HASTA ÇOCUKLARIN GELİŞİMİ VE EĞİTİMİ

Hasta çocuklara aktarılması çocukların gelişim özellikleri, ilgi ve ihtiyaçlarına göre aktarılmakla birlikte bu aktarımda farklı etkinlikler tercih edilmektedir.

Bunlar;

Oyun, Dil Etkinlikleri: Kitap Okuma (Kitap Okuma, Sohbet vb.) - Haberleşme
Mektupları, Müzik Etkinlikleri, Sanat Etkinlikleri, Tiyatro ve Palyaço Etkinlikleri, Bilgisayar Kullanılarak Gerçekleştirilen Etkinlikler, Eğitim ve Tartışma Grubu Etkinlikleri, Tanışma Etkinlikleri.

Doğru cevap E' dir.

Platt komitesinin gözlem ve önerileri doğrultusunda pediatristler ve oyun uzmanları tarafından hastanelerde oyun odaları oluşturulmuştur. Çocukları Kurtarın oyun grubu takımından Susan Harvey, 1962 yılında, hastane ortamının çocukları olağan oyun etkinliklerinden yoksun bırakan bir yer olduğunu belirtir. Bunun sonucunda 1963 yılında Woolwich’teki Brook Hastanesinde ilk hastane oyun grubunu başlatır. Doğru cevap B seçeneğidir.

İlk çocuk hastanesi 1802 yılında Paris’te açılmış, bu hastaneyi 1834 yılında St. Petersburg ve 1837 yılında Vienna Hastaneleri takip etmiştir. Daha sonra 1852 yılında Londra’da Dr. Charles West, Çocuk Hastanesini kurmuştur. ABD’de ise ilk çocuk hastanesi 1854 yılında açılmıştır. Doğru cevap D seçeneğidir.

Freud’a göre yaşamın ilk birkaç yılı kişilik oluşumundaki en önemli yıllarıdır. İlk deneyimler birey için çok önemlidir. Çocukların dürtüleri ile sosyal çevrenin ilk etkileşimleri daha sonraki öğrenme, sosyal uyum ve anksiyete ile başa çıkma örüntülerini belirler. Dürtü, biyolojik ihtiyaçları karşılama amacına yönelik bir
davranışa iten güçtür.

Çocuğun hastane yaşantısına hazırlanmasında ilk olarak ebeveynlerin korku ve endişesini ortadan kaldırmak çok önemlidir. Bu görev de hastane personeline düşmektedir. Bu görevlerden bazıları maddeler hâlinde verilmiştir (Gönener ve Görak, 2009; Şahan, 1997).
• Ebeveynlerin çocuğun hastalığı ve tedavisi hakkında bildiklerinin belirlenmesi ve eksik bilgilerine yönelik eğitim yapılmalıdır. Tedavi işlemleri sırasında yaşanan anksiyeteyi azaltmak için ebeveynlerin çocukla birlikte olmalarına izin verilmelidir.
• Ebeveynlerin kendilerini yeterli hissetmelerini sağlamak ve anksiyete düzeylerini azaltmak için çocuğun bakımına aktif olarak katılmalarına izin verilmelidir.
Ebeveynler, çocuğun beslenmesine, banyosuna, ilaçların verilmesine, yatağının
değiştirilmesine, bağırsak hareketlerinin ve idrar miktarının izlenmesine yardım
edebilir. Ancak ebeveynlerin, çocuğun bakımında aktif rol üstlenmeleri için ısrar
edilmemedir. Onların zaman zaman dinlemeye ihtiyacı olabilir.
• Ebeveynlere, çocuklarının iyileşmesine önemli ölçüde katkıda bulundukları vurgulanmalıdır.
• Ebeveynler, çocuğun ayrılık kaygısına ilişkin davranışları konusunda eğitilmelidir ve çocuktan ayrılma anında onlara destek olunmalıdır.
• Eğer ebeveynlerin, çocuğun yanında kalmaları mümkünse, onlara seçme hakkı
verilmeli ve bakıma katılmaları desteklenmelidir. Çocuğun yanında sürekli olarak
aynı ebeveynin kalması çok yorucu olabilir ve çocuğa karşı etkililiği azalabilir. Bu
nedenle aile üyelerinin, çocuğun yanında dönüşümlü olarak kalmaları desteklenmelidir. Bazı durumlarda gerekirse çocuğun bakımına ara vermeleri ve kendilerine zaman ayırmaları önerilmelidir. Ayrıca ziyaret saatleri açık tutulmalıdır, çünkü aile üyelerinin ziyaretleri çocuğun hastane yaşantısına hazır olabilmesi için gereklidir.
• Ebeveynlere çocuk, hastane ve hastalık konusunda bilgi verilmelidir.

Bebeklik dönemi, çocukların bir daha asla bu kadar hızlı büyüyemedikleri ve gelişmedikleri dönem olarak ifade edilir (Hubbuck, 2009). Bu dönem Bowlby, Erikson ve Freud’un belirttiği gibi özellikle duygusal gelişim açısından ebeveynler ve çocukları arasında güvenli bağın kurulması açısından oldukça önemli bir süreçtir ve bu dönemde inanılmaz bir değişim ve gelişim görülür. Bebek için bakımın bir kişi tarafından ve tutarlı olarak verilmesi önemlidir. Bakım veren kişinin aktif bir şekilde konuşması ve etkileşimde bulunması çocuğun güven duygusunu geliştirir. Bebek, annesinin ona sarılmasıyla, kucaklamasıyla,
ses tonuyla sevildiğini hisseder. Bu nedenle hastane yaşantısına hazırlanma ve sonraki süreçte bebek ağrı ve sıkıntıdan kurtulmak için anneye yönelik geliştirdiği güvenli bağlanma sonucunda hastane yaşantısına hazırlanma sürecinde problem yaşamayabilir.

Ebeveyn, hasta çocuğun bu gelişim özelliği nedeniyle çocuğun gözüyle onun yaşadıklarını anlamaya çalışmalı ve ona sakin bir şekilde yaklaşmalıdır. Bu dönemde çocuklarda cansız nesnelere canlılık özellikleri yükleme yani animizm özelliği ve sembolik oyun özelliği de görüldüğü için bu iki özellik çocukların hastane yaşantısına hazırlanmasında rahatlama açısından kullanılabilecek ve oyunlarına aktarılabilecek özellikler arasında yer alır.

Türkiye’deki ilk çocuk hastanesi ise 1899’da, II. Abdülhamit’ in altı aylık kızının ölümü üzerine kurduğu Şişli Etfal Hastanesidir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Çocuğun hastane yaşantısına hazırlanma sürecinin kolay ve zor geçmesini etkileyen nedenler; çocuğun yaş ve gelişim özellikleri, çocuğun mizacı, daha önceki hastalık deneyimleri, hastalığı ve hastanede yatmayı algılayışı, tanının ciddiyeti,hastalığın süresi ve türü/tipi,ağrı ve hareket kısıtlılığının derecesi, tanı ve tedavi amacıyla yapılan müdahalelerin tipi ve sıklığı, ebeveynlerin hastalığı algılayışı ve stres düzeyleri, çocuk ve ailenin sahip olduğu destek hizmetleri, hastane yaşantısına hazırlayıcı eğitim programları ve niteliği ve  önceki stresörlerdir. Çocuğun sahip olduğu kardeş sayısı bu nedenlerden biri değildir. Doğru cevap A seçeneğidir.

Hastane yaşantısında ebeveynin özellikle annenin önemi 1950’li yıllarda görülen değişimlerde dikkati çekmektedir. Bu yıllarda hasta çocuklara yönelik gerçekleştirilen çalışmalarda hasta çocuğun sürekli bakımının en güvenli ve önemli teması olan anne tarafından verilmesi gerektiği kabul edilmiş ve hasta çocuklar ile ebeveynleri arasındaki ilişkinin sağlıklı yürütülmesi için destek olunmuştur. Doğru cevap C seçeneğidir.

Çocuğun hastane yaşantısına hazırlanmasında ilk olarak ebeveynlerin korku ve endişesini ortadan kaldırmak çok önemlidir. Bu görev de hastane personeline düşmektedir. Bu görevler; • Ebeveynlerin çocuğun hastalığı ve tedavisi hakkında bildiklerinin belirlenmesi ve eksik bilgilerine yönelik eğitim yapılmalıdır. Tedavi işlemleri sırasında yaşanan anksiyeteyi azaltmak için ebeveynlerin çocukla birlikte olmalarına izin verilmelidir. • Ebeveynlerin kendilerini yeterli hissetmelerini sağlamak ve anksiyete düzeylerini azaltmak için çocuğun bakımına aktif olarak katılmalarına izin verilmelidir. Ebeveynler, çocuğun beslenmesine, banyosuna, ilaçların verilmesine, yatağının değiştirilmesine, bağırsak hareketlerinin ve idrar miktarının izlenmesine yardım edebilir. Ancak ebeveynlerin, çocuğun bakımında aktif rol üstlenmeleri için ısrar edilmemedir. Onların zaman zaman dinlemeye ihtiyacı olabilir. • Ebeveynlere, çocuklarının iyileşmesine önemli ölçüde katkıda bulundukları vurgulanmalıdır. • Ebeveynler, çocuğun ayrılık kaygısına ilişkin davranışları konusunda eğitilmelidir ve çocuktan ayrılma anında onlara destek olunmalıdır. • Eğer ebeveynlerin, çocuğun yanında kalmaları mümkünse, onlara seçme hakkı verilmeli ve bakıma katılmaları desteklenmelidir. Çocuğun yanında sürekli olarak aynı ebeveynin kalması çok yorucu olabilir ve çocuğa karşı etkililiği azalabilir. Bu nedenle aile üyelerinin, çocuğun yanında dönüşümlü olarak kalmaları desteklenmelidir. Ayrıca ziyaret saatleri açık tutulmalıdır, çünkü aile üyelerinin ziyaretleri çocuğun hastane yaşantısına hazır olabilmesi için gereklidir. • Ebeveynlere çocuk, hastane ve hastalık konusunda bilgi verilmelidir. Doğru cevap C seçeneğidir.

0-1 yaş arası bir bebeğin eğer annesi hastanede bebeğiyle kalamıyorsa bebeğin hastane yaşantısına hazırlanması için şunlar önerilebilir: • Hastanede bebeğin yanında tanıdığı bildiği bir oyuncağın getirilmesi sağlanabilir. Yeni oyuncak alınmasının bebek için bir anlamı yoktur. Evinden tanıdığı bir oyuncağı veya anneyi hatırlatan bir objenin getirilmesine izin verilebilir. • Bebek belirli aralıklarla servisteki ana kucağına konabilir ya da kucağa alınıp oda içinde dolaştırılarak çevreye alışması sağlanabilir. • Bebeklere uygulanan müdahale sırasında onların rahat olmaları için güler yüzlü, yumuşak bir ses tonu ile konuşarak ve dokunarak yaklaşılmalıdır. Ağrılı müdahalelerden sonra eğer bebek kullanıyorsa emzik verilebilir ve kucağa alınarak sakinleştirilir. Ayrıca tedavi ve tanı müdahaleleri, bebeğin uyanık olduğu zamana göre ayarlanmalıdır. Doğru cevap A seçeneğidir.

Çocukların oyun ihtiyaçları için 1963 yılında dört anne tarafından Okul Öncesi Oyun Grupları Topluluğu ve NAWCH (National Association for the Welfare of Children in Hospital-Çocukların Sağlık Bakımının İyiliği Ulusal Topluluğu ancak bu topluluğun ismi 1990 yılında ismi “Hasta Çocuklar için Girişim”e (Action for Sick Children)değiştirilmiştir) kurulmuştur.

Çocuk Hakları Sözleşmesi hasta çocukların hakları açısından büyük önem taşır. Bu sözleşme’de yer alan çocuğun sağlıklı yaşama hakkı, sözleşme’nin 24. maddesinde güvence altına alınmıştır.

Hastane yaşantısına hazırlanma sürecinin kolay veya zor geçmesini etkileyen birçok faktör bulunur. Bu faktörler aşağıda şu şekilde sıralanmıştır:

Çocuğun yaş ve gelişim özellikleri

Çocuğun mizacı

Daha önceki  hastalık  deneyimleri

Hastalığı ve hastanede yatmayı algılayışı

Tanının ciddiyeti

Hastalığın süresi  ve türü/tipi

Ağrı ve hareket kısıtlılığının derecesi

Tanı  ve  tedavi amacıyla yapılan müdahalelerin  tipi ve sıklığı

Stresör, bireyde stres oluşturan etmenlerdir.

Bebek ve anne ya da birincil bakım veren kişinin bağının kalitesi çocuğun güven duygusunu ve başkalarıyla güvenli ilişkiler kurmasını derinden etkiler.

Jean Piaget bilişsel gelişim kuramının en önemli ismidir.

Urie Bronfenbrenner Ekolojik Sistemler Kuramının öncüsüdür.

Ailede bu rol ve görevlerin değişimi yanında çocuklarının hastaneye yatacak olmalarından dolayı hem çocuk hem de aile korku ve endişe yaşayabilmektedir. Özellikle ebeveynin yaşadığı korku ve endişe çocuğun bu duygularını yaşamasını arttırmaktadır. Ebeveynlerin korku ve endişe/anksiyete yaşamalarının bazı nedenleri vardır. Bunlar şu şekilde sıralanabilir

 Çocuğun iyileşmesine ilişkin endişelerin olması

Hastane ortamının yabancı olması, tanımadıkları birçok materyal ve araçlar  ile karşılaşmaları

Çocuğun hastalığı ve tepkileri hakkında yeterli bilgiye sahip olmamaları

Çocuğun hastalığı nedeniyle suçluluk duymaları

Evdeki diğer aile üyeleri için  endişe etmeleri

Ekonomik  sorunlar