HAREKETLİ GÖRÜNTÜNÜN TARİHİ

Eisenstein bu filmden hemen önce bir dergiye verdiği röportajda çarpıcı kurgu kavramından bahsetmiş, çarpıcı kurgu adını verdiği bu yeni teknikle, perdede gösterilen olaydan bağımsız olarak yeni bir anlam yaratmaya çalışmıştır. İki farklı olayla ilgili çekimlerin ard arda birleştirilmesi ile izleyici duygusal olarak yeni bir anlam zinciri kurar ve bu yeni anlam üzerine düşünce üretir. Bu kurgu tekniği filme canlılık da kazandırır. Eisenstein sözünü ettiği bu çarpıcı kurguyu ilk kez Grev filminde uygular.

Yeni Gerçekçilik, 1944 ile 1952 yılları arasında İtalya’da etkili olmuş bir akımdır. 1940’ların sonunda, II. Dünya Savaşı sonrası faşizm ve savaşın yarattığı toplumsal ortamda ortaya çıkmıştır.

Savaş dönemi, film diline getirdiği yeniliklerle tarihe geçen isim ise Orson Welles’dir. Welles’in başyapıtı olan Yurttaş Kane (1941, Citizen Kane), bir basın kralının yaşam öyküsünü anlatır. Bunu yaparken Amerika’nın, o dönemki basın sektörünün durumu ele alır.

İtalyan Yeni Gerçekçiliği gibi, Yeni Dalga da Fransa’da II. Dünya Savaşı sonrası varolan Fransız film yapımı kurumuna karşı bir tepki olarak ortaya çıkar. O güne kadarki sinema anlayışından farklı bir tutum içerir. Claude Chabrol, François Truffaut, Jean-Luc Godard, Eric Rohmer, Jacques Rivette 1950’lerde Cahiers du Cinema adlı dergide yazdıkları cesur ve eleştirel yazılarıyla bu yeni film kuramının ilk adımlarını atarlar.

Lumiere’ler fotoğraf stüdyosu işletirken Sinematograf adını verdikleri hem kamera, hem gösterici, hem de baskı makinesi olan aygıtı keşfeden Fransız kardeşlerdir.

Stopmotion: Canlandırma ya da bunun dışındaki olağan filmlerde kullanılan bir çekim tekniğidir. Bu teknik gerçek bir dekor önünde üç boyutlu cansız karakterler, nesneler kullanılarak yapılır. Böylece gerçek hayatta yaratılamayacak sahneler, karakterler ve nesneler canlandırılır.

Superempoze: Özel bir görsel etki sağlamak için aynı duyarkatın iki ayrı çekimde kullanılması ya da iki ayrı çekimin birbiri üstüne konarak aynı film üzerinde basılması. Bu durumda iki ayrı görüntü birbiri üstüne binmiş olarak ortaya çıkar.

Paralel Kurgu: Filmde iki önemli olayı aynı anda anlatan kurgulama tekniği. Bunu yaparken iki ya da daha çok olgu ve bunların parçalarının birbiri ardından sıralanmasına; bir olgu bitirildikten sonra bununla ilgili ikinci, üçüncü olguya geçilmesine dayanır.

Çekim: Kameranın bir kez çalıştırılıp durmasıyla elde edilen film parçası.

Griffith, kamera hareketlerini, filmdeki aksiyon ve sahnenin duygusal etkisini artırmak; hareketi kurguyla destekleyerek filmin temposunu artırarak seyircinin heyecanlanmasını sağlayan ilk yönetmendir.

Rusya’da film dilinin gelişmesine katkıda bulunan isimlerden biri olan Lev Vladimirovich Kuleshov (1899-1970), teknik ve içerik olarak sinemada kurgu kavramını ilk kullanan kişidir.

Eisenstein’ın, “Devrim Üçlemesi” olarak bilinen üç büyük eserinden ilki olan Grev (Staçka, 1925) ilk uzun metrajlı filmidir. Film, Çarlık Rusya’sın­da geçer. Bir grup işçinin çalıştıkları fabrikadaki grevlerini ve Çar’ın askerlerinin grevi bastırmalarını konu alır. Eisenstein bu filmden hemen önce bir dergiye ver­diği röportajda çarpıcı kurgu kavramından bahsetmiş, çarpıcı kurgu adını verdi­ği bu yeni teknikle, perdede gösterilen olaydan bağımsız olarak yeni bir anlam yaratmaya çalışmıştır. İki farklı olayla ilgili çekimlerin ard arda birleştirilmesi ile izleyici duygusal olarak yeni bir anlam zinciri kurar ve bu yeni anlam üzerine düşünce üretir. Bu kurgu tekniği filme canlılık da kazandırır. Eisenstein sözünü ettiği bu çarpıcı kurguyu ilk kez Grev filminde uygular.

Vertov, Sine-gerçek (Kino-pravda, 1922-25), Sine-göz (Kino-glaz, 1924) ve Kame­ralı Adam (1929) filmleriyle sinema gerçek ku­ramını geliştirir.

Pudovkin ise filmsel zaman ve filmsel mekan kavramlarını ortaya koyar; yö­netmenin filmde küçük parçaların birbirine bağlayarak ve aralarına başka parçalar koyarak kendine göre yeni bir zaman ve uzay yarattığı­nı öne sürer.

Avrupa’nın bir sinema tarihine yön veren diğer bir yönetmeni ise Ingmar
Bergman’dır. İsveç’li yönetmen, tiyatro ve sinemayı bir arada yürütür. Sanat ağırlıklı çağdaş sinemanın en önemli yönetmenlerinden biri olarak kabul edilen
Bergman, 1955 yılında çektiği Bir Yaz Gecesi Tebessümleri (Sommarnattens Leende) filmi ile uluslararası alanda tanınır. Çoğunlukla bireyin yalnızlığı ve hayal
kırıklığı temalarını işleyen Bergman’ın filmlerinde insanın karmaşık duyguları ve
bilinçaltı, suçluluk duygusu, bastırılmış duygular gibi derin psiko-analitik sorunlar ustalıkla irdelenir. Yedinci Mühür (Det Sjunde Inseglet, 1956), Yaban Çilekleri
(Smultronstället, 1957), Sessizlik (Tystnaden, 1963), Persona (1965) yönetmenin önemli filmleridir.

Cevap E şıkkıdır.

Antonioni’nin çağdaşı bir diğer önemli İtalyan yönetmen de Federico Fellini’dir.
Fellini de İtalyan Yeni Gerçekçi yönetmenlerin yanında sinemaya adım atar.  Sonsuz Sokaklar (La Strada, 1954), Tatlı Hayat (La Dolce Vita, 1959), Sekiz Buçuk (8½, 1963), Amarcord (1973) yönetmenin öne çıkan filmleridir. La Notte (Gece, 1961) ise diğer bir  İtalyan Yeni Gerçekçi yönetmen olan Michelangelo Antonioni'nin filmidir. Cevap B şıkkıdır.

Yeni Dalga, doğal ışık ortamında ve derinlikli filmler ortaya koyar. Ayrıca klasik Hollywood filmlerinin öykü yapısında farklı olarak, öyküleyici sahneler
birbirini belli bir sıra ile izlemez; bu bağlamda klasik anlatı yapısından farklıdır.
Böylece seyirci için bir sonraki sahnede ne olacağı sürprizdir. Filmlerin sonuç
bölümü de Hollywood filmlerinden oldukça farklıdır. Yeni Dalga’da filmlerin çoğunlukla açık ve belli bir son yoktur. Bu yönetmenler öyküyü, baştan sona geriye dönüşlere (flashback) ve düşlere yer vererek aktarmışlardır. François Truffaut’un 400 Darbe (Les 400 Coups, 1959) ve Piyanisti Vurun (Tirez sur le Pianiste, 1960), Jean-Luc Godard’ın Serseri Âşıklar (A Bout de Souffle, 1960) ve Haftasonu (Weekend,1967), Claude Cabrol’un Yakışıklı Serge (Le Beau Serge, 1958), Alain Resnais’in Hiroşima, Sevgilim (Hiroshima, Mon Amour, 1959) akımın bazı yönetmenlerinin önemli filmleridir. Dolayısıyla bütün bilgiler doğru olduğundan cevap E şıkkıdır.

Meliés bunun ardından stop motion ve superempoze yöntemlerini de keşfeder. Bunlara ek olarak sinema tarihinde dekor kullanımı, sahne ve sekanslar arası kararma-açılma gibi geçiş yöntemlerini ilk kez O uygular. Jules Verne’nin (1828-1905) romanından esinlenerek çektiği Ay’a Seyahat (Le Voyage Dans la Lune, 1902), Olanaksıza Doğru Seyahat (Le Voyage a Travers l’Impossible, 1904) ve Deniz Altında Yirmi Bin Fersah (Lieues Sous en Les Mers, 1907), Melies’in kimi sinema tarihçisine göre 1200, kimine göre 4000’e yakın çektiği filmler arasında öne çıkanlardır. Ay’a Seyahat sinema tarihinin ilk bilim kurgu filmi olarak kabul edilir. Ayrıca filmin yanılsama biçiminin en iyi bilinen örneği ve ilk dönem sinemanın en itinalı filmlerinden biridir. Melies bir anlamda ilklerin
yönetmenidir.

Cevap C şıkkıdır.

George Lumies'in, Jules Verne’nin romanından esinlenerek çektiği Ay’a Seyahat sinema tarihinin ilk bilim kurgu filmi olarak kabul edilir. Cevap D şıkkıdır.

Eisenstein’ın, “Devrim Üçlemesi” olarak bilinen üç büyük eserinden
ilki olan Grev (Staçka, 1925) ilk uzun metrajlı filmidir. Film, Çarlık Rusya’sında geçer. Bir grup işçinin çalıştıkları fabrikadaki grevlerini ve Çar’ın askerlerinin
grevi bastırmalarını konu alır. Eisenstein bu filmden hemen önce bir dergiye verdiği röportajda çarpıcı kurgu kavramından bahsetmiş, çarpıcı kurgu adını verdiği bu yeni teknikle, perdede gösterilen olaydan bağımsız olarak yeni bir anlam yaratmaya çalışmıştır. İki farklı olayla ilgili çekimlerin ard arda birleştirilmesi ile izleyici duygusal olarak yeni bir anlam zinciri kurar ve bu yeni anlam üzerine düşünce üretir. Potemkin Zırhlısı (Bronenosets Potyomkin, 1925), Eisenstein’ın başyapıtı olup; teknik, içerik ve sanatsal başarısıyla dünya çapında ün kazanmasını sağlayan filmidir. Cevap A şıkkıdır.