HAREKAT PERFORMANS

Bir uçağın gerçekleştirdiği uçuş operasyonunun herhangi bir anındaki toplam ağırlığı brüt ağırlık olarak adlandırılır. Bu toplam ağırlık en genel şekliyle uçağın kendi ağırlığı ile taşıdığı tüm yüklerin (yolcu, kargo, yakıt vb.) toplamı olarak ifade edilir.

Ana ağırlık grupları yapısal, güç grubu, temel donanım, işletme donanımı, trafik yükü ve yakıt yükü olmak üzere altı genel başlık altında incelenebilir.

Flaplar, slat ve slotlar, spoylerler gibi aerodinamik kuvvetleri artıcı araçlar; kanatçık (eleron), irtifa dümeni (elevatör) ve istikamet dümeni (rudder) gibi kumanda yüzeyleri ve iniş takımı kapakları hareketli yüzeylere örnek olarak verilebilir.

Sabit donanım ağırlığı uçağın ana yapısının bütünleşik bir parçası olan donanım ve hizmetlerin toplam ağırlığını içerir. Uçağın hidrolik, pnömatik, elektrik ve elektronik sistemleri; yedek güç ünitesi (APU); mefruşat; basınçlandırma, iklimlendirme, buzlanma önleme ve yangın söndürme donanımları sabit donanıma örnek olarak gösterilebilir.

Teslimat Boş Ağırlığı: Bir uçağın imalatçıdan işleticiye teslim ağırlığıdır. Bu ağırlık, imalatçı boş ağırlığı  ile taşınabilir donanımın içindeki faydalı yağ haricindeki tüm standart kalemlerinin ağırlığının toplamına eşittir. Temel ağırlık olarak da adlandırılabilmektedir.

Taşınabilir Balast: Özel bir uçuş koşulunda uçağın ağırlık merkezini değiştirmek üzere genellikle kargo kompartımanında geçici olarak taşınan ağırlıktır.

Uçuşa Elverişlilik Sertifikası : Bir uçağın ilgili tip tasarımına ve emniyetli operasyon koşullarına uygunluğunu onaylayan ve ulusal havacılık otoriteleri tarafından düzenlenen resmi belgedir.

İşletme ağırlıkları uçağın tüm performans gereklilikleri ile uyumlu olacak şekilde seçilmelidir. Performansa bağlı bu ağırlık limitleri temel olarak pist uzunluğuna bağlı limitler; tırmanma ve mânialardan kaçınmaya bağlı limitleri, yol limitleri ve çevreyle ilgili limitler olarak sınıflandırılabilir.

Maksimum Sıfır Paralı Yük Ağırlığı: Bir uçağın işletme boş ağırlığı ile faydalı yakıt kapasitesinin toplamıdır. Maksimum işletme ağırlığı olarak da ifade edilir.

Bir uçağın gerçekleştirdiği uçuş operasyonunun herhangi bir anındaki toplam ağırlığı brüt ağırlık olarak adlandırılır. Bu toplam ağırlık en genel şekliyle uçağın kendi ağırlığı ile taşıdığı tüm yüklerin (yolcu, kargo, yakıt vb.) toplamı olarak ifade edilir.

Ana ağırlık grupları yapısal, güç grubu, temel donanım, işletme donanımı, trafik yükü ve yakıt yükü olmak üzere altı genel başlık altında incelenebilir.

Faydasız yakıt (unusable fuel): Havacılık otoriteleri tarafından belirlenmiş kritik uçuş koşulları altında tanklardan motorlara ulaşamayan yakıt miktarıdır. Faydasız yakıt uçaktaki yakıt tanklarının dibinde kalan ve motorlara pompalamadığı için kullanılamayan yakıtı ifade eder.

Yakıt yükü bir uçakta uçuş öncesi yüklü olan toplam faydalı yakıt ağırlığını ifade eder. Bu nedenle blok yakıt, rampa yakıtı ya da toplam yüklü yakıt olarak da adlandırılabilmektedir.

Taşınabilir Balast: Özel bir uçuş koşulunda uçağın ağırlık merkezini değiştirmek üzere genellikle kargo kompartımanında geçici olarak taşınan ağırlıktır. (FAA, 2007).

İşleticinin bağlı bulunduğu ulusal havacılık otoritesi tarafından düzenlenen ve uçağın tipi, modeli, motorları ve pervanelerinin uçuşa elverişlilik standartlarını gösteren belge Hava Aracı Tip Sertifikasıdır.

İşletme ağırlıkları uçağın tüm performans gereklilikleri ile uyumlu olacak şekilde seçilmelidir. Performansa bağlı bu ağırlık limitleri temel olarak pist uzunluğuna bağlı limitler; tırmanma ve mânialardan kaçınmaya bağlı limitleri, yol limitleri ve çevreyle ilgili limitler olarak sınıflandırılabilir. Bu limitlere göre bulunan en üst ağırlıklar arasından en düşüğü uçağın ilgili maksimum işletme ağırlığı olarak seçilir.

Teslimat boş ağırlığı (DEW): DEW = MEW + Taşınabilir Standart Donanım

Maksimum yapısal paralı yük (MSP): MSP = MZFW - OEW

Bir uçak kalkışından hemen sonra motor arızası veya benzer bir acil bir durum nedeniyle kalkış meydanına ya da yedek bir meydana MLW veya MDLW değerinin üzerinde bir ağırlıkla iniş yapmak durumunda kalabilir. Bu tür bir aşırı yüklü inişi engellemek için pilot fazla yakıtını havada yakmak ya da tahliye etmek yoluna gidebilir. Özellikle bazı geniş gövdeli hava araçlarında MTOW ile MLW arasındaki fark oldukça büyük olduğu için yakıt tahliye sistemlerinin bulundurulması yasal düzenlemelerle zorunlu kılınmıştır. Bunlara örnek olarak Boeing 747 ve McDonnel Douglas MD-11 modelleri verilebilir (Colella, 2007). Boeing 767 modelinin bazı tipleri ve 777 modeli de herhangi bir yasal zorunluluk olmamasına rağmen bu tür yakıt tahliye sistemleri ile donatılmıştır. Eğer acil durum nedeniyle MLW’den daha büyük bir ağırlıkla iniş yapılmak durumunda kalınırsa ilgili düzenlemelere göre uçağın yeniden uçuşa verilmeden önce yapısal olarak kontrol edilmesi gereklidir (Flippone, 2012).