HASTALIKLAR BİLGİSİ

Kadının gebelikten korunmak için kullanabileceği en etkili ve kalıcı ama doğur­ganlığın geri dönüşünün olmadığı ya da çok zor olduğu bir yöntemdir. Çocuk sa­hibi olmak istemeyen çiftler için uygundur. Kadın evli ise eşin rızası gereklidir.

Cinsel ilişkiden sonra kadının vajeninin su hatta bazen sabun ile yıkamasıdır. An­cak sperm hücreleri saniyeler içinde rahime kadar ulaşabilecekleri için güvenilir olmayan ve gebeliği önleyici etkisi oldukça sınırlı bir yöntemdir. Sık yıkama ve yıka­ma sırasında sabun gibi ürünlerin kullanılması vajendeki koruyucu hücrelerin zarar görmesine ve kadında ürogenital sistemde enfeksiyon gelişmesine neden olabilir.

İnsan Papilloma Virüs (HPV) enfeksiyonu sonucu dış üreme organlarında siğiller meydana gelir. Bunlar iyi huylu olup genital ve anal bölgede, tek ya da çok sayıda, yumuşak, karnabahar görünümünde ve ağrısız lezyonlardır. Kadında serviks (rahim ağzı) kanserine ne­den olan etkenler içinde ilk sıralarda yer almaktadır. Aşısı geliştirilmiş olup 11-12 yaş kız ve erkek çocuklara 3 doz yapılır. Korunmada dış üreme organlarında siğil görülen kişilerle cinsel ilişkiye girilmemesi, cinsel ilişki söz konusu ise mutlaka kondom gibi bariyer yöntemler kullanılması önerilmektedir.

Anne ölümü “gebelikte, doğum sırasında ya da doğumdan sonraki 6 hafta içinde meyda­na gelen, gebelikle doğrudan ya da dolaylı ilişkili nedenlerden dolayı kadının ölümüdür”.

Gebeliğe bağlı ölüm ise “gebelikte, doğum sırasında ya da doğumdan sonraki 6 hafta içinde meydana gelen, gebelikle doğrudan ya da dolaylı ilişkili nedenler ile tesadüfi ne­denlerden dolayı kadının ölümüdür”.

A, D, E, K, B9 ve B12 vitaminleri bulunur. K vitamini diğer besinlere göre anne sütünde yüksek olmakla birlikte, yenidoğanın ilk günlerinde gereksinim yeterince sağlanamaz. Bu nedenle bebek doğduğunda kas içine (intramuskuler) K vitamini yapılmalıdır. Yine anne sütünde D vitamini bir gıdaya göre yüksek düzeyde olmak­la birlikte, bebeklerde gereksinimi karşılayacak düzeyde olmadığı için, 15. günden itibaren D vitamini verilmelidir.

Hepatit B aşısı, cinsel yolla, kan ve enfekte vücut sıvıları ile bulaşabilen; karaciğerde yetmezliğe, siroz ve kansere neden olan Hepatit B virusuna karşı geliştirilen; rekombinant DNA teknolojisi ile üretilen ölü (inaktif) bir aşıdır. Kas içine (intramuskuler: IM) uygulanır. Takvimimizde 0 (doğduğunda), 1. ve 6. ayların bitiminde uygulanmaktadır. Hepatit B aşısı yeni doğanda hemen yapılması gerektiği için doğumların isteğe bağlı evde değil mutlaka sağlık kuruluş­larında yapılması bu nedenle önemlidir.

DaBT-İPA-Hib aşısı, difteri, aselüler (hücre içermeyen) boğmaca, tetanos, inaktif polio (çocuk felci), he­mofilus influenza tip b’yi (menenjite neden olan bir virüs) içeren ve “Beşli Karma Aşı” olarak bilinen aşıdır. Bu şekildeki karma aşılar ile çocuğa tek bir enjeksiyonla çoklu hasta­lığa karşı aşı yapılmış olması olumlu yanıdır.

Üreme sağlığının amaçları:
1. Kadın ve erkeklerin cinsel sağlık, üreme haklarını sorumlu şekilde kullanmaları için gereksinim duyulan bilgilerin ve eğitimlerin verilmesi, bunlarla ilgili sağlık hizmetlerine ulaşabilmelerinin sağlanması,
2. Üreme sağlığı ve aile planlaması ile ilgili gereksinimlerin karşılanması ve bireylerin bunlara ulaşmalarının sağlanması,
3. İstenmeyen gebeliklerin ve sağlıksız düşüklerin önlenmesi,
4. Cinsiyetler arası eşitliğe dayanan cinselliğin gelişmesinin sağlanması,
5. Erken yaştaki evlilik ve erken yaştaki gebeliklerin önlenmesi,
6. Yüksek riskli gebeliklerin saptanması ve izlenmesi ile sağlıklı anne ve çocuk için gerekli tıbbi girişimlerin yapılması,
7. Cinsel yolla bulaşan hastalıkların önlenmesi, tedavilerinin sağlanması, komplikasyonlarının ortadan kaldırılması,
8. Erkeklerin katılımlarının sağlanması,
9. Anne sütünün ve emzirmenin teşvik edilmesi,
10. İnfertilitenin önlenmesi ve çiftlerin çocuk sahibi olmaları için gerekli sağlık hizmetlerine ulaşabilmelerinin sağlanması,
11. Gençlerin cinsel sağlık konularında eğitimlerinin yapılması, konu hakkında hizmet ve danışmanlık alabilmelerinin sağlanması,
12. Yaşam boyu cinsel yaşamın devamının her iki cins için de sağlanması.

İlk âdet kanamasından menopoza (yani son âdet kanamasına
kadarki) ve üremeye yönelik her ay tekrarlayan döngüsel
değişikliklere menstrüel siklus denir

Modern Yöntemler
• Doğum Kontrol Hapları (Oral Kontraseptifler)
• Gebeliği Önleyici İğneler (Enjektabl Kontraseptifler)
• Deri Altı Kapsülleri (İmplantlar)
• Rahim İçi Araç
• Diyafram                                                                                  • Kadın Kondomu (Kadın Prezervatifi)
• Spermisidler (Spermleri Öldüren Tablet ve Fitiller)
• Kadında Tüplerin Bağlanması (Tüp Ligasyonu)
• Erkek Kondomu (Prezervatif)
• Erkekte Sperm Kanallarının Bağlanması (Vazektomi)

Yumurtlamadan (iki âdet döneminin ortalarına rastlayan günler) 3 gün öncesi ve 3 gün sonrası dönem gebe kalma olasılığının en yüksek olduğu dönem olduğu için bu dönemde cinsel ilişkiye girilmemesi esasına dayanır.

OKS 21 veya 28 hap içerir. Bu 21 hap içeriğinde östrojen ve progesteron olan haplardır. Diğer 28 hap içeren kutularda da 21 hap hormon içeren, 7 hap ise demir içeren haplardır. Kutusunda 21 tane hap olan OKS’nin âdet kanamasının, 5 günü içerisinde alınabilirse de ilk günü 1. haptan başlayarak 21 gün boyunca her gün aynı saatte bir tane hap ağızdan yutularak içilir. Haplar 21. günde bittiğinde 7 gün hap içilmez. Bu dönemde âdet kanaması olur.

En Sık Görülen CYBH Etkenleri
• Bakteriler:
• Gonore
• Klamidya Trokomatis
• Sifiliz
• Şankroid
• Granuloma inguinale
• Gardnerella vajinalis

CYBH’lara Neden Olan Faktörler
• Korunmasız cinsel temas veya ilişkide bulunmak
• Birden fazla cinsel eş
• Başka cinsel eşleri olan bir eşe sahip olmak
• CYBH’ı olan kişi/kişilerle ile cinsel ilişkiye girmek
• CYBH’ı olan kişinin, durumunu eşine bildirmeden ilişkiye girmesi
• CYBH’ı olanın tıbbi tedavi arama davranışı içerisinde olmaması veya gecikmesi
• CYBH’ı olanın tedaviye uymaması/tedaviye uyumsuzluk göstermesi
• Cinsel eşlerin de tedavi edilmemesi
• Eğer bir kişide CYBH etkeni varsa başka CYBH etkeninin de olma olasılığının yüksek olması (Örneğin; HIV/AIDS varsa gonore veya sifiliz de olabilir.)

İnsan Papilloma Virüs (HPV) Enfeksiyonu: HPV enfeksiyonu sonucu dış üreme organlarında siğiller meydana gelir. Bunlar iyi huylu olup genital ve anal bölgede, tek ya da çok sayıda, yumuşak, karnabahar görünümünde ve ağrısız lezyonlardır.

Kadın/anne sağlığını etkileyen faktörler;
1. Ailede ve Toplumda Kadının Yeri                                             

2. Sağlık Hizmetlerine Ulaşabilme ve Kullanabilme                       

3. Biyolojik Faktörler                                                                 

4. Bireysel Davranışlar, Psikososyal Faktörler

Ana başlıklar ve bu başlıklarda yer alan;

Biyolojik faktörlerden = Anemi, gebelik sayısı, düşük-ölü doğum-kürtaj sayısı

Ailede ve toplumda kadının yeri faktörlerinden = Eğitim durumu ve eşin eğitimi ve mesleği olarak verilebilir.

Bir çocuğun doğumdan sonraki ilk 1 yılına “Bebeklik Dönemi” denir. Bebeğin doğumdan sonraki ilk 28 gününe “Yenidoğan (Neonatal) Dönemi” denir. Bu sürenin de ilk 1 haftasına “Erken Yenidoğan Dönemi”, 2.- 4. Haftalarına ise “Geç Yenidoğan Dönemi” denir.

Uluslararası Nüfus ve Kalkınma Konferansı

Nüfus artış hızını düşürmek

Rahim içi araç