HALKLA İLİŞKİLER

Antik Yunan filozofu Sokrates, ahlakı alışkanlıklara, törelere ve geleneklere indirgememiş, ahlakı erdemli olmakla ilişkilendirmiştir. Alışkanlıklara, törelere ve geleneklere göre yaşamak kolaydır, erdemli olmak ise zordur. Yaşamın amacının iyi bir ruhu taşımak olduğunu söyleyen Sokrates, iyi bir ruhu taşımak için erdemli olmanın zorunlu olduğunu vurgulamıştır. Sokrates, adalet, cesaret, dostluk gibi değerleri de temel erdemler olarak ortaya koymuştur. Sokrates, erdemli olabilmek için de akıl yürütmenin zorunlu olduğunu vurgulamıştı. Analitik bir zihne sahip olan Sokrates, erdemleri kavramadan erdemli olunamayacağını düşünüyordu. Erdemleri kavramak da onların anlamını, tanımını, özünü kavramak demekti. Dolayısıyla adaleti adalet yapan şeyin, cesareti cesaret yapan şeyin, dostluğu dostluk yapan şeyin ortaya çıkartılıp kavranmasıyla bu erdemlere sahip olunarak yaşanabilirdi. Bu anlamda teori ve pratik bir bütünün iki parçasıdır.

Aristoteles, etiği kuramsal felsefeden ayırarak kendi başına bir felsefe alanı olarak ele alan ilk filozoftur. Aristoteles, kendisinden önce ortaya atılmış çeşitli ahlak görüşlerini sınıflandırarak sistematik bir biçimde irdeleyerek eleştiren, bu konudaki araştırmalara ilk kez bir sistematik getiren filozof olmuştur.

Normatif etik, olması gerekenle veya değerle ilgili bir etik türüdür. Doğruyu, ödevi, adaleti, iyiyi tanımlayan ahlaki ilkeler ortaya koyarak bunlarla ilgili normlar getirir. Bunun yanı sıra bireylerin bu norm ve ilkeleri benimsemelerini talep eder. Normatif etik yaklaşımı etik ilkelerin evrensel olduğunu varsayar ve bu ilkeleri başta rasyonel bir temel üzerine inşa edecek şekilde, çeşitli haklılandırma stratejileri izleyerek temellendirir.

Betimleyici etik olması gereken yerine olanla veya olguyla ilgili olmak durumundadır. Normatif etik ise olması gerekenle veya değerle ilgili bir etik türüdür.

Normatif etik teoriler, sonuçlar, ahlaki doğruluk veya yükümlülük ve ahlaki karakter ya da erdemler üzerinde yoğunlaşacak şekilde üç ana kategoride toplanmaktadır.

Sonuççu etiğin diğer adı Teolojik etiktir. Kuramın önemli temsilcilerinin başında modern etiğin kurucularından Thomas Hobbes gelmektedir.

Yararcılığın ilk büyük düşünürü olan Bentham, ahlaki eylemlerimizi genelin çıkarıyla ilgili sonuçlarına göre inceler. Bentham, kendi mutluluğumuza dönük ilgiyi başkalarının iyiliğini ya da mutluluğunu gözeten bir ilgiyle tamamlamayı zorunlu olarak değerlendirmiş, hukukun ve politikanın da ancak bu şekilde sağlam bir temele oturtulup bilimsel bir değer kazanabileceğini ifade etmiştir.

Etik; klasik etik, analitik etik ve eleştirel etik olarak üç ana başlık altında incelenmekte, klasik etik anlayışı ise betimleyici etik, normatif etik yaklaşımlarıyla açıklamaktadır. Normatif etik teorileri ise kendi içinde teleolojik etik, deontolojik etik ve erdem etiği olarak ele alınmaktadır.

Etik, klasik etik ve uygulamalı etik olmak üzere ikiye ayrılmaktadır.
Yaklaşık iki bin beş yüz yıllık bir geçmişi olan ve filozoflar tarafından geliştirilen klasik etik, teorik etik olarak da adlandırılmakta olup, kuramsal ve genel olma özelliklerini barındırır.

Normatif etik teoriler; sonuçlar, ahlaki doğruluk veya yükümlülük ve ahlaki karakter ya da erdemler üzerinde yoğunlaşacak şekilde üç ana kategoride toplanmaktadır. Bu üç ana teoriyi doğuran üç temel sorunun varlığından söz edilmektedir. Buna göre, sonuçlara odaklanan birinci teori çeşidini belirleyen soru, “insanların hangi amaçları seçmeleri ve hangi ideallerin peşinden koşmaları gerektiği” sorusudur. Bu soru genellikle insan için gerçek mutluluğun ne olduğuna ilişkin bir araştırmayla sonuçlanmıştır.

Ivy L. Lee

Halkla ilişkilerin öncüleri arasında yer alan Ivy L. Lee ise kurum için olumsuz sonuçlar doğuracak olsa bile kamuoyuna gerçeklerin anlatılması ilkesini felsefe olarak benimsemiştir.

Sokrates

Antik Yunan filozofu Sokrates, ahlakı alışkanlıklara, törelere ve geleneklere indirgememiş, ahlakı erdemli olmakla ilişkilendirmiştir.

Uygulamalı etik

Uygulamalı etik, yirminci yüzyılın son çeyreğinde, dünyada hayatın her alanında giderek artan somut ahlaki problemlerin bir sonucu olarak ortaya çıkmış olan bir etik türünü ifade etmektedir. Uygulamalı etik kapsamında ele alınan problemlerin önemli bir bölümü teknolojinin sonucu olarak meydana gelmektedir. İş etiği, medya etiği, tıp etiği, çevre etiği gibi farklı alt dallara ayrılan uygulamalı etik, teorik etikte elde edilen birikimin çeşitli alanlara uygulanması sonucunda problem çözmeyi amaçlamaktadır.

Platon- Spinoza-Kant

Platon, Spinoza ve Kant, erdem, ahlakilik ve akılcılığa ulaşmayı mutluluğa ulaşmaktan daha önemli görerek görev ilkesini mutluluk ilkesinin önüne koymaktadır.

Bentham

Yararcılığın ilk büyük düşünürü olan Bentham, ahlaki eylemlerimizi genelin çıkarıyla ilgili sonuçlarına göre inceler. Bentham, kendi mutluluğumuza dönük ilgiyi başkalarının iyiliğini ya da mutluluğunu gözeten bir ilgiyle tamamlamayı zorunlu olarak değerlendirmiş, hukukun ve politikanın da ancak bu şekilde sağlam bir temele oturtulup bilimsel bir değer kazanabileceğini ifade etmiştir.

Deontolojik Etik

Kökenini Yunancada görev anlamına gelen “Dentos” sözcüğünden alan deontoloji, yükümlülükler, ilkeler ve haklar üzerine odaklanan görev odaklı etik yaklaşım olarak açıklanmaktadır.

Aristoteles

Ölçülülüğü etik felsefesinin önemli bir kriteri olarak ele alan Aristoteles, yapılan eylemin insanın mutluluğu ile ilgili sorulara odaklanmasına vurgu yaparak mutluluğu kısa süreli haz değil, erdemle ilişkilendirir. Erdemlerin eylemde bulunarak edinilebileceğini savunan Aristoteles, “ev yaparak mimar, gitar çalarak gitarist olunuyorsa adil davranarak adil, ölçülü davranarak ölçülü olunur” demektedir.

Etik sorumluluklar

Archie Carroll 1979 yılında ilk kez yayımladığı çalışmada, kurumların dört çeşit sosyal sorumluluklarının olduğunu belirtmektedir. Bunlar,  gönüllü sorumluluklar, yasal sorumluluklar, ahlaki sorumluluklar ve ekonomik sorumluluklardır.

Luhmann

Alman filozof Luhmann’un geliştirdiği sistem teorisine göre kurumlar, sosyal bir sistem içerisinde varlıklarını sürdürürler. Karşılıklı dayanışma ve bağımlılık ilkesine dayanan bu teori, kurumların çevrelerinde yer alan ve etkileşim kurmaları gereken hedef kitleler gibi birçok farklı sistemin varlığını açıklamaktadır. Buna göre halkla ilişkiler, kurum içerisinde yönetim alt sisteminin bir parçası olmalıdır.

IPRA Davranış Kuralları

2011 yılına adapte edilmiş olan IPRA Davranış Kuralları, Uluslararası Halkla İlişkiler Derneği üyeleri tarafından profesyonel ve etik yönetimin onayıdır ve tüm dünyadaki halkla ilişkiler uygulayıcılarına tavsiye edilmiştir. Bu Kurallar, 1961 Venedik Kuralları, 1965 Atina Kuralları ve 2007 Brüksel Kurallarını sağlamlaştıracak niteliktedir.