HASTA ÇOCUKLARIN GELİŞİMİ VE EĞİTİMİ - Deneme Sınavı - 3

Oyunu; Lazorus “kendiliğinden ortaya çıkan hedefi olmayan, mutluluk getiren bir aktivite” olarak, Montaigne “çocuğun en gerçek uğraşı” olarak, Montessori ise “çocuğun en önemli işi” olarak tanımlar.

Oyunu; Lazorus “kendiliğinden ortaya çıkan hedefi olmayan, mutluluk getiren bir aktivite” olarak, Montaigne “çocuğun en gerçek uğraşı” olarak, Montessori ise “çocuğun en önemli işi” olarak tanımlar. Huizinga’ ya göre oyun, kültürden öncedir; hayvanlar da oyun oynar ve kültür ürünü olan her şey oyundur. P

Oyun ve Gerçek Yaşam İlişkisi: Oyun yoluyla çocuk somut dünyayı algılar, yorumlar, dünya ile ilgili araştırmalar yapar. Çocuk yaşamla ilgili deneyimleri oyun aracılığıyla öğrenir. Oyun sırasında çeşitli roller üstlenerek dünyayı kendi duyularıyla algılamaya çalışır. Büyüdüğünde sürdüreceği uğraşlara, üstleneceği rollere oyun sayesinde hazırlanır.

Duyu–Motor Dönemde- Alıştırmalı Oyun (0-2 yaş): Tamamen fiziksel davranışlara bağlı olan çocukluğun ilk evresidir. Alıştırmalı oyun, ilk iki yaşta görülür, bu döneme bakma, emme, elleri açıp kapama gibi duyu-motor gelişime bağlı oyun davranışları vardır ve bunlar tekrarlanır.

Parten oyun gelişimini sosyal boyutta ele almış ve altı evrede incelemiştir. Oyun gelişimin sosyal boyutları: Katılımsız davranış: Bu evrede çocuk olayın içine girmez, sadece izler. Çocuk aktiftir, ancak amaçsızdır. Seyirci davranış: Çocuk oyun oynayan çocukları seyreder. Oyuna katılmaz, diğer çocukların etrafında dolaşır ve sorular sorar. Zamanla diğer çocuklara yaklaşır. Tek başına oyun: Çocuk çevresindeki diğer çocuklarla ilgilenmez. Çocuklarla sosyal iletişim kurmadan tek başına oynar. Tek başına oyun iki-üç yaş çocuklarında görülür. Paralel oyun: Çocukların oynadıkları oyun materyalleri onları birbirinin yakınına getirir, çocuklar fiziksel olarak yakında olsalar bile birbirleri ile sosyal kontakları yoktur, aynı mekânda aynı tür materyallerle fakat yine bağımsız oynarlar. Birlikte oyun: Çocuklar aynı mekânda benzer ya da ortak materyallerle oynarlar. Birbirleriyle hem sosyal iletişimleri hem de materyal alışverişleri vardır. Ortak bir amaca odaklanırlar. Kooperatif oyun-İşbirlikçi oyun: Çocuklar ortak bir amaca yönelik olarak birbirleriyle her türlü sosyal etkileşim içinde materyallerle oynarlar. Birbirleriyle aralarında rol paylaşımında bulunurlar (Durualp ve Aral, 2014; Johnson ve ark., 1999).

Yaş aralıklarına göre çocukların oyuncak tercihleri aşağıda sunulmuştur. 0-1 yaşta • Bebeğin bakabileceği ve dinleyebileceği oyuncaklar • Kırılmaz ve kalın saplı çıngıraklar • Sıkınca ses çıkartan plastik oyuncaklar • Farklı büyüklük ve şekillerde dokunsal, görsel ve işitsel oyuncaklar (Örneğin müzikli, ışıklı sesli oyuncakta oyuncak ışık yanar söner, oyuncakta bulunan başka bir tuşa bastığında bir hayvan sesi çıkar, bir tuşa basıldığında hayvan sesi çıkar, koku tüpleri, dokunma panoları) • Yıkanabilir bebekler, yumuşak hayvanlar (Ancak bunların burunları ve gözleri çocuğun ısırıp kopartacağı türden olmamalı, işlenmiş olanlar tercih edilmelidir). • Çocuğun yatağına vb. yerlere asılacak renkli hareketli oyuncaklar • Kumaş ya da plastik yumuşak toplar • Kırılmayan parlak renkli nesneler • Dişleriyle ısırması için güvenli malzemeden diş kaşıyıcıları

1-2 yaşta • Köşeleri yuvarlatılmış küpler • İtme çekme oyuncakları • Kalın kartondan ya da kumaştan sayfaları olan kitaplar • Cam olmayan aynalar • Yutulamayacak irilikte parçalardan oluşan sökme takma oyuncakları • Plastik ev ve insan oyuncakları • Güvenli arabalar

Hastane oyun odasındaki Çocuk Gelişimcinin rolü aşağıda sıralanmıştır: • Oyun odalarında veya yatakbaşında, günlük olarak oyun ya da sanat etkinlikleri düzenlemek. • Oyunlar aracılığıyla çocukların gelişimsel hedeflerine ulaşmalarını sağlayacak fırsatlar sunmak. • Çocukların kaygıyla baş etmesine yardımcı olmak. • Çocukları oyun aracılığıyla hastane uygulamalarına hazırlamak. • Çocukların ailesini ve kardeşlerini desteklemek. • Oyun tabanlı gözlem yoluyla klinik yorumlara katkıda bulunmak. • Diğer personellere hasta çocuklar için oyunun ne kadar değerli olduğunu gösterebilmek. • Ekip ruhuyla çalışmak. • Çocukların akran gruplarıyla ilişkilerinin gelişmesini desteklemek. • Hastanede çocuklar için özel etkinlikler düzenlemek (Knight ve Gregory, 2009).

Hasta çocuğun eğitimi hastanelerde yatakbaşı destek ve hastane okulu/sınıflarında yürütülürken, tedavisi evde devam eden çocukların eğitimleri ise evde devam ettirilmektedir.

Yatakbaşı destek uygulamaları, çocuk hastaların hastane deneyiminde gelişen psikososyal stresin engellenmesi yaklaşımlarından biridir. Bu yaklaşım akut ya da kronik bir hastalık nedeniyle hastanede yatan, sağlık durumu oyun odası ve hastane sınıfına gitmesi için uygun olmayan (örn, yoğun bakım ya da yanık ünitesinde tedavi gören) ya da yaşı bu ortamlara gidemeyecek kadar küçük olan (örn, yeni doğan bebekler) bebek ya da çocukların aileleriyle birlikte bulundukları odada gelişimsel ve eğitimsel açıdan desteklenmelerini
içermektedir.

Yurt dışında yatakbaşı destek uygulamaları kapsamında sanat terapisi, müzik terapisi, terapötik oyun, tıbbi oyun, evcil hayvan terapsi programı başlıca destek programları arasında yer almaktadır. B

Hastane okulları/ hastane sınıfları; yatarak tedavi gören ve/veya süreğen hastalığı nedeniyle örgün eğitim kurumlarından doğrudan yararlanamayacak durumda olan okul öncesi, ilkokul, ortaokul ve lise çağındaki bireylerin, eğitimlerini kesintisiz sürdürmeleri amacıyla açılmaktadır. Bu okullarda direkt öğretmenlerden eğitim alınabildiği gibi gelişen teknoloji ile birlikte, farklı uzaktan eğitim modelleri de kullanılabilmektedir.

Günümüzde hastane okullarının/sınıflarının işleyişi ile ilgili hususlar Resmî Gazete’de 21.7.2012 tarih ve 28360 sayı ile yayınlanan Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliğinin 42.
maddesi ile tanımlanmaktadır.

Sosyal İzolasyon; kişinin kendini diğer tüm insanlardan aşağı ya da farklı görmesinin sonucu olarak toplumdan soyutlaması durumudur.

Hastanede yatarak tedavi gören bebek ve çocuklar için yapılan yatakbaşı destek uygulamaları ile; • Bebeklerde/çocuklarda hastaneye yatışlarına bağlı olarak oluşabilecek stresin azaltılması, • Hastane ortamına uyum sağlamlarının kolaylaştırılması, • Bulundukları ortamın görsel, işitsel, dokunsal uyaranlarla zenginleştirerek gelişimlerinin desteklenmesi, • Bebekte/çocukta hastane ortamına ve burada çalışan kişilere karşı güven duygusunun geliştirilmesi, • Çocukların kendilerini rahatlıkla ifade edebildikleri, duygularını dışa vurabildikleri özgür ortamlar yaratılması, • Çocuğun aklında soru işareti yaratan hastalık ve hastaneye yatış ile ilgili belirsizliklerin giderilmesi, • Bebeğin/çocuğun gelişimsel değerlendirmesinin yapılması ve destek programlarının uygulanması, • Ailelerin bebeklerinin/çocuklarının gelişimsel özellikleri ve onların gelişimlerini nasıl destekleyecekleri konusunda bilgi sahibi olmalarının sağlanması hedeflenmektedir

Sanat ve müzik terapisinin hedefleri; • Hastalık / hastane ile ilgili duygu ve düşüncelerini ifade etmeye teşvik etmek, • Çocukların hastanede yatış sürecine ilişkin travmatik deneyimleri ile çalışmak, • Olumlu benlik saygısı ve beden imajının geliştirilmesini sağlamak, • Bağımsızlık ve kontrol duygularını geliştirmek, • Akran etkileşimini sağlamak ve hastane ortamında bir gruba ait olma duygusunu hissettirmek, • Hastaneye yatışla başa çıkmada farklı yöntemler geliştirilmesini sağlamaktır

Tıbbi Oyun; çocukların gerçek veya taklit tıbbi ekipman ve malzemeler kullanılarak, kuklalarla ve elleriyle bu araç-gereci tanımalarına yardımcı olacak bir oyun türüdür. Böyle bir fırsat çocukların duygularını ve sağlık deneyimleri hakkındaki korkularını azaltarak, kendilerini daha iyi ifade etmelerini ve özgüveni yüksek bireyler olmalarını sağlamaktadır (Wolfson Chlidren’s Hospital, 2015).

TeleAula Projesi: TeleAula, hastanede yatarak tedavi gören çocukların okulu ve arkadaşları ile iletişim kurmak için geliştirilen bir projedir. TeleAula; hastane servislerinin değişen doğası gereği, yenilikler yapmak ve daha iyi sonuçlar için çaba harcamak demektir. Bu proje, hastanede yatan çocukların okul ihtiyaçları göz önüne alınarak yapılmış ve bu kapsamda Lisbon’ da dört tane çocuk hastanesi ile çalışılmıştır. TeleAula; bilgisayarlar, mobil İnternet bağlantısı ve video konferans odaları gibi teknolojik uzaktan iletişim kaynaklarını düzenlemektir. Bununla ilgili üç farklı eğitim modeli vardır. Bunlardan birincisi, sınıf merkezli model, ikincisi, okul dinamikleri merkezli model ve üçüncüsü de karışık model olarak tanımlanmaktadır. Bu yöntemler eğitimsel açıdan öğretmenlerin farklı becerilere sahip olmasını gerektirirken, farklı kaynaklar gerektirmesine rağmen teknolojik açıdan çok farklı değildir. Modellerin uygulanmasının sınırlılıkları, çocukların hastanede kaldıkları sürenin uzunluğuna ve hastalığın durumuna (depresyon, izolasyon vb.) bağlı olmasıdır

Ailenin süreğen bir hastalıkla yaşama çabası sırasında maddi güçlükler, iş ve şehir değişiklikleri, sosyal izolasyon, diğer çocuklara yeterince zaman ayıramama, zaman içerisinde anne babanın evlilik ilişkisinde oluşan sıkıntılar sıklıkla görülen yaşamsal denge değişiklikleri arasında yer almaktadır. Sosyal İzolasyon; kişinin kendini diğer tüm insanlardan aşağı ya da farklı görmesinin sonucu olarak toplumdan soyutlaması durumudur. Bu kişiler kendilerini bir gruba ait hissetmede güçlük çekerler, zorunluluklar haricinde kimseyle görüşmek istemezler. Doğru cevap C’dir.

Yatakbaşında hastanede yatarak tedavi gören bebeklerin dil-bilişsel gelişimleri çıngırak, zil, renkli görsel kartlar, gelişim dönemlerine uygun karton kitaplar, el kuklaları kullanarak desteklenebilir. Ödül panosu ise yatakbaşında hastanede yatarak tedavi gören çocuğun odasına özellikle uzun süre hastane yatışı olan çocuklarda davranış problemlerine yönelik durumlarda kullanılabilmektedir.  Doğru cevap E’dir.