HASTALIKLAR BİLGİSİ - Deneme Sınavı - 28

Kas iskelet sistemi. Doğru yanıt A'dır.

Egzersiz özel olarak planlanıp, yapılandırılmış düzenli ve tekrarlı fiziksel aktivitelerdir. Örneğin; pilates, yoga, aerobik ya da kuvvet egzersizleri gibi.

Çoğu insan için sadece normal vücut kilosunu ve ihtiyaç duyduğu kas kuvvetini korumak için haftada en az 300 dakika (5 saat) düzenli egzersiz yapmak gerekir.

Fiziksel aktivite seviyesini azaltan nedenler;
• İnaktif anne-baba
• TV, bilgisayar, oyunlar
• Beden eğitimi derslerine
katılım eksikliği ve isteksizliği
• Rekreasyonel (oyun-spor)
alanların eksikliği
• Hızlı gelişen teknoloji-asansör yürüyen
merdiven
• Yemek tercihleri
• Güven (sosyal fobi)

Sağlığa yararlı etkilerinin görülebilmesi için yetişkinler haftada en az 150 dakika (2.5 saat) orta yoğunlukta aerobik egzersiz veya 75 dakika ( 1 saat 15 dakika) yüksek şiddette aerobik aktivite yapmalıdırlar.

Laktoz; sütte,
• Maltoz; tahıl ve baklagillerde,
• Glikojen (vücutta glikozun depo edildiği şeklidir); karaciger ve kas dokuda,
• Nişasta (karbonhidratların bitkilerdeki depo şeklidir); mısır, pirinç, patateste
• Selluloz (bitkilerde destek görevi yapar); bitkilerde bulunan başlıca karbonhidratlardır.

Ayrıca düşmeye meyilli yaşlıların egzersiz aktivitelerine özellikle denge (balans) hareketlerini eklemeleri çok önemlidir. Örneğin geri geri yürüme, bir bacak üzerinde durma veya oturur pozisyondan ayağa kalkma gibi.

El yıkama işlemi en az 60 saniye sürmelidir.

Bedene alınan besinler çeşitli sebeplerle bozulabilir. Bu bozulmalar genel anlamda kokuşma, çürüme, ekşime ve küflenmedir.

Besinler temel anlamda 3 farklı yol (fiziksel, kimyasal ve bi- yolojik tehlikeler) ile insanlar için zararlı hâle gelebilir.

Fiziksel Tehlikeler: Toprak, su, hava, gıdalarda cam kırığı, plastik madde ya da kalıntısı, kemik, taş, tahta, metal, saç, tırnak, her türlü böcek vb.

Kimyasal Tehlikeler: Dış ortamlardan gıdalara bulaşan ya da katkı amaçlı ve başka amaçlarla gıdalara eklenen besin olmayan kimyasal maddelerdir (Metaller, pestisitler, deterjanlar, plastikler, gıda katkı maddeleri)

Biyolojik Tehlikeler: Üç ana grupta incelenebilir:

Gıdada doğal olarak bulunan zehirli kimyasal madde: Yeşillenmiş ve filizlenmiş patateste oluşan solanin, zehirli bal (deli bal), zehirli mantarlar, bazı bitki ve

meyvelerde doğal olarak bulunan siyanik asit.

Gıdalara sonradan bulaşan ya da uygun koşullarda üretilmeyen-saklanmayan gıdalarda oluşan madde: Küf, bakteri, virüs, parazitler ve mikrobiyal toksinler.

Genetiği değiştirilmiş canlılar (GDO)

İçinde mikrobiyolojik ajan bulundurmayan, fiziksel özellikleriyle rahatsız etmeyen, insan vücuduna zararlı toksik maddeleri yapısında barın- dırmayan, dengeli bir mineral içeriği bulunan suya sağlıklı ve temiz su diyebiliriz. Suyun sağlıklı ve güvenilir olması kullanılacak ve üretilecek gıdalarında güvenli olması anlamına gelmektedir. Fiziksel özellikleri ile rahatsız etmeyen cümleciği burada kilittir, zira C seçeneğinde belirtilen hafif kokulu ve renkli olması suyun güvenirliği, temizliği ve sağlığı açısından bizi şüpheye düşürmelidir. Cevap C'dir.110

İlk olarak suda asılı hâlde bulunan is- tenmeyen maddelerin dibe çökmelerini sağlamak amacıyla suya ağır olan bazı kimyasal maddeler ilave edilir. Bu aşamaya koyulaştırma (koagülasyon) aşaması denir. Bu maddelerin etkisiyle bir araya gelen maddeler suyun dibine çöker. Bu ikinci aşamaya çöktürme (sedimentasyon) aşaması denir. Suyun içindeki daha küçük yapıdaki maddelerin süzülmesi amacıyla kum, çakıl gibi maddelerin yanında son yıllarda yeni teknolojik ürünlerden mikro düzeyde süzülmeyi sağlayan zar filtrelerin kullanıldığı filtrasyon aşaması üçüncü aşamayı oluşturmaktadır. Dördüncü aşamada suyun mikrobiyolojik ajanlardan arındırılmasının sağlanması amacıyla çoğunlukla klor kullanılmakla birlikte ozon ve radyasyondan da yararlanılmaktadır. Bu aşamaya da dezenfeksiyon aşaması denilmektedir. Fakat E seçeneğindeki kontaminasyon ise tam zıt olarak insan sağlığına zararlı fiziksel, kimyasal ya da biyolojik aracıların ya da bu canlıların toksik maddelerinin besin maddelerine ve suya bulaşmasıdır.

Mikroorganizmaların vejetatif formlarını öldüren fakat sporlarına etki etmeyen işlemlerdir. Ortamda bulunan mikroorganizmaların sayıları ve zararları en aza indirilmeye çalışılır.

Temizlik işlemi tamamlandıktan sonra her türlü kirden arındırılmış olan yüzeylerin veya alet ve ekipmanların özel yöntemlere tabi tutularak mikroorganizmaların sporları dâhil bütün formlarının yok edilmesi işlemine sterilizasyon adı verilmektedir. 

Sterilizasyon işlemi cerrahi müdahâlelerde kullanılan aletler İçin de çok önemlidir. Bu kullanılan gereçler yüksek atmosfer basıncında ve yüksek ısılarda belli sürelerde tutularak steril edilirler.

Genel anlamı itibarıyla sanitasyon sağlığın iyileştirilmesi, geliştirilmesi, korunması, sağlığı tehdit eden her türlü etmenin uzaklaştırılması için yapılan bütün işlemler sanitasyon uygulamalarını oluşturmaktadır. Sanitasyonda temel prensip insan, çevre, gıda ve işletmenin korunarak sağlığı tehdit edecek bütün faktörlerin bu dörtlü çember içine girmesine engel olmaktır. Dolayısıyla mikrobiyal popülasyonun baskılanması bunun dahilindedir.

Ultraviyole ışın ve buhar sterilizasyon içindir. Antibiyotik ise bakteri kaynaklı kontaminasyonlar içindir. Cevap A'dır.

Genel anlamı itibarıyla sanitasyon sağlığın iyileştirilmesi, geliştirilmesi, korunması, sağlığı tehdit eden her türlü etmenin uzaklaştırılması için yapılan bütün işlemler sanitasyon uygulamalarını oluşturmaktadır. Sanitasyonda temel prensip insan, çevre, gıda ve işletmenin korunarak sağlığı tehdit edecek bütün faktörlerin bu dörtlü çember içine girmesine engel olmaktır.

KİŞİSEL HİJYEN
Kişisel hijyen bireyin sağlıklı olması ve sağlıklı kalabilmesi için kendi uyguladığı özbakım
uygulamalarını içerir. Bireyin kişisel hijyeni kendi bedenini ve kıyafetlerini hijyenik tutmasıyla başlar. Kişisel hijyen başta el ve vücut temizliği, evde istirahat ederken, işte çalışırken giyilecek kıyafetlerin seçiminden, kıyafetlerin temizliği ve kişinin sağlığı gibi konuları kapsar. Kişisel hijyenin ilk basamağı el ve tırnak temizliğinden başlar.

Hijyen kelimesi köken olarak Yunan ve Roma mitolojisinde sağlık ve temizlik tanrıçası
olan “Hygieia” dan gelmektedir. Hijyenin anlamı ise sağlığa zarar verecek ortamlardan
korunmak için yapılan tüm uygulamalar ve alınan tüm temizlik önlemleridir.

El ve yüz hijyeni gibi ağız ve diş bakımı da oldukça önemlidir. Ağız ve diş bakımının fiziksel görünüş yanında kişinin psikolojisini de etkileyen bir yanı vardır. Ülkemizde maalesef ağız ve diş bakımına yeteri kadar önem verilmemekte, sadece bir rahatsızlık olduğu zaman doktora gidilmektedir. Ağız bakımında ilk aşama diş bakımı ve dişlerin fırçalanmasıdır. Diş fırçalamada diş fırçasının üzerine nohut büyüklüğünde macun sürülür, diş fırçası 45 derecelik bir açıyla tutularak diş eti hizasından ağız boşluğuna doğru dişler fırçalanır. Fırçalama dış yüzeylerden yumuşak dairesel hareketler hâlinde ön dişlerden arka dişlere doğru fırçalanmalıdır. Dişlerin iç yüzeyleri de fırçalanarak en sonunda da dişlerin arka yüzeyleri ve dil fırçalanır, ağız 1-2 kez suyla çalkalanarak temizlenir. Toplam diş fırçalama süresi 2 dakikadan az olmamalıdır. Diş fırçalamanın yanı sıra dişler ara yüz fırçası ve diş ipi ile de temizlenebilir.