HASTA ÇOCUKLARIN GELİŞİMİ VE EĞİTİMİ

1959

Spiritüel, ruhsal ve manevi anlamına gelir.

Ailenin çocuğun yaşamında her zaman var olduğunun farkında olunması

Aile merkezli yaklaşımın anne-baba açısından yararları:

• Memnuniyeti artırır.
• Uyumu kolaylaşır.
• Yeni beceriler kazandırır.
• Sağlıklı iletişim sağlar.
• Stresi azaltır.
• Güven duygusunu destekler.
• Problem çözme becerileri kazandırır

Evde hastaneye gitmeye hazırlanma süreci

Çocukla etkili bir iletişim sağlanması

Fiziksel bütünlüğün korunması

Naz yapma

Çocukların ağrı olmadığını söylemeleri doğru kabul edilmelidir.

Fiziksel, bilişsel, sosyal-duygusal açıdan gelişimi etkilemez

Çocuk gelişimci; çocuk hemşiresi, çocuk hekimi, diyetisyen, fizyoterapist gibi sağlık ekibinin diğer üyeleri ile işbirliği yaparak, gerektiğinde danışarak ve onların katılımını sağlayarak, çocuklara ve ailelere hastalık ve hastanede yatma sürecinde psikolojik destek verilmesinden, sosyal-duygusal yönden destek olunmasından, çocuk ve ailelerinin tanı ve tedavi ile ilgili işlemlere ve ameliyata hazırlanmasından, hastalık ve hastanede yatma ile ilgili duygularını ifade edebilmeleri için fırsatlar sunulmasından, duygusal tepkilerinin izlenmesi ve baş etme becerilerinin kazandırılmasından sorumludur.

1959 yılında İngiltere’ de Sağlık Bakanlığı tarafından yayınlanan Platt Raporu’nda, çocukların hastaneye anneleri ile birlikte kabul edilmesi, ziyaret saatlerinin 24 saat olması, çocuk servislerinde oyun etkinliklerinin düzenlemesi gerektiği belirtilmiştir. Bu rapor bir dönüm noktası olmuş ve ailelerin çocuklarının bakımına aktif olarak katılımının gerekliliği 1970’li ve 1980’li yıllarda sıklıkla vurgulanmıştır. Bu gelişmeler doğrultusunda, anne-babaların hastanede çocuklarının yanında olmaları, ameliyat öncesi eğitim ve hazırlıklara katılmaları, kardeşlerin ziyaretleri gibi uygulamalara izin verilmiştir.

Aile merkezli yaklaşımın anne-baba açısından yararları;
• Stresi azaltır.
• Uyumu kolaylaşır.
• Yeni beceriler kazandırır.
• Sağlıklı iletişim sağlar.
• Memnuniyeti artırır. 
• Güven duygusunu destekler.
• Problem çözme becerileri kazandırır.

Aile merkezli yaklaşımın çocuk açısından yararları;
• Stresi azaltır.
• Öz güven duygusunu artırır.
• Davranış problemlerini azaltır.
• Hastanede kalma süresini kısaltır.
• Anne-baba-çocuk ilişkisini devam ettirir, geliştirir.
• İletişim sağlar.
• Ağrıyı ve uyku bozukluklarını azaltır.

Ameliyat öncesi dönemde, hem çocukta ve hem de ailedeki stresin en yoğun olarak yaşandığı dönemler;
• Hastaneye kabul
• Ameliyat öncesi yapılan testler
• Ameliyattan önceki gün
• Premedikasyon enjeksiyonu
• Ameliyathaneye gitmeden önceki saatlerdir.

Bazı faktörler ise çocukları ameliyat olacak ailelerin de stresini arttırır ve çocuklarına destek olmalarını engeller. Bu faktörler;
• Çocuklarının vücut bütünlüğünün bozulacak olması,
• Bedensel hasara bağlı olarak ağrı, yetenek, duyu ve organ kaybı ya da ölümle sonuçlanma riski,
• Ameliyat nedeniyle hastanede bulunulması,
• Anne-baba rollerinde değişiklik olması,
• Çocukla etkili bir iletişim sağlanamaması,
• Çocuğun yoğun bakım ünitesinde bulunması,
• Ameliyat sonrası çocukta bedensel, duygusal veya davranışsal yönden meydana gelen değişimlerdir.

Çocukları hastaneye yatmaya ve bazı cerrahi girişimlere hazırlamaya okul öncesi eğitim kurumlarında veya ilkokullarda yer verilir. Hastane dışında düzenlenen bu programlar çocukların ilgisini çeker ve etkili olur. Hastanede uygulanabilen hastaneye hazırlayıcı eğitim programlarının da çocuk ve ailelerin stresini etkin bir biçimde azalttığı bilinmektedir. Çocuk gelişimcilerin hazırlayacağı hastane ortamının ve hastane yaşantısının tanıtıldığı, çocuk ve ailenin duygu ve düşüncelerini ifade edebildiği ve desteklendiği bu tür programlar önemli ve işlevseldir.

Regresyon: Hastalık ya da stresli bir durumla karşılaşan çocuk bir önceki dönemin doyum sağlayıcı davranışlarına geri dönmesidir. Örneğin, idrar ve dışkı tutamama, parmak emme, bebeksi konuşma, bardak yerine tekrar biberon kullanma, emzik emme gibi davranışlar gösterebilir.

Ergenlerin en büyük korkusu ameliyat nedeniyle dış görünüşünün etkileneceği endişesidir. Ameliyattan sonra vücudunda şekil bozukluğu kalıp kalmayacağı endişe ve merak konusu olabilir. Ergenlere ameliyattan sonra vücudunda oluşabilecek değişiklikler dürüstçe açıklanmalıdır. Eğer organ kaybına neden olan bir ameliyat geçirecekse bu görünümü düzeltmeye yönelik cerrahi ve protez uygulamaları konusunda bilgi verilmesi gerekir. Kemoterapi ve radyoterapi gibi tedavilere bağlı olarak saçlarının dökülebileceği ancak bu süreçte peruk kullanabileceği önerilir. Benzer ameliyat geçiren ergenlerle deneyimlerini paylaşmasına fırsat verilmesi yararlı olur. Daha önce aynı ameliyatı olmuş olan akranları ile tanıştırılıp etkileşimde bulunmaları sağlanabilir. Aynı veya benzer ameliyatı geçirmiş olan ünlülerin fotoğrafları gösterilebilir. 

Hastalığı, tanı ve tedavi işlemleri ile ilgili korkuları ve endişeleri doğal karşılanmalı, hafife alınmamalı ve alay edilmemelidir.

Günübirlik Ameliyat ve Acil Durumlarda Yaklaşım
Çocuk cerrahisi servislerinde yapılan ameliyatların büyük çoğunluğu günübirlik ameliyatlardır. Bu tür ameliyatların, hastane enfeksiyonunun ve anne-baba yoksunluğunun azaltılması, kısa süreli hastanede kalınması, maliyeti azaltması gibi avantajları vardır. Bu avantajlar aynı zamanda çocuk ve ailenin memnuniyetini arttırır.

Kanguru bakımı: Bebeğin çıplak olarak annenin göğüsleri arasına koyularak bebeğin sıcaklık kaybını önleyen ve anne-bebek arasındaki bağlanmayı pekiştiren bir uygulamadır.

Çocuk gelişimcinin, çocuk hastaneden taburcu olmadan önce ailelere çocuğun gelişimi ve desteklenmesi konusunda eğitim vermesi ve danışmanlık yapması gerekmektedir. Bu hizmetler verilirken, çocukların gelişim düzeylerinin, ailelerin sosyokültürel özelliklerinin ve gereksinim duydukları konuların göz önünde bulundurulması önemlidir. Eğitimlerde görsel ve işitsel araçlar, kartlar, broşürler, poster ve filmler kullanılabilir.

Ailelerin eğitiminde; çocuğun gelişim düzeyine uygun olarak nasıl destekleneceği ve büyüme-gelişme gereksinimleri, çocuğun gereksinimlerine yönelik hazırlanan gelişim destek programlarının açıklanması, çocuğun gelişimini destekleyici ev ortamının düzenlenmesi, gelişimsel geriliği saptanan çocuklara erken müdahale programının önemi, gerekli ise çocuğun özel eğitim kurumuna nasıl başlatılacağı, erken dönemde gelişimi destekleyen uygun etkinlikler uygulanması ve materyallerin hazırlanması, izlem gerektiren tedavi altındaki çocuk ve ailelere yönelik korku ve kaygılarını azaltan ve duygusal gelişimlerini destekleyen etkinlikler gibi pek çok bilgi yer alır. Çocuk ve ailelerin desteklenmesine yönelik bilgi ve becerileri kazandıklarından emin olmak gerekir.