HAREKAT PERFORMANS

Bir uçağın gerçekleştirdiği uçuş operasyonunun herhangi bir anındaki toplam ağırlığı brüt ağırlık olarak adlandırılır. Bu toplam ağırlık en genel şekliyle uçağın kendi ağırlığı ile taşıdığı tüm yüklerin (yolcu, kargo, yakıt vb.) toplamı olarak ifade edilir. Bir uçağın brüt ağırlığı uçuşu boyunca tüketilen yakıt, motor yağı ve sıvıları nedeniyle azalır. Ancak uçak havada yakıt ikmali yapma veya havadan yük bırakma gibi özel amaçlı bir sivil veya askeri bir görev icra ediyorsa brüt ağırlığı daha farklı şekil ve oranlarda değişebilir.

Bir uçağın gerçekleştirdiği uçuş operasyonunun herhangi bir anındaki toplam ağırlığı brüt ağırlık olarak adlandırılır.

Ana ağırlık gruplarının farklı birleşimleri ise uçağın temel ağırlıklarını oluşturur.

Sabit balast: Bir uçağın ağırlık merkezini müsaade edilen sınırlar için tutarak dengesini sağlamak üzere uçağa daimi olarak yerleştirilen ağırlıktır.

Faydasız yakıt (unusable fuel):

Havacılık otoriteleri tarafından belirlenmiş kritik uçuş koşulları altında tanklardan motorlara ulaşamayan yakıt miktarıdır

Standart kalemler, imalatçı tarafından işleticiye uçak ile birlikte teslim edilen taşınabilen donanım ve hizmetleri içerir.

İşleticiler tarafından standart kalemlere eklemek ya da bunlar arasından çıkartmak istediği donanım ve hizmetler opsiyonel kalemler ya da standart kalem değişiklikleri (SIV-Standard Item Variations) olarak adlandırılır.

Faydalı yakıt (usable fuel):

Uçuş operasyonu boyunca uçak tarafından kullanılabilecek gerekli görev yakıtı ile yedek yakıt miktarının toplamıdır.

Taşınacak tüm ücretli ve ücretsiz toplam yolcu, bagaj ve kargo ağırlığı trafik yükü (TL- Trafic Load) olarak adlandırılır.

Taşınabilir Balast: Özel bir uçuş koşulunda uçağın ağırlık merkezini değiştirmek üzere genellikle kargo kompartımanında geçici olarak taşınan ağırlıktır

Filo Boş Ağırlığı (FEW-Fleet Empty Weight)

Bir uçak işleticisinin filosundaki aynı model ve donanım yapısına (konfigürasyona) sahip uçak grubunun temel boş ağırlıklarının ortalama değeridir.

Yapısal ağırlık, uçağın ana yapısını oluşturan elemanların toplam ağırlığına eşittir. Gövde, kanat, kuyruk takımı, iniş takımları, motor kaportası ve pilonları ile bu yapılara bağlı tüm hareketli yüzeylerin ve mekanik aksamın ağırlığı yapısal ağırlık bileşeni altında incelenir.

Hava araçlarında bulunan standart kalemler, imalatçı tarafından işleticiye uçak ile birlikte teslim edilen taşınabilen donanım ve hizmetleri içerir. Faydasız yakıt ve faydasız yağ; faydalı motor yağı; tuvalet sıvıları ve kimyasalları; acil durum oksijen donanımı; taşınabilir yangın söndürücüler; işaret fişekleri; ilk yardım çantaları; el fenerleri ve megafonlar; mutfak kompartımanı yapısalları ile ek elektronik araçlar standart kalemlerin içinde yer alır.

Faydasız yakıt uçaktaki yakıt tanklarının dibinde kalan ve motorlara pompalamadığı için kullanılamayan yakıtı ifade ederken yağ deposunun dibinde kalan ve motorları yağlamak üzere çekilemeyen yağlar faydasız yağ olarak adlandırılır.  C seçeneğinde ifade edilen faydasız yakıt da hava aracında kaçınılmaz bir şekilde mutlaka her zaman bulunan bir ağırlık kalemidir.

İşletme Kalemleri Ağırlığı İşletme ya da operasyonel kalemlerin ağırlığı belirli bir uçuş operasyonunun gerçekleştirilebilmesi için gerekli olan personel (uçuş ve kabin ekibi ile bagajları), donanım ve hizmetlerin toplam ağırlığıdır. Donanım ve hizmetler uçuş ile ilgili her tür basılı veya elektronik formatta taşınır belgeleri (uçak uçuş el kitabı, seyrüsefer harita ve çizelgeler vb.) ve verilen uçuş hizmetinin türüne göre değişiklik gösteren donanım ve sarf malzemelerini içerir.
Eğer yolcu taşımacılığına yönelik bir hizmet verilecekse, koltuk ve emniyet kemerleri, can yelekleri ve cankurtan botları, yiyecek, içecek ve ikram malzemeleri, yastık ve battaniyeler, içme ve kullanım suyu özel donanıma örnek gösterilebilir. Kargo konteynerleri, paletler, bağlantı ve emniyet elemanları ise kargo taşımacılığına yönelik operasyona özel donanım içinde yer alır. İşletme kalemleri farklı kaynaklarda hizmete hazır uçak (APS) kalemleri (Torenbeek, 1982) veya değişken yük kalemleri (PPSC, 2001) olarak da adlandırılabilmektedir.

Trafik Yükü
Taşınacak tüm ücretli ve ücretsiz toplam yolcu, bagaj ve kargo ağırlığı trafik yükü (TLTrafic Load) olarak adlandırılır. Trafik yükü içinde işleticinin ücret karşılığı taşıdığı, toplam yolcu, bagaj ve kargo ağırlığı ise paralı yük (PL- Payload) olarak nitelendirilir.

İmalatçı Boş Ağırlığı (MEW-Manufacturer’s Empty Weight) Bir uçağın imalat sürecinden çıkış ağırlığıdır. Bu ağırlık, uçağın ana yapısını oluşturan yapısal
ağırlık, güç grubu ağırlığı ve bu yapı ile bütünleşik olan sabit temel donanım ağırlığının toplamına eşittir. MEW, sabit temel donanımın içinde kapalı devre dolaşan sıvıların dışında hiçbir sıvının ağırlığını içermez.

Standart Boş Ağırlık (SEW-Standard Empty Weight) Bu ağırlık, teslimat boş ağırlığı (DEW) ile faydalı yağ ağırlığının toplamına eşittir. Bu anlamda, SEW imalatçı boş ağırlığı (MEW) ile faydasız yakıt ve diğer operasyonel sıvılar
dâhil olmak üzere tüm standart kalemlerinin toplam ağırlığını içerir (FAA, 2007).

Yetkilendirilmiş veya sertifikalandırılmış ağırlık limitleri, hava aracı işleticisinin uçuşa elverişlilik sertifikası (CoA); hava aracı uçuş el kitabı (AFM) ve hava aracı ağırlık ve denge el kitabında (AWBM) belirtilmiş limitler çerçevesinde yasal olarak kullanabileceği maksimum brüt ağırlık ve bileşenlerini ifade eder.
Yetkilendirilmiş ağırlık limitleri uçak işleticisi tarafından seçilir ve bu nedenle satın
alınmış ağırlıklar olarak da adlandırılırlar (Ackert, 2013). Bu ağırlık limitleri yapısal tasarım ağırlığına eşit ya da daha düşük olarak seçilir. İşleticinin yapısal tasarım ağırlığından daha düşük bir limit seçmesinin temel nedeni uçağın maksimum ağırlığına göre belirlenen iniş, kalkış veya seyrüsefer ücretlerini düşürmektir. Yetkilendirilmiş maksimum ağırlıklar yapısal ağırlıklardan daha düşük değerlerde seçilirse isimlerinde “tasarım” sözcüğü kullanılmaz. Bunun yerine, ilgili yetkilendirilmiş ağırlıklar için maksimum taksi ağırlığı (MTW); maksimum kalkış ağırlığı (MTOW); maksimum iniş ağırlığı (MLW); veya maksimum sıfır yakıt ağırlığı (MZFW) gibi ifadeler kullanılır.

D seçeneği Kapasite ve Yüklemeye Bağlı Ağırlık Limitleri ile ilgilidir.

Maksimum Taksi Ağırlığı (MTW- Maximum Taxi Weight)
Bir uçağın kalkış için rampadan pist başına kadar gerçekleştireceği taksi hareketi ve yer manevraları sırasında yapısal tasarım limitleri veya yetkilendirilmiş ağırlık limitleri çerçevesinde alabileceği en yüksek ağırlıktır. MTW genel olarak uçak yerdeyken iniş takımı şok soğurucularının taşıyabileceği maksimum yük ile iniş takımı dikmelerinin bükülme dayanımına göre belirlenir. MTW aynı zamanda meydandaki apron ve taksi yolu yüzey dayanım limitlerinin üstünde olmamalıdır.
Eğer MTW uçağın yapısal dayanım limit ağırlığına eşitse maksimum tasarım taksi
ağırlığı (MDTW-Maximum Design Taxi Weight) ya da maksimum yapısal taksi ağırlığı (MSTW-Maximum Structural Taxi Weight) olarak da ifade edilebilir. MTW bazı kaynaklarda maksimum ramp ağırlığı (MRW-Maximum Ramp Weight) olarak da adlandırılır.

Yapısal ağırlık, uçağın ana yapısını oluşturan elemanların toplam ağırlığına eşittir. Gövde, kanat, kuyruk takımı, iniş takımları, motor kaportası ve pilonları ile bu yapılara bağlı tüm hareketli yüzeylerin ve mekanik aksamın ağırlığı yapısal ağırlık bileşeni altında incelenir.