HASTA ÇOCUKLARIN GELİŞİMİ VE EĞİTİMİ

Çocuk gelişimci, çocuk hemşiresi, çocuk hekimi, diyetisyen, fizyoterapist gibi sağlık ekibinin diğer üyeleri ile işbirliği yaparak, gerektiğinde danışarak ve onların katılımını sağlayarak, çocuklara ve ailelere hastalık ve hastanede yatma sürecinde psikolojik destek verilmesinden, sosyal-duygusal yönden destek olunmasından, çocuk ve ailelerinin tanı ve tedavi ile ilgili işlemlere ve ameliyata hazırlanmasından, hastalık ve hastanede yatma ile ilgili duygularını ifade edebilmeleri için fırsatlar sunulmasından, duygusal tepkilerinin izlenmesi ve baş etme becerilerinin kazandırılmasından sorumludur. Doğru cevap E’dir.

Ailelerin çocuklarına hastalık, tanı ve tedavi işlemleri ile ilgili hangi bilgileri nasıl verdiklerinin belirlenmesi çok önemlidir. Ailelerin iletişime açık ve işbirliği içinde olmaları çocuğa yaklaşımda olumlu etkiler yaratır. Bu bölümde çocuk ve ailelerinin tanı, tedavi ve ameliyata hazırlanması, ağrılı durumlarda çocuk ve ailelere gösterilecek yaklaşım, çocuk ve ailesinin taburculuğa hazırlanmasına yer verilmiştir. Doğru cevap B’dir

Aile merkezli yaklaşımın çocuk açısından yararları:Stresi azaltır. Özgüven duygusunu artırır. Davranış problemlerini azaltır. Hastanede kalma süresini uzatır. Anne-baba-çocuk ilişkisini devam ettirir, geliştirir. İletişim sağlar. Doğru cevap D’dir.

Halk arasında cesaret iğnesi olarak bilinen premedikasyon, ameliyat öncesi korku ve heyecanı gidermek için ilaçların uygun yolla hastaya verilmesidir. Doğru cevap B’dir

Kastrasyon korkusu, özellikle erkek çocuklarda görülen cinsel organını kaybetme korkusudur. Doğru cevap B’dir.

Regresyon: Hastalık ya da stresli bir durumla karşılaşan çocuk bir önceki dönemin doyum sağlayıcı davranışlarına geri dönmesidir. Örneğin, idrar ve dışkı tutamama, parmak emme, bebeksi konuşma, bardak yerine tekrar biberon kullanma, emzik emme gibi davranışlar gösterebilir. Okul öncesi dönemdeki çocuklarda tanı ve tedavi ile ilgili işlemlere ve ameliyata tepki olarak görülebilen regresyon (gerileme), içe kapanıklık, içe dönük ya da saldırgan davranışlara göz yumulur. Doğru cevap B‘dır.

Çocukla yapılacak bazı etkinlikler çocuğun hastalık, hastaneye yatma ve ameliyata yönelik stresiyle baş etmesine yardımcı olur. Bu etkinlikler aşağıda yer almaktadır: • Hastane kuralları hakkında açıklama yapmak güvende hissetmesini ve kontrol duygusu kazanmasını sağlar. • Oyun aracılığı ile hastaneye yatma ve ameliyatla ilgili bilgileri değerlendirmek ve yanlış anlamaları düzeltmek gerekir. • Ameliyata yönelik hiç soru sormayan bir çocuğa “Bu ameliyatı olacak bazı çocuklar bana işlem sırasında ne hissedeceklerini sorarlardı. Sen de bunu öğrenmek ister misin?” diye sormak çocuğun kendini ifade etmesine yardımcı olur. • Anne-babanın mümkün olduğunca çocuğun yanında olmaları desteklenir. Doğru cevap E’dir.

Çocukların ağrıya toleransları yaşla birlikte artar. Küçük çocuklar büyük çocuklara göre ağrıyı daha çok hissetmektedir. Doğru cevap D’dir.

Çocuk gelişimcinin, çocuk hastaneden taburcu olmadan önce ailelere çocuğun gelişimi ve desteklenmesi konusunda eğitim vermesi ve danışmanlık yapması gerekmektedir. Ailelerin eğitiminde; çocuğun gelişim düzeyine uygun olarak nasıl destekleneceği ve büyüme-gelişme gereksinimleri, çocuğun gereksinimlerine yönelik hazırlanan gelişim destek programlarının açıklanması, çocuğun gelişimini destekleyici ev ortamının düzenlenmesi, gelişimsel geriliği saptanan çocuklara erken müdahale programının önemi, gerekli ise çocuğun özel eğitim kurumuna nasıl başlatılacağı, erken dönemde gelişimi destekleyen uygun etkinlikler uygulanması ve materyallerin hazırlanması, izlem gerektiren tedavi altındaki çocuk ve ailelere yönelik korku ve kaygılarını azaltan ve duygusal gelişimlerini destekleyen etkinlikler gibi pek çok bilgi yer alır. Doğru cevap  E’dir

Kanguru bakımı: Bebeğin çıplak olarak annenin göğüsleri arasına koyularak bebeğin sıcaklık kaybını önleyen ve anne-bebek arasındaki bağlanmayı pekiştiren bir uygulamadır Doğru cevap A’dır.

Aile merkezli bakım, aileler ile eksiksiz, açık, tarafsız ve sürekli bilgi paylaşmayı, onları desteklemeyi, farklı özelliklerine saygı göstermeyi, ailelerin katılımını sağlamayı gerektirir

Aile merkezli bakımın özellikleri aşağıdaki biçimde sıralanabilir:
• Ailenin çocuğun yaşamında her zaman var olduğunun farkında olunması
• Aile ile sağlık profesyonelleri arasındaki iş birliğinin kolaylaştırılması
• Ailenin dinsel, etnik, kültürel ve sosyoekonomik özelliklerine saygı duyulması
• Ailenin gücünün ve bireyselliğinin fark edilmesi ve farklı baş etme yöntemlerine
saygı duyulması
• Ailelerle destekleyici bir biçimde ve önyargısız bilgi paylaşımı
• Aileler arası desteğin ve ilişkilerin güçlendirilmesi
• Sağlık bakım sistemi içinde çocuğun ve ailenin gelişimsel gereksinimlerinin
anlaşılması
• Ailenin gereksinimlerini karşılamak için finansal ve duygusal destek sağlayan
programların ve politikaların geliştirilmesi (Törüner ve Büyükgönenç, 2012).

Amerikan Pediatri Akademisi (American Academy of Pediatrics-AAP), çocuk ve ailesine hizmet veren sağlık profesyonellerinin bazı ilkelere uyarak aile merkezli yaklaşım
sergilemelerini önermektedir. Bu doğrultuda;
• Çocuk ve ailesine saygı duymak,
• Ailelerin etnik, kültürel, ırksal ve sosyoekonomik özelliklerine ve baş etme yöntemlerine saygı duymak,
• Ailenin gücünü kabul ederek desteklemek ve cesaretlendirmek,
• Çocuk ve ailenin seçimini desteklemek ve yol göstermek,
• Ailenin değer ve inançları doğrultusunda politikaların uygulanabilirliğini sağlamak,
• Çocuklarının durumu ile ilgili aileye sürekli ve eksiksiz bilgi vermek,
• Çocuk ve aileye ya da bakım veren bireye yaşamın her döneminde resmi-gayri
resmî destek sağlamak,
• Çocuğun bakımı, sağlık çalışanlarının eğitimi, politikaların ve programların geliştirilmesi gibi sağlık hizmetlerinin her aşamasında aileler ile iş birliği yapmak,
• Her çocuk ve aileyi kendi gücünü keşfetmesi, özgüvenini geliştirmesi ve sağlıkla
ilgili seçim yapması ve kararlar alması için güçlendirmek gibi ilkeler benimsenmiştir (AAP, 2003).

Aile merkezli yaklaşımın annebaba açısından yararları:
• Memnuniyetiartırır.
• Uyumukolaylaşır.
• Yenibecerilerkazandırır.
• Sağlıklı iletişim sağlar.
• Stresiazaltır.
• Güven duygusunudestekler.
• Problem çözmebecerileri
kazandırır.

Aile merkezli yaklaşımın çocuk açısından yararları:
• Stresiazaltır.
• Özgüven duygusunu artırır.
• Davranışproblemleriniazaltır.
• Hastanedekalmasüresini
kısaltır.
• Anne-baba-çocukilişkisini
devam ettirir, geliştirir.
• İletişim sağlar.
• Ağrıyıveuykubozukluklarını
azaltır.

çocuk gelişimciler,
• Anne-babanın çocuğun yanından ayrılmamasına,
• Oyun odası etkinliklerine anne-babanın katılmasına,
• Aile destek gruplarının oluşturulmasına,
• Toplumsal destek kaynakları konusunda bilgi verilmesine,
Aile merkezli yaklaşımın annebaba açısından yararları:
• Memnuniyetiartırır.
• Uyumukolaylaşır.
• Yenibecerilerkazandırır.
• Sağlıklı iletişim sağlar.
• Stresiazaltır.
• Güven duygusunudestekler.
• Problem çözmebecerileri
kazandırır.
Aile merkezli yaklaşımın çocuk
açısından yararları:
• Stresiazaltır.
• Özgüven duygusunu artırır.
• Davranışproblemleriniazaltır.
• Hastanedekalmasüresini
kısaltır.
• Anne-baba-çocukilişkisini
devam ettirir, geliştirir.
• İletişim sağlar.
• Ağrıyıveuykubozukluklarını
azaltır.
Hastanede annebabanın çocuğun
yanında olması, onun
tüm gelişim alanlarına
katkı sağlar.
• Kardeşlerin ziyaretlerinin sağlanmasına,
• Çocuk ve ailenin ameliyat öncesi ve sonrası korkuları azaltmak için videolar, filmler izletilmesine, servislerin tanıtılmasına,
• Anne-baba-çocuk ve ailenin diğer üyeleri ile iletişimin sürdürülmesine,
• Hastanede yatılan süre içerisinde çocuk ve ailenin evde yapacakları etkinlikler
hakkında bilgi verilmesine,
• Ailenin sağlık bakımını sağlayan diğer sağlık profesyonelleri ile iletişim kurulmasına,
• Aynı durumda olan çocuklar ve ailelerin etkileşimde bulunabilmeleri için piknik,
sinema gibi etkinlikler düzenlenmesine,
• Ailenin kültürel ve geleneksel özelliklerini yansıtan oyuncak, yiyecek, giysi, fotoğraf gibi uygulamalarının, sağlığa zarar vermeden, hastane ortamında kullanılmasına,
• Çocuğun gelişimini izlemek için gerekli olan göstergelerin aileye öğretilmesine ve
izletilmesine

Anksiyete, nedeni belli olmayan kaygı, korku, gerilim ve sıkıntı halidir.

Premedikasyon: Halk arasında cesaret iğnesi olarak bilinen premedikasyon, ameliyat öncesi korku ve heyecanı gidermek için ilaçların uygun yolla hastaya verilmesidir.

Çocukların sağlıklı bir ortamda yaşayabilmelerinin sağlanması ve yaşam kalitelerinin arttırılabilmesi için; doğumdan itibaren ergenlik döne- minin sonuna kadar bilişsel, dil, motor, sosyal-duygusal gelişim ve özbakım alanlarında, çocuğu gelişimsel açıdan değerlendirerek, çocuk sağlığı izleminde rol alan, destekleyici, gelişimsel programlar ile çocuğa, aileye, profesyonellere ve topluma hizmet sunan çocuk gelişimcilerdir.

Regresyon: Hastalık ya da stresli bir durumla karşılaşan çocuk bir önceki dönemin doyum sağlayıcı
davranışlarına geri dönmesidir. Örneğin, idrar ve dışkı tutamama, parmak emme, bebeksi konuşma,
bardak yerine tekrar biberon kullanma, emzik emme gibi davranışlar gösterebilir.