HASTA ÇOCUKLARIN GELİŞİMİ VE EĞİTİMİ

Aile merkezli yaklaşımın anne-baba açısından yararları:
• Memnuniyeti artırır.
• Uyumu kolaylaşır.
• Yeni beceriler kazandırır.
• Sağlıklı iletişim sağlar.
• Stresi azaltır.
• Güven duygusunu destekler.
• Problem çözme becerileri kazandırır.
Aile merkezli yaklaşımın çocuk açısından yararları:
• Stresi azaltır.
• Özgüven duygusunu artırır.
• Davranış problemlerini azaltır.
• Hastanede kalma süresini kısaltır.
• Anne-baba-çocuk ilişkisini devam ettirir, geliştirir.
• İletişim sağlar.
• Ağrıyı ve uyku bozukluklarını azaltır.

Regresyon: Hastalık ya da stresli bir durumla karşılaşan çocuk bir önceki dönemin doyum sağlayıcı davranışlarına geri dönmesidir. Örneğin, idrar ve dışkı tutamama, parmak emme, bebeksi konuşma, bardak yerine tekrar biberon kullanma, emzik emme gibi davranışlar gösterebilir.

Bazı faktörler ise çocukları ameliyat olacak ailelerin de stresini arttırır ve çocuklarına destek olmalarını engeller. Bu faktörleri;
• Çocuklarının vücut bütünlüğünün bozulacak olması,
• Bedensel hasara bağlı olarak ağrı, yetenek, duyu ve organ kaybı ya da ölümle sonuçlanma riski,
• Ameliyat nedeniyle hastanede bulunulması,
• Anne-baba rollerinde değişiklik olması,
• Çocukla etkili bir iletişim sağlanamaması,
• Çocuğun yoğun bakım ünitesinde bulunması,
• Ameliyat sonrası çocukta bedensel, duygusal veya davranışsal yönden meydana gelen değişimler olarak sıralamak mümkündür.

Yaşamın ilk ayı olan yenidoğan dönemi yaşamı tehdit eden doğumsal bozuklukların belirlendiği dönemdir. Doğuştan olan çoğu bozuklukların tedavisi ise genellikle cerrahidir.
Tavşan dudak, yarık damak, bazı kalp hastalıkları, sindirim sistemine ait bozukluklar, burnun kapalı olması, anal darlık doğumsal bozukluklardan bazılarıdır.

Ağrının üç aydan uzun sürmesi ya da doku yaralanması nedeniyle devam etmesi/ilerlemesi “kronik (süreğen) ağrı” olarak belirtilir. Kronik ağrı yorgunluk, çevreye ilginin azalması, iştahsızlık, uykusuzluk, psikososyal gelişim geriliği, okul performansında azalma gibi problemlere neden olabilir.

Çocukların ağrıya toleransları yaşla birlikte artar. Küçük çocuklar büyük çocuklara göre ağrıyı daha çok hisseder.

Okul öncesi ve okul dönemindeki çocuklarda, ağrı değerlendirilmesinde özbildirime dayalı ölçeklerden yararlanılır. Bilinci açık, iletişim kurabilen üç yaşından büyük çocuklarda kullanılır. Çocukların sevdikleri, güvenilir ve sık kullanılan ölçeklerden biri “Yüzler Ağrı Derecelendirme Ölçeği”dir

Kanguru bakımı: Bebeğin çıplak olarak annenin göğüsleri arasına koyularak bebeğin sıcaklık kaybını önleyen ve anne-bebek arasındaki bağlanmayı pekiştiren bir uygulamadır.

Çocuk gelişimcinin, çocuk hastaneden taburcu olmadan önce ailelere çocuğun gelişimi ve desteklenmesi konusunda eğitim vermesi ve danışmanlık yapması gerekmektedir. Bu hizmetler verilirken, çocukların gelişim düzeylerinin, ailelerin sosyokültürel özelliklerinin ve gereksinim duydukları konuların göz önünde bulundurulması önemlidir. Eğitimlerde
görsel ve işitsel araçlar, kartlar, broşürler, poster ve filmler kullanılabilir.

Çocuk sağlığının aileyi aile sağlığının da çocuğu yakından etkilediği gerçeğinden hareketle çocuk ve aile üzerindeki olumsuz etkileri en aza indirmek, çocuk ve aile arasındaki bağları güçlendirmek, çocuğun ve ailenin güven duygusunu geliştirmek amacıyla etkili yaklaşımlarda bulunmak gerekir. Çocukla yapılacak her türlü uygulamada, çocuk ve aileyi ayrılmaz bir bütün olarak kabul eden aile merkezli yaklaşımın ilkelerinden faydalanmak yerinde olacaktır. Doğru yanıt E'dir.

1959 yılında İngiltere’ de Sağlık Bakanlığı tarafından yayınlanan Platt Raporu’nda çocukların hastaneye anneleri ile birlikte kabul edilmesi, ziyaret saatlerinin 24 saat olması, çocuk servislerinde oyun etkinliklerinin düzenlemesi gerektiği belirtilmiştir. Doğru yanıt A'dır.

Aile merkezli bakım modeli aileler ile eksiksiz, açık, tarafsız ve sürekli bilgi paylaşmayı, onları desteklemeyi, farklı özelliklerine saygı göstermeyi, ailelerin katılımını sağlamayı gerektirir. Doğru yanıt C'dir.

Çocuğun yetiştirilmesinde ailenin rolünü kabul eden ve saygı duyan aile bireylerinin güçlerini ve seçimlerini destekleyen, aileyi çocuğun yaşamının değişmez bir parçası olarak gören model aile merkezli bakım modelidir. Aile merkezli bakım, aileler ile eksiksiz, açık, tarafsız ve sürekli bilgi paylaşmayı, onları desteklemeyi, farklı özelliklerine saygı göstermeyi, ailelerin katılımını sağlamayı gerektirir. Bu felsefe ailenin içinde yaşadığı kültürün özelliklerini, geçmişini, hedeflerini, hayallerini, baş etme becerilerini, davranışlarını, destek sistemlerini, hizmet ve bilgi gereksinimlerini göz önünde bulundurur.

Halk arasında cesaret iğnesi olarak bilinen premedikasyon, ameliyat öncesi korku ve heyecanı gidermek için ilaçların uygun yolla hastaya verilmesidir.

Bir-iki yaşlarındaki çocuklarda anne-babadan ayrılma korkusu nedeniyle ayrılık anksiyetesi gelişebilir. Ayrılık anksiyetesini önlemenin en iyi ve en kolay yolu anne-babanın çocukla birlikte kalmasına izin vermektir. Anne-baba, çocuk uyurken yanından ayrılmamalıdır. Terkedilme korkusu yaşayan çocuk ve ailesi arasındaki güven zedelenir.

Genellikle 2 yaş üzerindeki çocuklara ve ailelere ameliyathane, uyanma odası, yoğun bakım ünitesi ve ameliyat sonrası yatacağı servisin tanıtılması önerilir.

Okul öncesi dönemdeki çocuklarda tanı ve tedavi ile ilgili işlemlere ve ameliyata tepki olarak görülebilen regresyon (gerileme), içe kapanıklık, içe dönük ya da saldırgan davranışlara göz yumulur. Regresyon: Hastalık ya da stresli bir durumla karşılaşan çocuğun bir önceki dönemin doyum sağlayıcı davranışlarına geri dönmesidir. Örneğin, idrar ve dışkı tutamama, parmak emme, bebeksi konuşma, bardak yerine tekrar biberon kullanma, emzik emme gibi davranışlar gösterebilir.

Okul dönemindeki çocuklara ameliyat hazırlığının bir-iki hafta öncesinden başlanılması uygun olur. Ameliyatta uyanık olup olmayacağı, ameliyatın ne kadar süreceği, ne zaman ayağa kalkacağı, ameliyattan sonra nasıl görüneceği konularında ayrıntılı bilgi verilmelidir.

Yapılacak işlemlerin vücut bütünlüğünü bozmayacağı, herhangi bir işlev kaybı olmayacağı, normal koşullarda iyileşmenin ne kadar süreceği hakkında açıklamalar ergeni rahatlatır. Ameliyattan sonra vücudunda şekil bozukluğu kalıp kalmayacağı endişe ve merak konusu olabilir. Ergenlere ameliyattan sonra vücudunda oluşabilecek değişiklikler dürüstçe açıklanmalıdır.

Günübirlik ameliyat, hastanede yatan hastalara uygulanan cerrahi girişimi temel alan ancak, yatış gerektirmeyen ve aynı gün taburculuğu esas alan bir yaklaşımdır. Çocuk cerrahisi servislerinde yapılan ameliyatların büyük çoğunluğu günübirlik ameliyatlardır. Bu tür ameliyatların, hastane enfeksiyonunun ve anne-baba yoksunluğunun azaltılması, kısa süreli hastanede kalınması, maliyeti azaltması gibi avantajları vardır.