HALK SAĞLIĞI

Selüloz, Pektin, Glikojen, Kitin Nişasta içermeyen bir polisakkaritken, amilozun yapısında nişasta vardır.

Tablo 7.2 beyaz ekmek

WHO ve FAO tarafından günlük enerji ihtiyacının %10 ile %15 arasında proteinlerden karşılanması gerektiği bildirilmiştir.

İnsan vücudunda sentezlenemeyen ve besinlerle dışarıdan alınmaları
zorunlu olan amino asitlere elzem amino asitler denir. İnsan için dokuz adet elzem
amino asit (lösin, izolösin, valin, metiyonin, fenilalanin, treonin, triptofan, histidin ve
lizin) vardır.

Ayçiçek yağı ;omega-6 yağ asiti içerirken, diğerleri omega -3 yağ asidi içerirler

K vitamini; Kanın pıhtılaşması için gerekli olan protrombin sentezinde görev alan bir
vitamindir.

bakınız Tablo 7.3

Özellikle hücreyi okside ederek hasara uğratan çeşitli
maddelere karşı savaşan antioksidan ögeler (flavonoidler, karotenoidler, C ve E vitamini
gibi) yönünden zengin olmaları, sağlıklı bir beslenme düzeni için sebze ve meyvelerin
tüketimini gerekli kılmaktadır

Bakınız Tablo 7.12

Fiziksel aktivitenin yararları
aşağıdaki gibi özetlenebilir;
• Glikoz metabolizmasını düzenler.
• Vücut yağ yüzdesini ve kan basıncını düşürerek kardiyovasküler hastalıklar ve diyabet riskini azaltır.
• Bağırsak geçiş zamanını azaltarak kolon kanseri riskini azaltır.
• İskelet-kas sisteminin iyileştirilmesinde, sırt ağrılarının ve kemik erimesinin önlenmesinde etkilidir.
• Depresyon belirtilerini, anksiyete ve stresi azaltır

Besin ögeleri vücutta yeni dokuların ve savunma hücrelerinin oluşturulmasında, eskiyen dokuların yenilenmesinde ve enerji üretilmesi gibi birçok yaşamsal faaliyetin gerçekleştirilmesinde kullanılırlar. Yetersiz ve dengesiz beslenme; ruh ve vücut sağlığının bozulması, büyüme ve gelişmede anormallikler ile sonuçlanır. Araştırmalar yetersiz ve dengesiz beslenmenin gerçekleştiği toplumlarda çocuk ölüm oranlarının yüksek; genel vücut direnci, büyüme hızı, beyin ve vücut gelişiminin düşük olduğunu göstermektedir.

Besinler; su, makro besin ögeleri (karbonhidratlar, proteinler ve yağlar) ve mikro besin ögelerinden (vitaminler ve mineraller) oluşmaktadır.

Şekerler; monosakkaritler (Glikoz, Fruktoz, Galaktoz), disakkaritler (Sakkaroz, Laktoz, Maltoz) ve poliollerden (Sorbitol, Mannitol) oluşmaktadırlar. Glikojen Polisakkaritler grubundandır. Polisakkaritler; nişasta (Amiloz, Amilopektin, Modifiye nişastalar) ve nişasta olmayanlar (Selüloz, Pektin, Glikojen, Kitin) olarak iki kısma ayrılmaktadırlar.

mg/dL (miligram/desilitre); kan şekerinin kandaki yoğunluğunun belirtilmesinde kullanılan birimdir ve kanın desilitresi başına bulunan glikoz miktarını ifade eder.

Karbonhidratların yetersiz tüketimi sonucunda vücudun enerji ihtiyacının tam olarak karşılanamaması, diğer enerji veren besin ögeleri olan protein ve yağların da etkin bir şekilde kullanılamamasına neden olmaktadır. Dünya Sağlık Örgütü (WHO) ile Gıda ve Tarım Örgütü (FAO), diyetle alınacak toplam enerjinin %55 ile %75 arasında karbonhidratlardan karşılanması gerektiğini belirtmektedirler.

E vitamini kuvvetli antioksidan özelliği nedeniyle kanser ve kalp-damar hastalıklarına karşı koruyucu özelliği olan ve erken doğmuş bebeklerde demirin kullanılmasına yardımcı olması ile anemiyi (kansızlık) engelleyen bir vitamindir. Eksikliğine nadiren rastlanan E vitaminine günlük ihtiyaç; yetişkinlerde 12 mg’dır. Bitkisel yağlar, tahıl taneleri ve yağlı tohumlar en önemli E vitamini kaynaklarıdır.

Folik asit vücutta amino asit ve kan hücrelerinin yapımında görev alır. Eksikliğinde megaloblastik anemiye neden olur.

Etin bileşiminde; protein, yağ, mineraller ve vitaminler bulunur. Etlerin protein miktarı ve protein kalitesi yanında bünyesinde bulunan demirin vücutta kullanılabilirliği de yüksektir. Beslenmemizde önemli yeri olan ve proteinlerinin %100’ünün vücut proteinlerine dönüştüğü yumurta, protein kalitesi en yüksek besindir.

Öncelikle Tablo 7.8’den vücut yüzeyi (m² ), Tablo 7.9’dan bazal metabolizma hızı standartları belirlenir ve 1 saatlik uykudaki, ardından da 10 saatlik uykudaki enerji harcaması hesaplanır:

Vücut yüzeyi = 1,91 m² (Tablo 7.8), 

Bazal metabolizma hızı = 36,2 kcal /m² /saat (Tablo 7.9))

36,2 kcal / m² / saat x 1,91 m² = 69,1 kcal/ saat

69,1 kcal / saat x 10 saat = 691 kcal harcar.

Egzersiz tiplerini; aerobik egzersizler ve kuvvetlendirme egzersizleri oluşturur. Aerobik egzersizler; büyük kas gruplarının katıldığı sürekli, ritmik ve dinamik egzersizlerdir. Aerobik egzersizler kalp ve akciğerlere yüklenerek onların daha fazla çalışmasını sağlarlar. Yürüme, koşma, merdiven çıkma, bisiklete binme, dans etme ve yüzme gibi aktiviteler; maksimum oksijen tüketimini arttıran aerobik egzersiz türleridir. Kuvvetlendirme egzersizleri ise direnç uygulayarak kas kuvvetini ve dayanıklılığını arttırmak amacıyla yapılan egzersizlerdir.