HAREKETLİ GÖRÜNTÜNÜN TARİHİ - Deneme Sınavı - 11

Video sanatının ortaya çıkışında da böyle bir tarihsel sıra izlenirse, öncelik gerek fotoğraf, gerekse filmin toplumsal tarihinin dönüm nok­tasını oluşturan Sanayi Devrimi, I ve II. Dünya Savaşları ve 68 Kuşağı örnekleri verilebilir.

Gerilla video, sokaklarda caddelerde gerçekleşen gündelik hayata ait etkinliklerin politik ya da pedagojik bir amaçla kaydedilmesini içerir.

Video heykel kavramı, video monitörlerinin sadece vi­deo görüntüsü ile değil, bir anlam ve ifade aracı olarak aynı zamanda üçboyutlu bir form oluştu­racak şekilde kullanılmasını içerir.

Filmin videoya karşı en önemli üstünlüğü (ki bu üstünlük günümüzde de devam etmektedir) film görüntüsünün gerek renkler, gerekse görüntü çözünürlüğü olarak video görüntüsüne göre daha iyi sonuçlar vermesidir. Dolayısıyla cevap C şıkkıdır.

Bilindiği gibi televizyon yayınlarının ilk yıllarından bu yayınların kayıt olanakları henüz keşfedilmemiştir. Yapılan yayınların hepsi canlı ve kayıtsız gerçekleştirilmiştir ve bu nedenle televizyonun ilk yıllarında yapılmış birçok yayının kaydı yoktur. İlk televizyon yayının 1936 Berlin Olimpiyatları’nda gerçekleştirildiği düşünülürse, 1951 yılında Ampex firması tarafından geliştirilen ilk video kayıt cihazı, oldukça geç bir keşif olarak kabul edilebilir. İşte basit tanımıyla televizyon yayınlarının kaydedilmesini sağlayan bu ilk cihazlara video kaydedici, kayıtların yapıldığı manyetik ortama da videobantlar adı verilmiştir. Bu tanımlarla birlikte video kavramı televizyon yayıncılığı için sıklıkla kullanılan ve önemli bir kavram haline gelmiştir.

Kavram olarak video Latince’de görüyorum anlamına gelir ve temel vurgusunu
görüntü özelliğinden alır. Videonun keşfine kadar görüntüler fotoğraf ve filmle,
sesler ise plaklar gibi farklı teknolojilerle kaydedilebilmekteydi. Video bu nedenle
ilk olarak bir elektronik görüntü ve ses kayıt sistemi olarak keşfedildi, bu nedenle
de video kavramı başlangıcından bu güne dek kaydedilmiş elektronik görüntü
anlamını içeren bir ifade olarak kullanıldı. İlk yıllarından bu güne dek geliştirilen
tüm kayıt sistemleri de video kayıt sistemleri olarak anıldı. Zamanla 1 inç, 2 inç,
Betacam, Betecam SP, Betamax, VHS, S-VHS, U-Matic, Hi-8 adı altında birçok
farklı manyetik bant ortamı ve bu bantlara kaydedecek video kayıt üniteleri geliştirildi. Videonun teknolojik altyapısının ve mühendislik bilgisinin karmaşık olmasına rağmen, kullanıcılar için basit ve kolay kullanım özellikleri sunmaktaydı.

Gelecekçilik olarak da bilinen akım, endüstrileşmenin etkisinin sanat camiasına etkilerini yansıtır. Filippo Tommaso Marinetti’nin (1876-1944) ve beraberindeki İtalyan sanatçıların öncülüğünde gelişen Fütürizm, bu yüzden bir İtalyan akımı olarak bilinir. Ancak sanat tarihine etkileri ise, bir İtalyan sanat akımı tabiri ile anılamayacak kadar anlamlı ve geniş ölçeklidir. 20 Şubat 1909 tarihinde Paris’te yayınlanan Le Figaro gazetesinde yayınladıkları Manifeste du Futurisme (Gelecekçilik Manifestosu) ile, sanat çevresinde ilk kez kendi görüşlerini duyurmuşlardır. Mekânsal sürekliliğin ancak çizgilerin, düzlemlerin ve sınırların yok edildiği bir anlatım ortamında var olabileceğini savunmuşlardır. Bu ilkeler doğrultusunda geleneksel toplum ve sanat değerlerinin tümüyle yıkılması, geçmişin yadsınması ve bunların yerine hız, hareket ve makine gibi modern çağın yeniliklerini yansıtan kavramların getirilmesini amaç edinmişlerdir.

Konstrüktivizm adı verilen akım Ekim Devrimi ile belirmiş, geçmişle tüm bağlarını koparmış, endüstriyel malzeme ve teknikleri yücelten bir biçimlendirme çabası içinde olmuştur. Sanat malzemesi olarak çağdaş malzemeleri kullanan ve geometrik
kompozisyon anlayışını benimseyen bir bakış açısı sergilemişlerdir. Vladimir Tatlin’in (1885-1953) önderliğinde ilk olarak mimarlıkta ortaya çıkmışsa da bu alanda tasarımdan öteye gidememiştir, hiçbir uygulanmış örneğe sahip olmamıştır. Fakat
Pravda gazetesinin yönetim merkezi olarak tasarlanan yapı başta olmak üzere, çoğu Konstrüktvist tasarımlar Modern Mimarlığın gelişiminde etki yapmışlardır.

I. Dünya Savaşı’nın sonuçlarından biri olarak kabul edilebilecek ve sanatın evrim çizgisini bütünüyle değiştirecek sanatsal gelişmeler sıralandığında; bu değişim sürecinde sayılabilecek en radikal akımlar arasında, sanat ve sanatçıya bakış açısını bütünüyle değiştirmeye çalışan Dada sanat akımı gelir. Dada, I. Dünya Savaşı yıllarında, dönemin yıkıcı koşullarına, barbarlığa ve burjuva sanat görüşlerine tepki olarak doğmuş kültür ve sanat akımıdır. Huho Ball (1886-1927), Jean Arp (1887-1966), Richard Huelsenbeck (1892-1974), Tristan Tzara (1896-1963), Marcel Janco (1895-1984) ve Emmy Hennings’in (1885-1948) aralarında bulunduğu bir grup savaş karşıtı genç sanatçı Zürih’te bir araya gelerek 1916 yılında Dada manifestosunu yayınlar. Grup Tristan Tzara tarafından yönetilen Dada adlı dergiyi çıkarır ve yazınsal alanda kendilerini bu dergi aracılığıyla ifade eder. Tzara, akımın adını sözlükten rastgele seçtiği hecelerden oluşturur. Bu durum akımın temel amacıyla oldukça örtüşür. Dadaya göre, var olan estetik anlayış ve yerleşik değerler yıkılmalıdır.

II. Dünya Savaşı sonrası yeni toplum düzenini tanımlayan ifadelerden biri de kitle
kültürüdür. Kitle iletişim araçlarının yetkin bir şekilde kullanılmaya başlandığı döneme denk gelen 1950 ve 60’lı yıllarda İngiltere’de, daha sonra Amerika’da ortaya
çıkan bir sanat kavramıdır Bir anlamda Paris kaynaklı izm’lerden sonra güçlü bir
şekilde ortaya çıkan Paris dışı bir akım olarak dikkat çeker. Restany’nin ((1999)
ifadesi ile, Pop Art kavramı, modern olan, endüstriye ve toplumbilime ilişkin özellikler gösteren ve kentsel nitelikler taşıyan yeni bir anlatımın ve anlamış keşfedilmesi
ile ortaya çıkmış çağdaş gerçekçilik alanının tümünü kapsayan bir bakış açısı taşımaktadır Pop Art. Akımın ismi ilk kez 1954 yılında İngiliz sanat eleştirmeni
Lawrence Alloway tarafından “kitle kültürüne” ait ürünleri değerlendirirken kullanılmıştır. Pop Art, popüler olanı yüceltmez fakat popüler olanı tematize ederek, zaman zaman mizahi bir üslupla, varlık nedenini sorgular.

Video sanatını başlatan hareket olarak bilinen Fluxus ise 1962 yılında, ABD’li sanatçı, grafik tasarımcı ve mimar George Maciunas’ın (1931-1978) öncülüğünde oluşturulmuş avant-garde bir bakış açısıdır. Maciunas, ABD’de kendi galerisinde başlayan çalışmalarına Almanya’ya geçip devam etmiştir. Bir akım olarak adlandırılmaktan çok, Akış anlamına gelen Fluxus adıyla anılmayı tercih etmişlerdir. John Cage’in (1912-1992), 1950’lerin sonunda Back Mountain College’daki derslerine katılan sanatçılardan oluşan oldukça güçlü temsilcileri vardır. Bu ilk temsilciler, o dönem Almanya’da bulunan Emmett Williams (1925-2007), Dick Higgins (1938-1998), George Brecht (1926-2008), Al Hansen (1927-1995) gibi isimlerdir. Fluxus’un Dada akımıyla önemli bir bağlantısı vardır. Karşı sanat olarak tanımlanabilecek olan Dada’nın var olan değerleri sarsıcı yanı Fluxus için de geçerlidir. Sanatı burjuva hastalıklarından kurtarmak Fluxus’un temel meselesidir ve sadece sanata ait değerlere değil toplumsal düzene de karşı çıkar. Sanatçının tek yaratıcı olmasına ve böylece kahramana dönüşmesine, sanat-sanatçı ilişkisine ve sanat dalları arasındaki geleneksel sınırlara tepki duyarlar. Fluxus sanatçıları bir grup olmaktan çok sanat geleneğine ve sanatta profesyonelleşmeye karşı durarak, dönem dönem bir araya gelen, günlük akış içindeki olaylarla doğaçlama etkinlikler yapan bir topluluktur. Topluluğa en büyük katkıyı sağlayan sanatçılar John Cage (1912-1992) Joseph Beuys (1921-1986), Yoko Ono (1933- ), Nam June Paik (1932-2006)’tir. Paik, daha sonra yaptığı çalışmalarla video sanatının ilk ve en önemli ismi haline gelecektir. Fluxus, kalıcı sanat eserleri yerine geçiciliğe, bitmiş yapıt yerine süreçselliğe, satılabilir ve metalaşmış sanat nesneleri yerine işlevsiz nesnelere, kısaca; bir yolculukta varılan yer yerine yolculuğun kendisine önem verir.

Elektronik görüntünün bir kitle iletişim aracı olan televizyonun sınırlarından çıkması 1960’ların sonunda olur. Yukarıda ifade edildiği gibi Sony firmasının taşınabilir video kamerayı piyasaya sürmesi elektronik görüntünün sanatın ortamına girmesini tetikler. Her yeni buluş gibi videonun da sanatın ortamına dahil olmasında öncü isimler vardır. Televizyon ve videoyu materyal olarak kullanarak 1960’lardan günümüze kadar farklı denemelerle görüntü üreten, video-sanatının yaratıcısı olarak bilinen Güney Koreli sanatçı Nam June Paik bu isimlerden biridir. Paik ilk taşınabilir video kamerayı satın alıp kullanmaya başlar. Paik ve arkadaşları, bir kitle iletişim aracı olarak anılan elektronik görüntünün, bir sanat ortamı olarak yeniden keşfedilmesini ve sanatının ortamına girmesini sağlar. Önceleri mıknatıslar yardımıyla, monitördeki görüntüleri bozarak, yapısal değişimlere zorlayan Paik, daha sonraları ise birçok farklı sanatçıyla video performanslar gerçekleştirir. Paik’i dünya çapında tanıtan eserleri ise birçok bianel ve müzenin kalıcı sergileri arasına katmayı istediği video heykel ve yerleştirmeleridir. 2006
yılında yaşama gözlerini yuman Paik, ardında birçok video eseri ve kendisinden
esinlenen genç video sanatçıları bırakmıştır. Ancak, Paik’in sanat tarihi için en
temel mirası, video gibi elektronik çoğaltım teknolojilerinin de birer sanat ortamına dönüştürülebileceği düşüncesi olmuştur. Bu bakımdan birçok tabuyu yıkan Paik’in adı, video sanatının kurucusu olarak kalacaktır.

Sanat tarihine Marcel Duchamp tarafından kazandırılan “hazır nesne” kavramının tanımlanmasında önem vardır. Hazır nesneler, daha önce başka bir işlev için farklı anlamlarda kullanılagelen nesnelerin, yaratıcı yeni anlam ve işlevler oluşturacak
şekilde sanat ortamına dahil edilmesidir. Duchamp’ın pisuarı hazır nesneler için
en çarpıcı ve ilk örneği oluşturur. Bir bakıma pisuarın müzeye girmesinden sonra
sanatta hiçbir şey eskisi gibi olmayacaktır.

Videoyu bir sanat ortamı olarak gören sanatçıların bazıları ise videonun bu özelliğine dayalı çalışmalar gerçekleştirmişlerdir. Video ortamı, Happening’den kaynaklanan bir gelenek ile, hatta kimi zaman teatral çalışmaların, anında gerçekleştirilen gösterilerle buluştuğu bir ortam haline getirilmiş, videonun anındalığı üzerine temellenen gösterilen düzenlenmiştir. Örneğin, 1972 yılında video ile çalışmaya başlayan Ulrike Rosenbach (1943 - ), tüm sanatsal performanslarını önceleri canlı olarak gerçekleştirmiştir. İzleyicilerin aynı zamanda hem kendi performansını, hem de performansın farklı açılardan video görüntülerini aynı anda izleyebilmeleri sağlanmıştır. Daha sonraları ise çalışmalarında önceden hazırlanmış video kayıtlarına da yer veren Rosenbach, 1980’lerde ise feminist video örnekleri vermeye başlamıştır.

İlk televizyon yayını Berlin'de gerçekleşmiştir.

İlk video kayıt cihazı 1951 yılında geliştirilmiştir.

I ve II. maddeler doğrudur.

"Video sanatının ortaya çıkışındaki dönüm noktası 1.Dünya Savaşı'dır " ifadesi yanlıştır.

"68 kuşağı eylemlerinin Avrupa’da İngiltere'de bulunan Oxford Üniversitesi’nde meydana gelen öğrenci isyanı ile birlikte başladığı öne sürülür" ifadesi yanlıştır.

Kavram olarak video Latince’de görüyorum anlamına gelir ve temel vurgusunu
görüntü özelliğinden alır. Cevap A şıkkıdır.