Kronik Hastalıklar

Genel olarak kronik hastalık uzun süredir devam eden hastalık anlamına gelir.

Kendi kendilerine iyileşememeleri, nadiren tam olarak tedavi edilebilmeleri, ilerleyici olmaları, kontrol altına alınamazlarsa yaşamın ileri evrelerinde çeşitli düzeyde bedensel ve ruhsal yetersizliklere yol açabilmeleridir.

Yaş, kişisel yaşam tarzı ve kalıtım.

Hipertansiyon (yüksek tansiyon), diyabet (şeker hastalığı), stroke (beyin felci, inme), artrit (eklem iltihabı) gibi kronik hastalıklar genellikle orta yaşlarda başlar, yaşam boyu sürer.

Kronik hastalıklar

Alzheimer Hastalığı ve diğer bunama çeşitleri, kronik obstrüktif akciğer hastalığı, astım, kanser, hipertansiyon, stroke, diyabet, obezite, diş hastalıkları, kalp hastalıkları, osteoporozis, görsel ve işitsel bozukluklar, kemik ve eklem hastalıkları ve depresyondur.

 7.1 tablosunda özetlendiği görülmektedir (S:158, Tablo7.1)

Yüksek Tansiyon (Hipertansiyon), Diyabet, Yüksek Kan Yağları, Aşırı kilo (obezite)

Yaş ve genetik yatkınlık

Çünkü yaşlanmayla birlikte her türlü vücut kapasitesi azalır.

Romatoid artrit, lupus, fibromiyalji ve gut.

Osteoartrit halk arasında kireçlenme olarak bilinen eklem kıkırdağından başlayan ve eklemlerde mekanik aşınmaya neden olan rahatsızlığın adıdır.

Kanser, doku ya da organlarda kontrol dışı anormal hücre çoğalması olarak başlayan diğer dokulara kan ya da lenf sistemi yoluyla yayılarak onları fonksiyon yapamaz hâle getiren bir hastalıktır.

Kanser, genlerimizdeki DNA moleküllerinin hatalı olmasından kaynaklanabilir. 

Adenokarsinoma

Kalbin ana görevi atardamarlar aracılığıyla kendisine gelen içerisinde canlıların yaşaması için gerekli olan her türlü maddeyi barındıran kanı tüm bedene pompalamaktır.

Kalp krizine (MI, Miyokardiyal İnfarktüs) yol açabilen koroner arter (kalbi besleyen damarlar) hastalıklarıdır.

Tablo 7.2 de verilmektedir (S:162, Tablo 7.2).

Yüksek kan basıncı (hipertansiyon), yüksek kan kolesterol seviyesi, sigara kullanımı, obezite ve diyabet kişinin kalp hastalığı olma ve kalp krizi geçirme riskini artırır.

Diyet, egzersiz, sigarayı bırakma gibi, ayrıca hekim, yüksek tansiyon, yüksek kolesterol, düzensiz kalp atımı ve yetersiz kalp pompalama gibi koroner kalp hastalığı risk faktörlerini kontrol altına almak için çeşitli ilaçları almanızı isteyebilir ve hatta gerekiyorsa ameliyat önerebilir.

Çoğu vücudumuz için gerekli maddelerin (testosteron, östrojen, vitamin-D gibi steroidler) yapımı için gerekli fakat fazlası zararlı, mumsu, yağsı bir maddedir. 

Kan basıncı, genel olarak arter (atardamar) dolaşımındaki kanın kan damarları çeperlerine
yaptığı basınçtır. 

Kalbin kendisi ve beyin dâhil olmak üzere bütün vücut hücreleri yaşamlarını sürdürmek için (beslenmek ve atıklarını uzaklaştırmak için) kanın dolaştırılmasına, kanında organlarda dolaştırılabilmesi için kalbin pompalama gücü ve arter basıncına ihtiyaç vardır. 

Kan basıncı, solunum hızı, nabızın varlığı, vücut sıcaklığı ve kandaki oksijen oranıdır (Oksijen saturasyonu).

• Yaşlanma
• Genetik yatkınlık
• Yüksek kan kolesterol seviyeleri (Damarlarda sertleşme, atherosklerozis)
• Obezite (Dengesiz ve kötü beslenme)
• Yetersiz fiziksel aktivite (sedanter yaşam, düzenli egzersiz yapmayan)
• Sigara içme
• Aşırı alkol tüketimi
• Yüksek sodyumlu (tuzlu) beslenme
• Düşük potasyumlu beslenme (vücutta sodyum atılımının azalmasına ve vücutta
kan hacminin artışına yol açar)
• Duygusal (emosyonel) streslerle baş edememe (biyo-psiko-sosyal uyumsuzluk)
• Tedavi edilmeyen diyabet
• Böbrek hastalıkları
• Uykusuzluk
• Bazı hormonal bozukluklar veya ilaç yan etkileri (örneğin: steroid içeren ilaçlar)

• Koroner (kalbi besleyen damarlar) kalp hastalıkları
• Kalp yetmezliği

• Beyin felci (İnme -Stroke)
• Periferik damar hastalıkları (kol ve bacakları besleyen damarlarlarda daralma ve
  sertleşme)
• Böbrek yetmezliği

• Yüksek kan basıncı hastalığı ya da aniden yükselen kan basıncı,
• Yüksek kolesterol seviyesine bağlı damarlarda aterosklerotik plak oluşumunun yol
açtığı damar daralması,
• Kalp yetmezliği veya kalp hastalıklarına bağlı kalp krizi sonucu kalbin yeterince
kan pompalayamaması,
• Tedavi edilmeyip kontrol altına alınmamış diyabete bağlı şeker metabolizmasındaki
bozukluklar,
• Tıkanma yaratabilecek kan kanseri ya da kan hastalıkları
• Beyin felcine yol açabilecek beyin kan damarı fonksiyon bozuklukları.

• Özellikle vücudun bir tarafındaki yüz, kol, veya bacaklarda aniden başlayan hissizlik   ve güçsüzlük.
• Ani zihin bulanıklığı, konuşmada ya da konuşulanı anlamada güçlük.
• Tek ya da çift taraflı ani görme kaybı.
• Ani yürüme güçlüğü ya da kaybı, baş dönmesi, denge kaybı, vücut bölümlerinin   koordinasyonunda    aniden bozulma.
• Beklenmeyen, aniden gelişen şiddetli baş ağrısı.

VKİ, kg olarak vücut ağırlığınızın metre olarak boyunuzun karesine oranıdır. VKİ=Vücut Ağırlığı (kg)/ Boy (m.m).

Tip 2 Diyabet, Hipertansiyon, Kalp-Damar Hastalıkları

VKİ; 19-24

KOAH ve astım

Kronik bronşit ve amfizem gibi akciğer hastalıkları için kullanılan bir terimdir.

Kronik (sürekli) öksürük, nefes darlığı, hırıltılı soluk alıp-verme, oksijen azlığına bağlı siyanotik (mavimsi) deri-dudak rengi, baş dönmesi, yorgunluk, ayak, ayak bileği ve bacaklarda şişme(ödem), istemsiz kilo kaybı.

Göğüste sıkışma ve ağrı, sesli (ıslık tarzında) soluma, ve sürekli öksürük hâli ile birlikte solunum (akciğerlere hava alıp-verme) güçlüğüdür.

Depresyon çok yaygın ve ciddiye alınması gereken kronik (uzun süreli) bir duygu-durum bozukluğu hastalığıdır.

Kişinin ruh hâli (duygusal davranışları) dönemsel olarak oldukça enerjik ve aktif (manik) evreden oldukça düşük ve isteksiz hâle (depresyon) gider-gelir şeklinde olan bir hastalıktır.

• Sürekli bir endişe, üzüntü ve kendini “değersiz ya da aptal” hissetme hâli
• Ümitsizlik hissi ve her şeyi kötüye yorumlama (pesimist)
• Suçlu, çaresiz ve işe yaramaz hissi
• Çabuk kırılan, huzursuz
• Cinsel aktivite dâhil, aktivitelere veya bir zamanlar çok hoşlanılan hobilere ilginin   kaybolması
• Tükenmişlik ve enerji yokluğu
• Konsantre olmada, detayları hatırlamada ve karar vermede güçlük
• Uykusuzluk (İnsomnia) veya aşırı uyuma
• Aşırı yeme veya iştah kaybı
• İntihar (yaşamına son verme) düşüncesi, intihar girişimleri
• Acı veya ağrı; baş ağrıları, kramplar (istemsiz ve ağrılı kas kasılmaları), defalarca tedavi denemelerine       rağmen geçmeyen sindirim sistemi sorunları.

Kronik hastalıkların ortaya çıkması ya da ilerlemesi depresyonu, depresyon kronik hastalıkları besleyerek durumu karşılıklı şiddetlendirebilirler.

Tedavide antidepresant denilen ilaçlar ve psikoterapi (konuşma-anlama tedavisi) yaygın olarak kullanılmaktadır.

Sigara Kullanımı, Alkol Kullanımı ve Fiziksel Aktivite Eksikliği

Kan şeker seviyesinin normalden daha yüksek bir seviyede bulunması hâli olan bir hastalıktır.

Normal açlık kan şekeri, 60-100 mg/100 ml kandadır.

Pankreas

1. Tip 1 ya da Çocukluk tipi Diyabet
2. Tip 2 ya da Yetişkin Tip Diyabet
3. Hamilelik Dönemi (Gestasyonel) Diabetes Mellitus (GDM)

Tip 2 ya da Yetişkin Tip Diyabet

• Aşırı kilo veya obezite
• Bel çevresinin normalden fazla olması
• Yetersiz fiziksel aktivite
• Ailesel yatkınlık (Genetik, kalıtsal)
• Yüksek alkol tüketimi
• Yüksek kan kolesterol seviyesi
• Yüksek tansiyon
• Kronik stres (kontrol altına alınamayan depresyon)
• İltihabi hastalıklar (İnflamasyon)
• Bazı ilaçların yan etkileri

Pankreasta hasar nedeniyle ya hiç insülin üretilemez ya da insülin üretimi çok yetersiz olduğundan kaynaklanır.

• Kalp krizi (MI-miyokardiyal infarktüs) gibi ölümcül hastalıklara yol açabilecek seviyede, kalbi besleyen     (koroner) damarlarda bozukluklar.
• İnme (stroke-beyinde felç).
• Görme bozuklukları hatta körlük.
• Böbrek yetmezliğiyle sonuçlanabilecek böbrek hastalıkları.
• Özellikle ayaklarda hissizlik (duyuları alamama), iyileşmeyen yaralar (ülserler) hatta kan dolaşımının iyice bozulmasından dolayı dokunun canlılığını kaybetmesi ile birlikte parmak, el, kol, bacak kaybı (gangren).
• Cinsel fonksiyon kaybı (impotans).
• Yaygın sinir harabiyeti ve sinirsel fonksiyon bozuklukları ( örneğin, el ve kollarda yanma, karıncalanma, his kaybı).

Eklemler, eklem etrafındaki bağ dokusu ve tendonlar dâhil eklem bağlantılı tüm yapıların hastalıklarının ortak adıdır.

Artritli hastalarda eklem etrafında şişme, kızarıklık, ağrı ve katılık (tutulma) şikâyetleri yaygındır.

DNA, tüm organizmalar ve bazı virüslerin canlılık işlevleri ve biyolojik gelişmeleri için gerekli olan genetik talimatları taşıyan bir nükleik asittir.

Sırtta, çenede veya boyunda ağrı veya rahatsızlık, baskı, baş dönmesi, zihin bulanıklığı veya bayılma, göğüs ağrısı veya göğüste baskı, sıkışma, kol ve omuzda ağrı veya rahatsızlık, soluk alamama, sıkıntılı solunumdur.

• Çok su içmelerine rağmen sık sık susarlar.
• Açlık hisleri artmıştır.
• Sürekli yorgun ve halsizdirler.
• Özellikle genital bölgede olmak üzere deride kaşıntı vardır.
• Sık sık (gündüz-gece) idrar yapma ihtiyacı (bazen her saat başı) vardır.
• Normal olmayan kilo kaybı ya da kilo almada artış vardır.
• Yara ve kesiklerin geç iyileşmesi söz konusudur.
• El ve ayaklarda karıncalanma, his kaybı (Nöropati) gözlenir.
• Zihin karışıklığı (Konfüzyon) vardır.