HAREKAT PERFORMANS - Deneme Sınavı - 4

Sabit balast, bir uçağın ağırlık merkezini müsaade edilen sınırlar için tutarak dengesini sağlamak üzere uçağa daimi olarak yerleştirilen ağırlıktır; uçak ana yapısının bütünleşik bir elamanı olarak kabul edilir.

Trafik yükünün yanı sıra uçuş için bir diğer önemli kapasite limiti uçağın taşınabileceği faydalı yakıt kapasitesi UFC (Useful Fuel Capacity) olarak ifade edilir.

Herhangi bir uçuş için yapısal limitlerin yanı sıra kalkış yapılacak meydandaki performans (pist uzunluğu, tırmanma ve mâniadan kaçınma limitleri, iniş takımı lastik ve frenleme limitleri vb.) ve operasyon (gürültü ve egzoz salınım limitleri, pist dayanımı, yükleme ve ağırlık merkezi limitleri vb.) koşulları da MTOW üzerinde belirleyici olabilir. Rakım ve yakıt türü bu faktörlerin dışındadır.

Bazı geniş gövdeli hava araçlarında MTOW ile MLW arasındaki fark oldukça büyük olduğu için yakıt tahliye sistemlerinin bulundurulması yasal düzenlemelerle zorunlu kılınmıştır. Bunlara örnek olarak Boeing 747 ve McDonnel Douglas MD-11 modelleri verilebilir (Colella, 2007). Boeing 767 modelinin bazı tipleri ve 777 modeli de herhangi bir yasal zorunluluk olmamasına rağmen bu tür yakıt tahliye sistemleri ile donatılmıştır.

İmalatçı boş ağırlığı (MEW) "Yapısal Ağırlık, Güç Grubu Ağırlığı ve Sabit Donanım Ağırlığı" değerlerinin toplanmasıyla elde edilmektedir.

Faydalı Yük (UL), Trafik Yükü (TL) ve Rampa Yakıtının (FL) toplanması yoluyla hesaplanmaktadır.

Teslimat Boş Ağırlığı (DEW), MEW (İmalatçı Boş Ağırlığı) ve Taşınabilir Standart Donamım ağırlığının toplanması yoluyla bulunmaktadır. MEW hesaplanması içinse Yapısal, Güç Grubu ve Sabit Donanım ağırlıklarının toplanması gerekmektedir. Bu durumda DEW hesaplaması için "Yapısal Ağırlık (40.000), Güç Grubu Ağırlığı (10.000), Sabit Donanım Ağırlığı (7.000) ve Taşınabilir Standart Donanım (3.000)" değerlerinin toplanması gerekmektedir (Toplam 60.000 kg).

1914 yılında ilk ticari yolcu taşımacılığı hizmeti veren Benoist XIV’ün boyu 8m ve kanat açıklığı 14 m ve tam yüklü ağırlığı sadece 1200 kg civarındadır.

Ana ağırlık grupları yapısal, güç grubu, temel donanım, işletme donanımı, trafik yükü ve yakıt yükü olmak üzere altı genel başlık altında incelenebilir.

Flaplar, slat ve slotlar, spoylerler gibi aerodinamik kuvvetleri artıcı araçlar; kanatçık (eleron), irtifa dümeni (elevatör) ve istikamet dümeni (rudder) gibi kumanda yüzeyleri ve iniş takımı kapakları hareketli yüzeylere örnek olarak verilebilir.

Sabit donanım ağırlığı uçağın ana yapısının bütünleşik bir parçası olan donanım ve hizmetlerin toplam ağırlığını içerir. Uçağın hidrolik, pnömatik, elektrik ve elektronik sistemleri; yedek güç ünitesi (APU); mefruşat; basınçlandırma, iklimlendirme, buzlanma önleme ve yangın söndürme donanımları sabit donanıma örnek olarak gösterilebilir.

Teslimat Boş Ağırlığı: Bir uçağın imalatçıdan işleticiye teslim ağırlığıdır. Bu ağırlık, imalatçı boş ağırlığı  ile taşınabilir donanımın içindeki faydalı yağ haricindeki tüm standart kalemlerinin ağırlığının toplamına eşittir. Temel ağırlık olarak da adlandırılabilmektedir.

Taşınabilir Balast: Özel bir uçuş koşulunda uçağın ağırlık merkezini değiştirmek üzere genellikle kargo kompartımanında geçici olarak taşınan ağırlıktır.

Uçuşa Elverişlilik Sertifikası : Bir uçağın ilgili tip tasarımına ve emniyetli operasyon koşullarına uygunluğunu onaylayan ve ulusal havacılık otoriteleri tarafından düzenlenen resmi belgedir.

İşletme ağırlıkları uçağın tüm performans gereklilikleri ile uyumlu olacak şekilde seçilmelidir. Performansa bağlı bu ağırlık limitleri temel olarak pist uzunluğuna bağlı limitler; tırmanma ve mânialardan kaçınmaya bağlı limitleri, yol limitleri ve çevreyle ilgili limitler olarak sınıflandırılabilir.

Maksimum Sıfır Paralı Yük Ağırlığı: Bir uçağın işletme boş ağırlığı ile faydalı yakıt kapasitesinin toplamıdır. Maksimum işletme ağırlığı olarak da ifade edilir.

Uçuş harekâtında ağırlık denge hesaplamalarına temel teşkil eden kütle, ağırlık, kuvvet, moment ve denge kavramları üzerinde durulmaktadır. Ayrıca bu temel kavramların uçuş hareketi ve performansı ile ilişkileri önemlidir.

Kütle bir cismin içindeki madde miktarını ifade eden ve o cismin eylemsizliğini (ataletini) ya da hareket değişimine direncini ölçen temel bir fiziksel niceliktir.

Yerçekimi ivmesi gezegenin kütlesi ve boyutuna bağlı olarak değişir.

Kuvvet bir cismin bir başka cisim üzerindeki etkisidir ve etkidiği cismi kendi yönü ve uygulama doğrultusunda hareket ettirme eğilimindedir. Vektörel bir nicelik olan kuvvet yönü, büyüklüğü ve uygulama noktası ile ifade edilir