Aof Panel

S

Sözsüz iletişim nelerden oluşur?

Sözsüz iletişim; yüz ifadelerini, sesin tonunu ve perdesini, vücut dili aracılığıyla gösterilen jestleri ve mimikleri, iletişim kuran kişiler arasındaki fiziksel mesafeyi kapsar.

S

Sözsüz iletişimin sözlü iletişimde göre nasıl bir fonksiyon farkı vardır?

Sözsüz iletişim, sözlü iletişimden farklı olarak, bireyler arası ilişkilerin kurulmasına ve sürdürülmesine yardımcı olurken, sözlü iletişim sadece dış olayları iletmeye yardımcı olur. İnsanlar, duygularını ve kişiler arası tutumlarını ifade etmek, selamlama gibi ritüelleri gerçekleştirmek ve bireyin kişiliğini öne çıkarmak için sözsüz ifadeleri kullanırlar.

S

Sözsüz iletişim ya da beden dili hangi konuları içermektedir?

• Dokunma
• Göz teması (Bakışlar)
• Ses
• Yakınlık
• Jest ve mimikler
• Yüz ifadesi
• Tonlama
• Giyim ve görsellik
• Postür (duruş)
• Kelime seçimi ve söz dizimi

• Mekân kullanımı

S

Sözsüz iletişimin iki temel kategorisi nelerdir?

Sözsüz iletişimin iki temel kategorisi vardır:

Bedenimiz tarafından üretilen sözsüz mesajlar;
Bir ortam veya mekânda (zaman, mekân, genel ortamlar, sessizlik) üretilen sözsüz mesajlar.

S

Sözsüz iletişimin en genel anlamıyla sahip olduğu özellikler nelerdir?

Sözsüz iletişimin en genel anlamıyla sahip olduğu özellikler şunlardır;

Sözsüz iletişim, en az sözlü iletişim kadar etkilidir.
Sözsüz iletişim, duyguları en doğru şekilde ifade etme imkânı sağlar.
Sözsüz iletişim, sözlü iletişim ile bir bütün oluşturur ve iletişim sürecini daha anlamlı kılar.
Sözsüz iletişimde kullanılan bazı jest ve mi- mikler farklı kültürlerde farklı anlamlara sahip olabilir. Bu sebeple farklı kültürlerden kişilerle iletişim kurarken kullanılan sözsüz iletişim unsurlarını dengeli kullanma önemlidir.

S

Sözsüz iletişimin görevleri nelerdir?

Sözsüz iletişimin sahip olduğu bu özelliklerin yanı sıra görevlerini de şu şekilde ifade edebiliriz:

Duyguları dışa vurmak için yüz ifadesi, el hareketleri gibi unsurları kullanabilmek
Sözlü iletişim ile ifade edilen duygu dü- şünce ya da bilgilerin karşılıklı olarak ortak anlam yaratacak bir kullanımla iletişim sürecini düzenlemek
Sözlü iletişimle dile getirilen düşünceleri destekleyecek ve tamamlayacak hareketlerde bulunmak
Sözlü olarak ifade edilen mesajla, beden dili ile verilen duygunun birbiri ile uyumlu olmasına çaba göstermek
Sözlü olarak ifade edilen düşünceyi, duyguyu sözsüz olarak da ifade edecek yani dü- şünceyi tekrarlayacak hareketleri yapmak
Konuşma yerine geçecek hareketler yapmak
Sözlü olarak ifade edilen söylemleri işaretler ve beden dili ile vurgulamak, pekiştirmek
İletişim sürecinde bireylerin giydiği kıyafetler, yedikleri, hatta ikram edilen içecekteki tercihleri bile kimliğini ifade etmede geçerli olabilmektedir.

S

Sözlü ve sözsüz iletişimde verilen mesajlar uyuşmuyorsa dinleyici hangi mesajı seçecektir?

Kuşkusuz bu durumda dinleyici, sözlü olan ya da beden dilinin ilettiği mesajlardan birini seçmek zorunda kalacaktır. Böyle bir durumda dinleyici, beden dili gerçek duyguları ve niyetleri ileten doğal ve bilinçsiz bir dil olduğu için, büyük bir olasılıkla sözsüz olanı yani beden dilinin verdiği mesajı seçecektir. Kısacası böyle bir durumda sonucu belirleyen sözsüz mesajdır.

S

Profesör Albert Mehrabian kimdir?

Profesör Albert Mehrabian, 1960’lardan beri iletişim anlayışına öncülük etmiştir. Mehrabian’ın 1971 tarihli Silent Messages (Sessiz Mesajlar) isimli temel kitabı, sözsüz iletişim (beden dili) hakkında birçok bilgi içermektedir. Pek çok ve çeşitli önemli çalışmalarının yanı sıra, Mehrabian’ın 1971 tarihli bu çalışması, sözsüz iletişimin etkinliği için yaygın olarak alıntılanan ve genellikle çok fazla basitleştirilmiş istatistik için temel sağlamıştır.

S

İletişimde 7-38-55 kuralı nedir?

S

Ses Tonu Nasıl Düzenlenir?

Birinin ses tonuna hâkim olmasının yumuşak konuşmakla hiçbir ilgisi yoktur. Bunun yerine, konuştuğunuz ortamı anlamak ve sesi buna göre ayarlamakla ilgilidir. Bu bağlamda, aşağıdaki adımlar kullanılabilir.

Ses tonu ve perdesini gerektiğinde değiştirme
Ton ve/veya ses perdesindeki değişiklikler yavaş ve doğal olmalıdır; ses perdesi genellikle daha fazla duyguyu iletmek için yükselir ve daha fazla vurgu iletmek için düşer.
Birkaç kişinin olduğu büyük bir odada yankılar konuşmacının sesini etkileyebilir.
Bir konuşmacı küçük bir alanda küçük bir toplantıya hitap ediyorsa, mikrofon olmadan devam edebilir.
Ses tonu konuşmanın konusu ile uyumlu olmalıdır.

S

Beden dilinden en iyi şekilde nasıl yararlanılır?

Albert Mehrabian kuralı, iletişimde beden dilinin önemini vurgular. Beden dilini etkili bir şekilde kullanmanın anahtarı, inceliğin, hassaslığın önemini anlamak ve basit, günlük hareketlerin ardındaki anlamı bilmektir. Bir mesajı daha etkili bir şekilde iletmek için beden dilini nasıl kullanılabileceğine dair daha iyi bir fikre sahip olmak için aşağıdaki adımlar dikkate alınmalıdır.

• Seyirci ile mümkün olduğunca göz teması kurmak

Seyircide merak ve ilgi uyandırmak için el kol hareketleri yapmak
Pozitifliği yarattığı için uygun olduğunda gülümsemek
Gerektiğinde diğer insanların duruşlarının veya tavırlarının benzerini yansıtmak
Anlamsız veya kafa karıştırıcı jestlerden, yüz buruşturmalarından ve ifadesiz yüz görünümünden kaçınmak

S

Beden dilini doğru okumak için nelere dikkat etmek gerekir?

Tutarsızlıklara dikkat edin: Beden dili ya da sözsüz iletişim sözlü söylenenleri pekiştirmelidir. Birey bir şey söylüyor ama vücut dili başka bir şey mi anlatıyor? Bu çelişkili durumdan kaçınmak gerekir. Örneğin, hoşlanılmayan, reddedilmek istenen bir durum için baş iki yana sallanırken, sözlü olarak “evet” denmesi bir tutarsızlıktır.

Bir bütün olarak sözsüz iletişim sinyallerine bakın: Tek bir jest veya sözel olmayan ipucunu çok fazla dikkate almamak gerekir. Göz temasından ses tonuna ve beden diline kadar, alınan tüm sözsüz göstergelerin göz önünde bulundurulması gerekir. Birlikte ele alındığında, sözel olmayan ipuçları, sözle ifade edilenlerle tutarlı mı yoksa tutarsız mı diye değerlendirilmelidir.

İçgüdülerinize güvenin: İçgüdüleri reddetmemek gerekir. Bir kişinin dürüst olmadığı veya bir şeylerin yolunda gitmediği hissedilebilir, sözlü ve sözlü olmayan ipuçları arasında bir uyumsuzluk sezilebilir. Bu nedenle sezgilerimize ve içgüdülerimize güvenmek gerekir.

S

Beden dilini değerlendirmek için hangi göstergelere bakılır?

• Göz teması: Kişi göz teması kuruyor mu? Dikkati dağınık mı?

• Yüz ifadesi: Yüzü ne ifade ediyor? Maske gibi ve ifadesiz mi? İlgili mi yoksa ilgisiz mi?

• Ses tonu: Kişinin sesi sıcaklık, güven ve ilgi mi yansıtıyor yoksa gergin ve engellen- miş mi?

• Duruş ve jest: Bedeni rahat mı yoksa sert ve hareketsiz mi? Omuzları gergin ve kalkık mı yoksa rahat mı?

• Dokunma: Herhangi bir fiziksel temas var mı? Duruma uygun mu? Sizi rahatsız mı ediyor?

• Yoğunluk: Kişi durgun, soğuk ve ilgisiz mi yoksa abartılı ve stresli mi görünüyor?

• Zamanlama ve yer: Mesajın ileri ve geri bildirimi kolay bir bilgi akışı var mı? Beden dili tepkileri çok hızlı mı yoksa çok yavaş mı geliyor?

• Sesler/Sözler: Kişiden ilgi veya endişe belirten sesler ya da sözler duyuyor musunuz?

S

Mimik nedir?

Mimik; bir duyguyu veya düşünceyi yüz kaslarının kullanımı ile ifade etmedir.

S

Jest nedir?

Jest baş, el, kol, bacak hatta tüm bedenin kullanımı ile ilgilidir.

S

Aktif bir konuşma ya da iletişim anında kişilerin ruh hâlinde oluşan değişiklikleri veya konuya karşı ilgi düzeylerindeki değişimi en hızlı anlayabileceğimiz beden hareketleri hangileridir?

Aktif bir konuşma ya da iletişim anında kişilerin ruh hâlinde oluşan değişiklikleri veya konuya karşı ilgi düzeylerindeki değişimi en hızlı anlayabileceğimiz beden hareketlerini başla yapılan hareketlerden anlayabilmekteyiz.

S

En sık yapılan el hareketleri ile neler anlatılmak istenir?

• Eller sabit bir şekilde vücuda yakın duruyorsa; bu duruş güvensiz ve gergin olmanın bir işaretidir. Elleri bu pozisyonda tutmak karşı tarafta hareketli bir şekilde konuşan kişinin bile daha tutuk konuşmasına sebe- biyet verecektir.

• Eller bacakların yanında sabit bir şekilde duruyorsa; itaat etmeyi ifade eder. Askerler de nizami olarak itaat etmeye hazır olmaları nedeniyle bu şekilde durmaktadırlar. Bu duruş kişinin konsantrasyonunu bozan bir duruştur ve kişilerin bu duruşta konuşması çok da uygun değildir.

• Eller avuç içleri yukarı dönük bir şekilde duruyorsa; karşı tarafa zarar vermeyeceği, ona güvenebileceği mesajını vermek ister. Ellerin avuç içleri yukarı bakacak şekilde durması güven ifade eden bir harekettir.

• Ellerin yukarı kaldırılması karşı tarafa “bana inan” mesajı vermenin bir yoludur.

• Avuç içleri yukarı bakacak şekilde elleri kaldırmak, özellikle siyasetçiler ve sporcular tarafından sıklıkla kullanılan bir harekettir ve kişinin zafer kazandığı mesajını vermek amacıyla kullanılır.

Avuç içlerini saklamak ya da kapatmak ise yalan söyleme ya da bir şey gizleme anlamı taşımaktadır. Avuç içlerinin görünür olması her şeyin ortada ve şeffaf olduğu anlamı taşı- dığı için avuçların kapatılması ortada gizlenen veya yanlış giden bir şeyler olduğu izlenimi yaratacaktır. Konuşma anında ellerini cebine sokan ya da arkasına saklayan kişilere güven duymak biraz daha zor olacaktır.
Avuçların yere bakması ise “ben bilirim” mesajı vermektedir. Genellikle topluluğa hitap edilen konuşmalarda kalabalığı susturmak için de kullanılan bu hareket karşıda bulunan kitleye “söz ve hâkimiyet bende” mesajı vermektedir.
Her iki kolunda göğüs üstünde birleştirilmesi ya da bağlanması durumunda karşı tarafa bir sıkıntı olduğu mesajı verilmektedir. Eğer eller göğüs değil de göbek üzerindeyse ger- ginliğin daha az olduğu mesajı verilir. Eğer siz konuşma yaparken karşı taraf bu hareketi yaparsa konuşmadan sıkıldığı ya da ilgilenmediği mesajını vermek istiyor olabilir.
İki el parmaklarını birbirine değdirerek çatı hareketi yapmak konuşulan konuya hâkim olduğu ve konu hakkında yeterli bilgi sahibi olduğu mesajı vermektedir. Farklı konularda ve alanlarda eğitimler almış ve detaylı bilgi sahibi olan kişilerin çoğunlukla kullandığı ve bir uzmanlık göstergesi olan harekettir.
İki elin başparmaklarını birbirine kenetleyerek avuç içinde birleştirerek tutan kişiler karşı tarafa her konuyu konuşabilecekleri mesajı verir ve karşı tarafta rahat ve güvende olduğu hissiyatını yaratır. Aynı zamanda konuşulan konular ne olursa olsun hoşgörülü olunacağı mesajını da içermektedir.
Ellerini ovuşturan bir kişi karşı tarafa “Elime düştün hakkında bir fırsat yakaladım.” mesajı vermektedir. Ama bu noktada ovuşturma hareketi hızlı yapılıyorsa olumlu bir düşünceyi, beklenen bir fırsatın yakalandığı ve geleceğe dönük olumlu düşünceler içinde olduğu mesajını ifade etmektedir. Oysaki yavaş bir şekilde yapılması olumsuz ve karşı tarafı tedirgin edici ve karşı tarafı köşeye sıkıştırdığı düşüncesini ifade eden bir mesaj içermektedir.
Başparmağını bariz şekilde gösteren kişiler eğer parmağı yukarı bakıyorsa olumlu bir mesaj vermektedir. Üzerinde konuşulan konuda her şeyin tamam ya da hazır olduğu, her şeyin yolunda gittiğini ifade etmektedir. Oysaki başparmak aşağı bakıyorsa yolunda gitmeyen şeyler olduğu ve konu hakkında tam netliği olmayan bir durum olduğu mesajı verilmektedir.

İşaret parmağının sürekli sallanarak konuşulması çok tercih edilmemesi gereken bir beden dilidir. Bir tehdit işareti olarak kullanılan ve genellikle otoriter kişiler tarafından tercih edilen bir harekettir. Karşı tarafa olası bir olumsuzlukla gidileceğinin göstergesi olan bir harekettir. Eğer bu hareketi yumruk hareketi ile destekliyorsa tehdidin yanında şiddet mesajı da içermektedir.
Ellerin yumruk yapılması öfke belirten bir hareket olmasına rağmen yapılan yumruğun havaya kaldırılması sevinç ve mutluluk mesajı içermektedir. Yine eller yumruk hâlindeyken masaya vurulması durumunda ise karşı tarafa verilecek olası bir zarara ilişkin bir mesaj içermektedir ve gözdağı vermek amaçlı kullanılır.
Ellerin önde kavuşması bir itaat sembolü iken arkada kavuşması bir otorite mesajı içermektedir.
Ellerin çeneye götürülmesi durumunda eğer bir konuşma anında dinleyici elini çenesine götürüyorsa bir karar noktasında olduğu mesajı içermektedir. Eğer bu hareketi çeneyi sıkma ya da kaşıma hareketi izliyorsa, kollar bağlanıyorsa ve arkasına yaslıyorsa karar olumsuz mesaj içermektedir. Çene tutma hareketi ile beraber konuşmacıya yaklaşıyorsa bu hareket olumlu mesaj içeriyor anlamı taşımaktadır.

S

Beden dili açısından yalan işaretleri nelerdir?

Yalan işaretleri ;

Yalan söyleyen kişilerin elleri ile yaptıkları jestler azalmaktadır.
Yalan söyleyen kişilerin elini yüzüne götürme ve yüz çevresine değdirme sayısı artmaktadır.
Yalan söyleyen kişiler konuşurken beden hareketlerinde bir artış olmaktadır.
Yalan söyleyen kişilerin el jestleri azalırken eli sallama hareketi artmaktadır.
Yalan söyleyen kişilerin yüz ifadesi normale çok yakındır.

S

Renklerin anlamları ve kullanım alanları nelerdir?

Sarı: Canlılığı ve dinamizmi sembolize eder. Sarı renk özellikle koyu renkler üzerinde oldukça dikkat çekicidir ve özellikle yazın güneşin rengi olduğu için insanlara sıcaklık verir. Dünya üzerindeki tüm taksilerin rengi sarı olduğu gibi araç kiralama firmalarının da marka renklerinde tercih ettiği renklerdendir.

Kırmızı: Dikkat çekici ve heyecanı tetikleyici bir renktir. Kampanyalarda öne çıkmak için kullanılmaktadır. Sıcağın ve ateşin rengi olduğu için pek çok yemek firmasının marka renklerinde kullanmayı tercih ettiği bir renktir.

Bordo: Kırmızının taşıdığı anlamların daha uzun ve sürekli olduğu anlamını taşımaktadır.

Turuncu: Dinamizmin ve hareketin rengidir. Moral verme yaşam arzusunu arttırma etkisi oldu- ğu için bu amaçlara hizmet eden yerlerde kullanılır.

Kahverengi: Kahverenginin insanlarda gelip geçicilik algısı yarattığı görülmüştür. Bu sebeple birçok fastfood restoranında kahverengi kullanılmaktadır ki insanlar yemeklerini yedikten sonra hemen kalkabilsinler.

Yeşil: Güven verici bir duygu yaşatan yeşil renk genellikle bankalar tarafından kullanılmaktadır.

Mavi: Sakinliği ve dinginliği çağrıştıran mavi renk genellikle bir fon rengi olarak kullanılmaktadır. Daha koyu tonlarda lacivert tonlarında ise kurumsallık ve kalite hissiyatı ortaya çıktığı için resmiyeti temsil eder.

Siyah: Birçok toplumda hüzün ve matemi ifade etmektedir. Ama gündelik hayatta en çok tercih edilen kıyafettir. Resmiyeti simgeleyen asil bir renk olarak da değerlendirilmektedir.

Mor: Olgunluk ve şatafat anlamı içerirken insanların bilinçaltında bir çekinme ve korku imajı yaratmaktadır.

Beyaz: Saflığı ve temizliği her zaman temsil edilen bir renktir. Bu sebeple insanların en çok güvenmeye ihtiyacı olan meslek kollarından olan doktor ve hemşireler beyaz kıyafet giyerler.

S

Beden dilinde mesafeleri temel olarak hangi başlıklara ayrılmaktadır?

1. Mahrem alanlar (0-25 cm.): Her insanın kendi özel alanı olarak belirlediği ve sadece duygusal ilişkisi olduğu bireyleri aldığı bir alanı vardır. Bu alana istenmeyen kişileri almak arzu edilmeyen sonuçlar doğurabileceği için çok tercih edilmemelidir.

2. Kişisel alanlar (25-80 cm.): Sosyal hayatta ve sosyal etkinliklerde, arkadaşlarla beraber olunan ortamlarda diğer bireylerle aramızda koruduğumuz mesafedir. Kendimize yakın olmadığını hissettiğimiz ama mecburi durumlarda yakın çevremizde bulunması gereken insanları yaklaştırabileceğimiz en yakın mesafe bu olmalıdır.

3. Sosyal alanlar (80-200 cm.): Günlük hayatta çok iyi tanımasak da iletişim kurabildiğimiz ya da çeşitli sebeplerle kısa süreli konuşma içine girebildiğimiz kişileri yaklaştırabileceğimiz çevredir. Sosyal organizasyonlarda sadece tanıdığımız insanlar arasında korunabilen en yakın mesafedir.

4. Genel alanlar (sosyal alan dışında kalan mesafeler): Gündelik hayatta tanımadığımız ama mecburen ortak alanları kullandığımız, bu sebeple fazla temasa ve yakınlığa gerek olmayan insanlarla aramızda kurmayı arzu ettiğimiz mesafedir. Genellikle bu gruba giren insanlarla diyaloğa girmek de gerekli olmamaktadır.

Etkili İletişimde Sözsüz İletişim