HASTA ÇOCUKLARIN GELİŞİMİ VE EĞİTİMİ

Çocuklar oyun yolu ile sosyal ilişki ve etkileşimlerini daha iyi düzenleyebilir, sosyal problemler üretme ve bu problemleri çözümlemek için pratik yapma fırsatı bulur. Oyun, çocukların fiziksel sağlığını arttırır ve hareket becerilerini geliştirir. Ayrıca oyun yetişkinlerin çocukla daha etkili bir iletişim kurması için de zengin bir ortam sağlar (Allen ve Cowdery, 2005).

"sosyal problemler üretme" çocuğun oyun yoluyla geliştirdiği bir durumdur.

Çocuklara sağlanan oyun fırsatları, çocukların oyuncaklara ulaşabilme
düzeyi, çocuğun özelliklerine uygun oyun alanlarının düzenlenmesi, oyunu kolaylaştıran ve teşvik eden akran ve yetişkinlerin bulunması çocuğun oyun becerilerini etkiler (Frostve ark., 2008).

Ancak hastanedeki çocuklar yetersizliklerinden dolayı oyun deneyimlerinde daha sınırlı davranış sergiler. Ciddi şekilde problemi olan çocuklar aktif bir şekilde oyun
oynayamazlar ya da çevreleri ile etkileşime giremezler. Bu durumda yetişkinler oyunu çocuğun ihtiyacına göre adapte ederek düzenlemeli ve çocukla birlikte oynamalı, gerekli durumlarda çocukları oyun oynama konusunda desteklemelidir. 

"çocuğun oyun partnerinin yetişkin olması" oyun davranışını arttırmak için gereklidir, oyun deneyimlerinde daha sınırlı davranış sergilemesine neden olmaz

Oyun, çocuğun kendini, duygularını ifade edebildiği, yeteneklerini geliştirebildiği, yaratıcı potansiyelini kullandığı, gelişim alanlarına yönelik becerilerini geliştirebildiği en aktif öğrenme ortamıdır. Oyun, çocuğun özgürce ve kendiliğinden yaptığı, bazen bir amaca yönelik bazen de bir amaca yönelik olmaksızın “özgün ve esnek” eylemleridir (Aral, 2000; Tuğrul, 2013).

"Oyun, çocuğun bir amaca yönelik gerçekleştirdiği etkinliktir." ifadesi yanlıştır çünkü bazen bir amaca yönelik olmaksızın yaptığı eylemleri içerir

Piaget’e (1955) göre oyun bir uyumdur.

Erikson’a göre oyun, çocuğunpsiko-sosyal gelişiminin aynası gibidir.

Lazarus oyunu, kendiliğinden ortaya çıkan, hedefi olmayan, mutluluk getiren bir aktivite olduğunu

Montaigne oyunun öğrenmek için en uygun ortam ve gerçek uğraş olduğunu belirtmiştir.

Aristoteles, oyunu daha sonra yapacaklarının öykünmesi ve provası olarak açıklamıştır

Piaget’e (1955) göre oyun bir uyumdur.

Erikson’a göre oyun, çocuğun psiko-sosyal gelişiminin aynası gibidir.

Lazarus oyunu, kendiliğinden ortaya çıkan, hedefi olmayan, mutluluk getiren bir aktivite olduğunu

Montaigne oyunun öğrenmek için en uygun ortam ve gerçek uğraş olduğunu belirtmiştir.

Aristoteles, oyunu daha sonra yapacaklarının öykünmesi ve provası olarak açıklamıştır

Hastanede oyun, sadece çocuğun gelişimini desteklemekte ve çocuğa yapılacak işlemlerde kolaylık sağlamakla kalmayıp aynı zamanda ebeveynlere ve sağlık
personeline de fayda sağlamaktadır.

 Oyun sadece çocuğa fayda sağlamaz, çocuk oyun oynarken ebeveynleri de kendilerine zaman ayırabilirler. Ebeveynlerin kendilerine zaman ayırması stres ve kaygı düzeylerinin azalmasına yardımcı olur.

Sağlık personeli açısından oyun, çocukla kurulacak iletişimde köprü görevi görür. Yapılacak tıbbi müdahalede oyun aracılığıyla çocuğa yaklaşma, hem çocuğun hem personelin rahat olmasını sağlar.

"Çocuğun ruhsal ve fiziksel olarak iyileşmesine yardımcı olur. " oyunun çocuk için faydası içinde yer alır.

Çocukların sosyal, duygusal, bilişsel, dil ve motor gelişim alanlarını destekleyen en etkin araçtır. Oyun,hastanede yatan çocukları rahatlatır ve onların duygu ve düşüncelerini anlamamızı sağlar(Baykoç, 2006). Hastanede oyun, çocuğun öfkesini, saldırganlığını, güvensizliğini, korkusunu, fantezilerini, ailesi, arkadaşları ya da hastane personeli ile ilgili algıladığı ve duyguları yansıtması açısından önemlidir.

Eğer oyun, yapılan tedavi ve işlemlerle birleştirilebilirse çocuğun bazı tıbbi
işlemleri kabul etmesine yardımcı olur (Kyle, 2008). Hastanede oyun, çocukların ameliyata hazırlama süreçlerini kolaylaştırır ve çocukların cerrahi girişimlerinin daha kolay yapılabilmesini sağlar.

"oyun çocuğun bazı tıbbi işlemlerin gerekliliğini algılaması" açısından önemlidir ifadesi akıl yürütmeyi sağlayan bilişsel bir yarardır.

Oyuncaklar aracılığıyla enfeksiyon çocuklara bulaşabilir. Özellikle solunum yolu enfeksiyonu olan çocukların tükürüklerinin, salyalarının bulaştığı oyuncaklar yıkanmadığı sürece çok büyük risk oluşturabilir. Bu nedenle oyun odalarında kullanılan oyuncakların kolay temizlenmesi önemlidir. Yıkanabilir oyuncaklar yıkandıktan sonra kullanılabilir. Hastane oyun odalarında tükürük, salya temasının olmadığı ya da çok az olduğu yazı tahtası, video film, büyük ve yıkanabilir tipte oyuncaklara yer verilmesinin uygun olacağı belirtilmektedir (Hacımustafaoğlu, 2005).

Müzik aracılığıyla çocuklar çeşitli beceriler geliştirebilir, gelişimsel hedeflere ulaşabilir. Müzik eğitimi çocuğun küçük motor, büyük motor, oral motor, bilişsel
ve psikososyal gelişimlerini destekler.

Müzik eğitimleri sırasında çocukların daha fazla gülümsediği,
mutlu olduğu ve daha olumlu bir tutum sergiledikleri;bebeklerin hızlı geliştikleri ve kilo aldıkları, uyku düzeni ve süresi, stres durumunun iyileşmeye başladığı görülmüştür.

Kronik hastalığı olan çocuklarda olmayanlara göre bir buçuk kat daha fazla ruhsal bozukluk görülür.

Çocukların hastalığa gösterdiği tepkiler: • Çocuğun duygusal ve bilişsel gelişim sürecine, • Daha önceki uyum yeteneğine, çocuğun hastalıktan önceki kişilik özelliklerine ve ayrılıklara gösterdiği psikolojik tepkilere, • Ağrının ve engelin derecesine, • Hastalığın çocuk ve ailesi için taşıdığı anlama, ebeveyn-çocuk ilişkisine, çocuğun ebeveynin tepkilerini yanıtlama biçimine, • Hastalığın nitelik ve şiddetine, • Hastalandığı yerin koşullarına, • Çocuğun içinde bulunduğu döneme ve gelişim özelliklerine, • Hastalığın çocuğun tüm fiziksel, psikolojik işlevlerine getirdiği kısıtlamalara bağlı olarak değişebilir (Gültekin ve Baran, 2005).

Oyunu; Lazorus “kendiliğinden ortaya çıkan hedefi olmayan, mutluluk getiren bir aktivite” olarak, Montaigne “çocuğun en gerçek uğraşı” olarak, Montessori ise “çocuğun en önemli işi” olarak tanımlar.

Oyunu; Lazorus “kendiliğinden ortaya çıkan hedefi olmayan, mutluluk getiren bir aktivite” olarak, Montaigne “çocuğun en gerçek uğraşı” olarak, Montessori ise “çocuğun en önemli işi” olarak tanımlar. Huizinga’ ya göre oyun, kültürden öncedir; hayvanlar da oyun oynar ve kültür ürünü olan her şey oyundur. P

Oyun ve Gerçek Yaşam İlişkisi: Oyun yoluyla çocuk somut dünyayı algılar, yorumlar, dünya ile ilgili araştırmalar yapar. Çocuk yaşamla ilgili deneyimleri oyun aracılığıyla öğrenir. Oyun sırasında çeşitli roller üstlenerek dünyayı kendi duyularıyla algılamaya çalışır. Büyüdüğünde sürdüreceği uğraşlara, üstleneceği rollere oyun sayesinde hazırlanır.

Duyu–Motor Dönemde- Alıştırmalı Oyun (0-2 yaş): Tamamen fiziksel davranışlara bağlı olan çocukluğun ilk evresidir. Alıştırmalı oyun, ilk iki yaşta görülür, bu döneme bakma, emme, elleri açıp kapama gibi duyu-motor gelişime bağlı oyun davranışları vardır ve bunlar tekrarlanır.

Parten oyun gelişimini sosyal boyutta ele almış ve altı evrede incelemiştir. Oyun gelişimin sosyal boyutları: Katılımsız davranış: Bu evrede çocuk olayın içine girmez, sadece izler. Çocuk aktiftir, ancak amaçsızdır. Seyirci davranış: Çocuk oyun oynayan çocukları seyreder. Oyuna katılmaz, diğer çocukların etrafında dolaşır ve sorular sorar. Zamanla diğer çocuklara yaklaşır. Tek başına oyun: Çocuk çevresindeki diğer çocuklarla ilgilenmez. Çocuklarla sosyal iletişim kurmadan tek başına oynar. Tek başına oyun iki-üç yaş çocuklarında görülür. Paralel oyun: Çocukların oynadıkları oyun materyalleri onları birbirinin yakınına getirir, çocuklar fiziksel olarak yakında olsalar bile birbirleri ile sosyal kontakları yoktur, aynı mekânda aynı tür materyallerle fakat yine bağımsız oynarlar. Birlikte oyun: Çocuklar aynı mekânda benzer ya da ortak materyallerle oynarlar. Birbirleriyle hem sosyal iletişimleri hem de materyal alışverişleri vardır. Ortak bir amaca odaklanırlar. Kooperatif oyun-İşbirlikçi oyun: Çocuklar ortak bir amaca yönelik olarak birbirleriyle her türlü sosyal etkileşim içinde materyallerle oynarlar. Birbirleriyle aralarında rol paylaşımında bulunurlar (Durualp ve Aral, 2014; Johnson ve ark., 1999).

Yaş aralıklarına göre çocukların oyuncak tercihleri aşağıda sunulmuştur. 0-1 yaşta • Bebeğin bakabileceği ve dinleyebileceği oyuncaklar • Kırılmaz ve kalın saplı çıngıraklar • Sıkınca ses çıkartan plastik oyuncaklar • Farklı büyüklük ve şekillerde dokunsal, görsel ve işitsel oyuncaklar (Örneğin müzikli, ışıklı sesli oyuncakta oyuncak ışık yanar söner, oyuncakta bulunan başka bir tuşa bastığında bir hayvan sesi çıkar, bir tuşa basıldığında hayvan sesi çıkar, koku tüpleri, dokunma panoları) • Yıkanabilir bebekler, yumuşak hayvanlar (Ancak bunların burunları ve gözleri çocuğun ısırıp kopartacağı türden olmamalı, işlenmiş olanlar tercih edilmelidir). • Çocuğun yatağına vb. yerlere asılacak renkli hareketli oyuncaklar • Kumaş ya da plastik yumuşak toplar • Kırılmayan parlak renkli nesneler • Dişleriyle ısırması için güvenli malzemeden diş kaşıyıcıları

1-2 yaşta • Köşeleri yuvarlatılmış küpler • İtme çekme oyuncakları • Kalın kartondan ya da kumaştan sayfaları olan kitaplar • Cam olmayan aynalar • Yutulamayacak irilikte parçalardan oluşan sökme takma oyuncakları • Plastik ev ve insan oyuncakları • Güvenli arabalar

Hastane oyun odasındaki Çocuk Gelişimcinin rolü aşağıda sıralanmıştır: • Oyun odalarında veya yatakbaşında, günlük olarak oyun ya da sanat etkinlikleri düzenlemek. • Oyunlar aracılığıyla çocukların gelişimsel hedeflerine ulaşmalarını sağlayacak fırsatlar sunmak. • Çocukların kaygıyla baş etmesine yardımcı olmak. • Çocukları oyun aracılığıyla hastane uygulamalarına hazırlamak. • Çocukların ailesini ve kardeşlerini desteklemek. • Oyun tabanlı gözlem yoluyla klinik yorumlara katkıda bulunmak. • Diğer personellere hasta çocuklar için oyunun ne kadar değerli olduğunu gösterebilmek. • Ekip ruhuyla çalışmak. • Çocukların akran gruplarıyla ilişkilerinin gelişmesini desteklemek. • Hastanede çocuklar için özel etkinlikler düzenlemek (Knight ve Gregory, 2009).