiyonunun yürürlüğe girmesi ile Varşova Konvansiyonu tamamen yürürlükten kalkmamıştır.

Montreal Konvansiyonuna taraf bir devletten taraf olmayan bir devlete yapılacak dönüş uçuşları Konvansiyona tabi olacaktır.

1999 tarihli Montreal Konvansiyonu yeni, ayrı ve bağımsız bir sözleşmedir, Varşova sisteminin düzeltmesi değildir.

Montreal Konvansiyonunda da Varşova Konvansiyonundaki gibi hava taşıma sözleş­mesinin tanımı verilmemiştir

Zilyetlik: Bir şey üzerindeki fiilî tasarruf biçiminde ortaya çıkan hakimiyettir.

Uluslararası hava yolu taşımacılığında özel hava hukuku kurallarının birleştirilmesi havacılık tarihinde eskiden beri önceliği olan bir konu olmuştur. Yolcu, posta ve yük taşıyan ilk hava yolu şirketleri Birinci Dünya Savaşı’ndan hemen sonra kurulmuştur. 8 Şubat 1919 tarihinde ilk Fransız Hava Yolu şirketi Lignes Aerennes Farman kurulmuş ve Paris ile Londra arasında düzensiz uçuşlara başlamıştır.

Yolcu, posta ve yük taşıyan ilk hava yolu şirketleri Birinci Dünya Savaşı’ndan hemen sonra kurulmuştur. 8 Şubat 1919 tarihinde ilk Fransız Hava Yolu şirketi Lignes Aerennes Farman kurulmuş ve Paris ile Londra arasında düzensiz uçuşlara başlamıştır.

25 Ağustos 1919 tarihinde Londra ve Paris arasında ilk uluslararası tarifeli hizmetler Imperial Hava Yolları ve The Aircraft Transport and Travel Ltd (AT&T) (Uçak Taşıma ve Seyahat Limited Şirketi) tarafından başlatılmıştır.

25 Ağustos 1919 tarihinde Londra ve Paris arasında ilk uluslararası tarifeli hizmetler Imperial Hava Yolları ve The Aircraft Transport and Travel Ltd (AT&T) (Uçak Taşıma ve Seyahat Limited Şirketi) tarafından başlatılmıştır. Imperial Hava Yolu şirketi 1939 yılında British Airways ile birleşmiştir.

İlk Uluslararası Hava Hukuku Konferansı 26 Ekim 1925 Pazartesi günü Paris’te toplanmıştır.

25 Ağustos 1919 tarihinde Londra ve Paris arasında ilk uluslararası tarifeli hizmetler Imperial Hava Yolları ve The Aircraft Transport and Travel Ltd (AT&T) (Uçak Taşıma ve Seyahat Limited Şirketi) tarafından başlatılmıştır.

Bagaj veya yük taşımacılığında zararın belli süreler içinde taşıyıcıya bildirilmesi gerekir. Sürelere uyulmaması halinde taşıyıcı aleyhine dava açılamaz.

İlk Uluslararası Hava Hukuku Konferansı 26 Ekim 1925 Pazartesi günü Paris’te toplanmıştır.

Konvansiyon 12 Ekim 1929 tarihinde Varşovada şu 23 Devlet temsilcilerince imzalanmıştır: Almanya, Avusturya, Belçika, Brezilya, Danimarka, İspanya, Fransa, Büyük Britanya ve Kuzey İrlanda, Avustralya, Güney Afrika, Yunanistan, İtalya, Japonya, Letonya, Lüksemburg, Meksika, Norveç, Hollanda, Polonya, Romanya, İsviçre, Çekoslavakya, Sovyet Rusya, Yugoslavya.

Varşova Konvansiyonu’nda zamanla Protokoller ve Sözleşmelerle değişiklikler ve eklemeler yapılmıştır. Bu protokol ve sözleşmeler: 1955 tarihli Lahey Protokolü, 1971 tarihli Guatemala City Protokolü, 1975 tarihli Montreal Protokolleri ve 1961 tarihli Guadalajara Sözleşmesi’dir.

TSHK’nın 106. maddesine göre, hava yolu ile yurt içinde yapılacak taşımalarda, Türk Sivil Havacılık Kanununda hüküm bulunmuyorsa Türkiye’nin taraf olduğu uluslararası anlaşmaların hükümleri ve bu anlaşmalarda da hüküm bulunmadığı hâllerde Türk Ticaret Kanunu (TTK) hükümleri uygulanır.

İlliyet bağı: Gerçekleşen zarar ile sorumluluğu doğuran olay ve davranış arasındaki sebep ve sonuç ilişkisine verilen ad

1999 Montreal Konvansiyonu olarak adlandırılan Konvansiyon 30 devletin onayından sonra 4 Kasım 2003 tarihinde yürürlüğe girdi.