HAREKAT PERFORMANS - Deneme Sınavı - 13

Maksimum kalkış ağırlığı 5670 kg (12500 lb) veya daha az; koltuk sayısı, pilot koltuğu veya koltukları hariç, dokuz veya daha az olan; Avrupa Havacılık Emniyet Ajansı (EASA) CS-23 sertifikasyon gereklerinde ve Amerikan Federal Havacılık Kuralları Part 23 kapsamında normal, yararlı (utility) ve akrobasi kategorilerinde yer alan uçaklar bu ünitede küçük uçak olarak adlandırılacaktır. Doğru cevap C'dir.

Avrupa Havacılık Emniyet Ajansı’nın (EASA) CS-23 sertifikasyon gerekleri ve Amerikan
Federal Havacılık Kurallarının (Federal Aviation Regulations - FAR) Part 23’ü maksimum
kalkış ağırlığı 8618 kg (19000 lb) veya daha az; pilot koltuk veya koltukları haricinde 19
veya daha az yolcu koltuğu olan pervaneli ve iki motorlu uçakları dolmuş (commuter) uçak olarak tanımlamaktadır. Doğru yanıt A'dır.

Gövde istasyonu uçağın gövdesi üzerindeki herhangi bir noktanın uçağın referans (datum) çizgisine uzaklığını gösterir. Doğru yanıt B'dir.

Büyük uçak ise sertifikalandırılmış maksimum kalkış ağırlığı 5700 kg’dan (12500 lbs) daha büyük, ancak dolmuş (commuter) kategorisinde olmayan türbinli motorlu uçak olarak tanımlanmaktadır. Doğru yanıt D'dir.

Bilindiği üzere yüklenen uçağın momentleri uçağın boş ağırlığının momenti ile uçuş ve
kabin ekibi, yolcular, bunların el çantaları ve bagajları, kargo, yakıt, vb. yüklenen tüm
madde ve eşyaların momentlerinin toplamından meydana gelir. Doğru yanıt E'dir.

Uçakların uçuş performansı ile ağırlık ve denge karakteristikleri onların boyut ve kapasitelerine göre değişiklik gösterdiği için ilgili havacılık otoritelerince sertifikalandırma amaçlı kategorilere ayrılmışlardır. Bu kategoriler (küçük, dolmuş, büyük vb.) belirlenirken uçakların maksimum kalkış ağırlıkları (MTOW) ile koltuk sayıları esas alınır. Doğru yanıt A'dır.

Avrupa Havacılık Emniyet Ajansı’nın (EASA) CS-23 sertifikasyon gerekleri ve Amerikan
Federal Havacılık Kurallarının (Federal Aviation Regulations - FAR) Part 23’ü maksimum
kalkış ağırlığı 8618 kg (19000 lb) veya daha az; pilot koltuk veya koltukları haricinde 19
veya daha az yolcu koltuğu olan pervaneli ve iki motorlu uçakları dolmuş (commuter) uçak olarak tanımlamaktadır. Doğru yanıt C'dir.

Havayolu işletmelerinde sıkça karşılaşılan bir durum olarak birinci ve ikinci sıradaki yolcuların arka sıralarda boş yer olması nedeniyle sekizinci ve dokuzuncu sıralara geçtiğini düşünelim. Bu durumda uçağın ağırlığında bir değişiklik olmayacaktır ancak ağırlık merkezinin yeri değişecektir. Doğru yanıt B'dir.

Amerika Birleşik Devletleri uçak üreticileri veya Anglo-Sakson üreticiler gövde istasyonlarının tanımlanmasında uzunluk olarak “inç (inch)” kullanırlar. Doğru yanıt B'dir.

(EASA) Sertifikasyon Koşulları CS-25 gaz türbinli motorlu büyük uçakların uçuşa elverişlilik ve sertifikasyon koşullarını belirlemektedir. Büyük uçak ise sertifikalandırılmış
maksimum kalkış ağırlığı 5700 kg’dan (12500 lbs) daha büyük, ancak dolmuş (commuter) kategorisinde olmayan türbinli motorlu uçak olarak tanımlanmaktadır. Doğru yanıt A'dır.

Maksimum Taksi Ağırlığı (MTW- Maximum Taxi Weight)
Bir uçağın kalkış için rampadan pist başına kadar gerçekleştireceği taksi hareketi ve yer manevraları sırasında yapısal tasarım limitleri veya yetkilendirilmiş ağırlık limitleri çerçevesinde alabileceği en yüksek ağırlıktır. MTW genel olarak uçak yerdeyken iniş takımı şok soğurucularının taşıyabileceği maksimum yük ile iniş takımı dikmelerinin bükülme dayanımına göre belirlenir. MTW aynı zamanda meydandaki apron ve taksi yolu yüzey dayanım limitlerinin üstünde olmamalıdır.
Eğer MTW uçağın yapısal dayanım limit ağırlığına eşitse maksimum tasarım taksi
ağırlığı (MDTW-Maximum Design Taxi Weight) ya da maksimum yapısal taksi ağırlığı (MSTW-Maximum Structural Taxi Weight) olarak da ifade edilebilir. MTW bazı kaynaklarda maksimum ramp ağırlığı (MRW-Maximum Ramp Weight) olarak da adlandırılır.

Bir uçağın uçuşu boyunca taşıdığı yakıt yükünün bileşenleri taksi yakıtı, seyahat yakıtı ve yedek yakıt olmak üzere üç ayrı bileşen altında incelenebilir.

Son rezerv yakıtı (final reserve fuel, FRF) bir uçağın varış meydanına iniş öncesinde ilgili havacılık otoritelerince belirlenen süre ve koşullarda havada beklene yapması için gerekli yakıt miktarıdır. Son rezerv yakıt hesaplanırken uçak ineceği meydana ulaştığı andaki tahmini brüt ağırlığı dikkate alınır. Doğru cevap D'dir.

FF2 = (W2/W1) . FF1 denkleminde W1 ve W2 uçağın ilk ve son brüt ağırlıklarını, FF1 ve FF2 ise ilk ve son yakıt debilerini ifade etmektedir. Bu durumda brüt ağırlıktaki azalma oranı yakıt debisindeki azalma oranına eşittir. Doğru cevap E'dir.

Standart bir uçuş planlaması için gerekli minimum yakıt yükü (FL) aşağıdaki bağıntı ile hesaplanır: FL = TXF + TF + CF + AF + FRF + ADDF + DF

Doğru cevap B'dir.

Uçak yedek meydan olmaksızın aletli uçuş kurallarına (IFR) göre uçuş gerçekleştirmekte ise standart atmosfer koşullarında varış meydanının 1500 ft üzerinde bekleme hızıyla 15 dakika uçuş yapmak için gerekli yakıt miktarı minimum ek yakıt miktarıdır. Doğru cevap A'dır.

İvmesiz düz uçuş için bir uçağın havaya göre özgül menzili SAR=TAS/FF bağıntısı ile formüle edilir. Doğru cevap A'dır.

Bir uçağın yere göre hızı (GS) rüzgârın baş yönünden esen bileşeninin (headwind, HW) gerçek hava hızından (TAS) çıkartılmasıyla bulunur.

GS = TAS – HW formülünde değerler yerine konur ise GS=926-79=847 km/sa bulunur. Doğru cevap B'dir.

İvmesiz düz uçuş gerçekleştiren bir uçağın Yere göre maksimum menzili (GR) GR = (Mevcut Yakıt) × SGR formülü ile hesaplanır. Verilen değerler formüle yerleştirilir ise;

GR = (Mevcut Yakıt) × SGR = 18.000 kg × (520 kt / 6.500 kg/sa) = 1.440 nm olacaktır. Doğru cevap C' dir.

Kanat içindeki tanklarda depolanan yakıtın ağırlığı taşıma kuvvetinin kanat kökünde yarattığı gerilimi dengelerken gövde içinde depolanan yakıtın ağırlığını dengelemek için kanat üzerindeki gerilimi artıracak ek taşımanın üretilmesi gerekir. Bu nedenle kanat kökündeki geriliminin emniyetli bir seviyede tutulabilmesi için öncelikle gövde içindeki tanklara yakıt ikmali yapılması ve bu tanklardaki yakıtın tüketilmesi genel bir kuraldır. Doğru cevap D'dir.