HASTALIKLAR BİLGİSİ

Sağlığa zarar verecek ortamlardan korunmak için yapılan tüm uygulamalar ve alınan tüm temizlik önlemlerine hijyen denir.

Kişisel hijyenin ilk basamağı el ve tırnak temizliğinden başlar.

Dünya Sağlık Örgütü, gelişmekte olan ülkelerde ortaya çıkan bulaşıcı hastalıkların % 80’inden insanların temizlik ve hijyen konusundaki yetersizliğini sorumlu tutmaktadır.

Vücuda alınacak patojen canlıların ya da diğer zararlı maddelerin vücuda girişini ilk engelleyecek savunma hattı işlemi el yıkamadır.

Eller hijyen sağlanacak şekilde en az 60 saniye yıkanmalıdır.

Temizlik işlemi tamamlandıktan sonra her türlü kirden arındırılmış olan yüzeylerin veya alet ve ekipmanların özel yöntemlere tabi tutularak mikroorganizmaların sporları dâhil bütün formlarının yok edilmesi işlemine sterilizasyon adı verilmektedir.

Sağlığın iyileştirilmesi, geliştirilmesi, korunması, sağlığı tehdit eden her türlü etmenin uzaklaştırılması için yapılan bütün işlemler sanitasyon uygulamalarını oluşturmaktadır.

Suda asılı hâlde bulunan istenmeyen maddelerin dibe çökmelerini sağlamak amacıyla suya ağır olan bazı kimyasal maddeler ilave edilir. Bu aşamaya koyulaştırma (koagülasyon) aşaması denir.

Streptekok enfeksiyonu: Çiğ süt, hijyen kurallarına uyulmadan yapılan peynir, et, sosis ve benzeri ürünlerin yenilmesiyle birlikte meydana gelir. Etkenler S. faecalis ve S. pyogenes’tir.

Toplam diş fırçalama süresi 2 dakikadan az olmamalıdır.

Gelişmekte olan ülkelerde çocuk ölümlerinin %20’ ye yakını hijyen ve temizlik eksikliğinden dolayı hızla yayılan ishalden kaynaklanmaktadır. Doğru yanıt E’dir.

El ve yüz hijyeni gibi ağız ve diş bakımı da oldukça önemlidir. Ağız ve diş bakımının fizik­sel görünüş yanında kişinin psikolojisini de etkileyen bir yanı vardır. Ülkemizde maalesef ağız ve diş bakımına yeteri kadar önem verilmemekte, sadece bir rahatsızlık olduğu za­man doktora gidilmektedir. Ağız bakımında ilk aşama diş bakımı ve dişlerin fırçalanması­dır. Diş fırçalamada diş fırçasının üzerine nohut büyüklüğünde macun sürülür, diş fırçası 45 derecelik bir açıyla tutularak diş eti hizasından ağız boşluğuna doğru dişler fırçalanır. Fırçalama dış yüzeylerden yumuşak dairesel hareketler hâlinde ön dişlerden arka dişlere doğru fırçalanmalıdır. Dişlerin iç yüzeyleri de fırçalanarak en sonunda da dişlerin arka yüzeyleri ve dil fırçalanır, ağız 1-2 kez suyla çalkalanarak temizlenir. Toplam diş fırçalama süresi 2 dakikadan az olmamalıdır. Doğru yanıt B’dir.

Besinler temel anlamda 3 farklı yol (fiziksel, kimyasal ve bi­yolojik tehlikeler) ile insanlar için zararlı hâle gelebilir.

Doğru yanıt E’dir.

Besinler temel anlamda 3 farklı yol (fiziksel, kimyasal ve bi­yolojik tehlikeler) ile insanlar için zararlı hâle gelebilir.

Doğru yanıt A’dır.

Besinler temel anlamda 3 farklı yol (fiziksel, kimyasal ve bi­yolojik tehlikeler) ile insanlar için zararlı hâle gelebilir.

Besinler temel anlamda 3 farklı yol (fiziksel, kimyasal ve bi­yolojik tehlikeler) ile insanlar için zararlı hâle gelebilir.

Doğru yanıt D’dir.

En sık rastlanılan bakteriyel besin enfeksiyonları aşağıda anlatılmıştır.

Clostridium botulinum enfeksiyonu: Clostridium botulinum türü bakterilerin ne­den olduğu özellikle sinir sistemine etki eden çok tehlikeli bir enfeksiyondur. Bu bakteriler oksijensiz ortamda yaşamlarını rahatlıkla sürdürebilirler. Bu nedenle hijyenik koşullarda hazırlanmamış hazır konserve ve ev tipi konserve yiyeceklerde bol miktarda ürerler ve toksinlerini salgılarlar. Bakteri içeren bu besinleri tüketen kişiler hastalığa yol açan toksinleri almış olurlar. Kuluçka süresi 18-72 saat arasın­da değişebilir. Sinir sistemi üzerine de etkileri olan bu toksinler vücutta baş ağrısı, görme bozukluğu, kas güçsüzlüğü, bulantı, kusma, kabızlık ve ilerleyen aşamalarda da felce yol açabilir. Doğru yanıt B’dir.

Stafilokok Enfeksiyonu: Besin zehirlenmeleri içerisinde en sık görüleni Staphylo­coccus aureus bakterisinin sebep olduğu stafilokok enfeksiyonudur. Bu gıda zehir­lenme türü ani olarak, stafilokok türü bakterinin toksinleri ile oluşur. Bu bakteriler için en uygun ortam et ve et ürünleridir. Ayrıca protein yönünden zengin, şeker ve tuz içeren besinlerde de rahatlıkla çoğalabilir. Bakterinin besinlerle bulaşması deri ya da solunum sistemi ile olabilir. Besin zehirlenmesi bakterinin ya da toksin içe­rikli besinin alınmasıyla birlikte 1 saat içerisinde ortaya çıkabilir. Bu süre 12 saate kadar da uzayabilir. Genel belirtileri mide bulantısı, ağzın sulanması kusma, karın ağrısı, ishal ve ateştir. Doğru yanıt A’dır.

HACCP (Hazard Analysis Critical Control Point) gıdaların üretiminden tüketimine kadar çeşitli risk oluşturabilecek kritik noktalarda tehlike analizi yapan en etkin risk yöne­tim sistemidir. Gıda güvenliğinde HACCP ile ilgili terimleri bilmek gerekir.

Tehlike: Patojen canlıların besinlere bulaşması, besinlerde üremesi ve bakterilerin toksinlerini salgılamasıdır.

Risk: Besin maddesi üzerinde oluşması ve olası tehlikelerin boyutunu ve şiddetini ifa­de eder.

Kontrol noktası: Bu kontrol noktası sağlıkla ilgili olmayıp daha çok gıdanın fiziksel ve lezzet durumunun kontrol edildiği aşamadır.

Kritik kontrol noktası: Gıda üretiminde oluşabilecek tehlikenin tespit edilerek önlenebilmesi, makul seviyelere çekilmesi veya tamamen ortadan kaldırılmasıdır.

Şiddet: İnsan sağlığını bozacak zararlı maddelerin gıda maddesinde ya da ortamda bulunması hâlinde sağlığa zarar verme gücüdür.

Portör: Kendisi hasta olmadan hastalığı diğer insanlara bulaştırabilecek hastalık et­menini vücudunda barındıran taşıyıcı kişilerdir.

Doğru yanıt C’dir.