HAREKETLİ GÖRÜNTÜNÜN TARİHİ - Deneme Sınavı - 12

Marliyn Monroe fotoğraflarını yeniden yorumlayarak,hem sanatın hem de popüler kültür araçlarının kullanımına sunan sanatçı Andy Warhol'dur.

Sokaklarda caddelerde gerçekleşen gündelik hayata ait etkinliklerin politik ya da pedagojik bir amaçla kaydedilmesi gerilla videoya bir örnektir.

Martha Rosler’in Bir Mutfağın Semiyotiği (Semiotics of a Kitchen) feminist videoya bir örnektir.

Elektronik görüntü üretme ve kayıt sistemleri sadece
belli başlı video yapım ve yayın şirketlerinin elindeyken, taşınabilir kameralarla
birlikte, yayın şirketlerinin video yapımındaki tekel olma durumu sona ermiş, video teknolojisi herkes için kullanılabilir ve ulaşılabilir bir hal almıştır. Videonun
amatör kullanımlar için gerçekleştirdiği bu açılım, günümüzde de devam etmektedir. Hatta 2000’li yıllarda amatör video kullanımı, yayın teknolojisi olarak video
kullanımının da önüne geçmiş ayrı bir sektör oluşturmuştur.

Videonun bir sanat ortamı olarak kullanılmasının sanatsal temellerinin başında,
sanat tarihi içinde yaşanacak köklü değişimlerin temellerinin atıldığı Fütürizm
akımı gelir. Gelecekçilik olarak da bilinen akım, endüstrileşmenin etkisinin sanat camiasına etkilerini yansıtır. Filippo Tommaso Marinetti’nin (1876-1944)
ve beraberindeki İtalyan sanatçıların öncülüğünde gelişen Fütürizm, bu yüzden
bir İtalyan akımı olarak bilinir. Ancak sanat tarihine etkileri ise, bir İtalyan sanat
akımı tabiri ile anılamayacak kadar anlamlı ve geniş ölçeklidir. 20 Şubat 1909 tarihinde Paris’te yayınlanan Le Figaro gazetesinde yayınladıkları Manifeste du Futurisme (Gelecekçilik Manifestosu) ile, sanat çevresinde ilk kez kendi görüşlerini
duyurmuşlardır.

Verilen ifadelerin tamamı söz konusu akım için doğrudur.

I. Dünya Savaşı’nın sonuçlarından biri olarak kabul edilebilecek ve sanatın evrim çizgisini bütünüyle değiştirecek sanatsal gelişmeler sıralandığında; bu değişim sürecinde sayılabilecek en radikal akımlar arasında, sanat ve sanatçıya bakış
açısını bütünüyle değiştirmeye çalışan Dada sanat akımı gelir. Dada, I. Dünya
Savaşı yıllarında, dönemin yıkıcı koşullarına, barbarlığa ve burjuva sanat görüşlerine tepki olarak doğmuş kültür ve sanat akımıdır. Huho Ball (1886-1927), Jean
Arp (1887-1966), Richard Huelsenbeck (1892-1974), Tristan Tzara (1896-1963),
Marcel Janco (1895-1984) ve Emmy Hennings’in (1885-1948) aralarında bulunduğu bir grup savaş karşıtı genç sanatçı Zürih’te bir araya gelerek 1916 yılında
Dada manifestosunu yayınlar.

Warhol Pop Art’ın en önemli temsilcilerinden Rus asıllı Amerikalı ressam, yayıncı, yapımcı ve yazar kimliği ile de tanınır. Warhol, endüstriyel ürünleri kendi üslubuyla yeniden yorumlar. Parlak renklerle, abartılı yapılmış Marilyn Monroe, Elvis Presley, Elizabeth Taylor portreleri büyük sansasyon yaratır

Fluxus sanatçıları bir grup olmaktan çok sanat geleneğine ve sanatta profesyonelleşmeye karşı durarak, dönem dönem bir araya gelen,
günlük akış içindeki olaylarla doğaçlama etkinlikler yapan bir topluluktur. Topluluğa en büyük katkıyı sağlayan sanatçılar John Cage (1912-1992) Joseph Beuys (1921- 1986), Yoko Ono (1933- ), Nam June Paik (1932-2006)’tir. Paik, daha sonra yaptığı çalışmalarla video sanatının ilk ve en önemli ismi haline gelecektir.

Video ile feminist hareket tarihinin
örtüşmesi, videonun sanatçılara verdiği eşitlikçi ortam, feminist kuram üzerine
çalışan sanatçılara eşi bulunmaz bir fırsat sunmuştur. Örneğin; Martha Rosler’in
(1943- ), Bir Mutfağın Semiyotiği (Semiotics of a Kitchen) adlı 1975 yapımı çalışması, feminist video örnekleri arasında sayılabilir. 6 dakika süren videoda
Rosler, modern toplumun sunduğu geleneksel kadın rollerini eleştirir. Bunun
için mutfak ve mutfak ekipmanlarını seçen Rosler, video boyunca bu mutfak
ekipmanlarının nasıl kadına özgü birer metaya dönüştürüldüklerini kaba bir
parodiyle işler

Kavramsal sanat, fikir sanatı olarak da geçer. Kavramsal sanatçılar, bir resim veya heykel yapmak üzere yola koyulup bu amaca yönelik fikirler üretmek yerine geleneksel gereçlerin ve biçimlerin ötesinde düşünüp fikirlerini uygun malzemeler ile ifade etme amacı güderler.

Önce video monitörleri, daha sonra ise gelişen
teknolojilerle farklı yüzeylerde oluşturulan video görüntüleri, yeni anlam, içerik
ve mekânsal kullanımları ile video sanatı içinde yeni bir kullanım alanı oluştururlar. Bu yeni sanatsal ortam videonun bir yerleştirme formu olarak kullanımına
karşılık gelir. Nam June Paik’in onlarca monitörü üst üste koyarak oluşturduğu
Electronic Superhighway (1995), Bruce Nauman’ın Yaşam/Video Teyp Koridoru
(1969) adlı düzenlemeleri bu türün etkili örnekleri arasında gösterilebilir

Dönemin İtalya’sında Benito Mussolini (1883-
1945) rüzgârları esmektedir ve Fütürizm son dönemlerinde Mussolini tarafından
Faşist Partisi’nin sanatı olarak ilan edilir. Bu gelişmeyle birlikte kayda değer bir
sanatsal etkinlik gösteremeyen akım, ilk dönemindeki parıltısını kaybeder. Fütürizm, siyasi bir sanat akımına dönüşmesinden de anlaşılacağı üzere, o dönemde
istediği çıkışı yapamaz. Ancak daha sonraki sanat akımlarına önemli bir kuramsal miras bırakır.

Videonun bir sanat ortamı olarak kullanılmasının sanatsal temellerinin başında, sanat tarihi içinde yaşanacak köklü değişimlerin temellerinin atıldığı Fütürizm akımı gelir. Gelecekçilik olarak da bilinen akım, endüstrileşmenin etkisinin sanat camiasına etkilerini yansıtır. Filippo Tommaso Marinetti’nin (1876-1944) ve beraberindeki İtalyan sanatçıların öncülüğünde gelişen Fütürizm, bu yüzden bir İtalyan akımı olarak bilinir.

Antmen (2008), bu dönemde Dada’nın sanat karşıtı tavrını en belirgin bir ifade olarak “anti sanat” kavramı ile kullanan ilk sanatçının Marcel Duchamp (1887-1968) olduğunu belirtir. Duchamp, ayrıca Dada bakış açısı ile daha önce sanatın bünyesinde yeri olmayan “hazır nesne” kavramını sanatın içine sokar.

Video sanatını başlatan hareket olarak bilinen Fluxus ise 1962 yılında, ABD’li sa­natçı, grafik tasarımcı ve mimar George Maciunas’ın (1931-1978) öncülüğünde oluşturulmuş avant-garde bir bakış açısıdır.

Topluluğa en büyük katkıyı sağlayan sanatçılar John Cage (1912-1992) Joseph Beuys (1921- 1986), Yoko Ono (1933- ), Nam June Paik (1932-2006)’tir. Roy Lichtenstein Pop Art’ın önemli isimlerinden biridir.

Happening (oluşum), ses, görüntü ve kimi durumlarda koku kullanarak sahne nitelikleri ortadan kaldırılmış üçboyutlu bir hareket mekanı içinde, oyuncu etkinliklerini farklı çevresel ve yapay malzemeyle birlikte, nesnel ve rastlantısal görünen bir yaklaşımla bir araya getirilen, belirli bir zaman-mekan ve konu bütünlüğü olmayan, doğaçlama sunulardır.

Video yerleştirme, geleneksel sanat eserlerinin aksine, çevreden bağımsız bir sanat nesnesi içermeyip belirli bir mekan için yaratılan, mekanın niteliklerini kullanıp irdeleyen ve izleyici katılımının temel bir gereklilik olduğu ve videonun plastik bir malzeme olarak kullanıldığı sanat türüdür.