HALK SAĞLIĞI

Cevap için sayfa 150'deki 6.2 nolu tabloya bakınız.

Izgara ve yağ tutucular fiziksel yöntemlerdendir.

Aktif çamur biyolojik yöntemlerdendir.

Flokülasyon kimyasal yöntemlerdendir.

Azot giderme ise ileri arıtım yöntemleri arasındadır.

Hava kirliliği genel olarak evsel ısınma ve taşıtlar, endüstrileşme, plansız şehirleşme endüstrilerin yer seçiminde yapılan hatalar ve endüstri emisyonlarının kontrolsüz şekilde atmosfere salınmasından kaynaklanmaktadır.

Kükürt Oksitler:Hava kirlenmesine neden olan kükürt bileşiklerinin en önemlisi kükürt dioksittir. Atmosferdeki kükürt dioksitin büyük kısmı SO3 e yükseltgenir ve suda çözünerek sülfürik asite dönüşür.

Asit yağmuru: Atmosferdeki pH, karbondioksitin meydana getirdiği karbonik asitten dolayı 5,6-7 arasındadır.Bu durum, asit yağmurları sırasında 5-6 aralığına düşmektedir. Asit yağmurlarına, azot oksitler ve kükürt oksitler neden olmaktadır.

Sıcaklık değişimleri sayesinde düşey hava hareketleri oluşarak ısınan hava yükselir ve
onun yerini soğuk hava alır. Bu durumun tersine yerden yükseldikçe sıcaklığın artması
olayına “inversiyon” denir.

Azot Oksitler: Azot oksitler NO ve NO2 gazlarıdır. Azot oksit renksiz ancak toksik, NO2
ise renksiz ve oldukça pis kokulu toksik bir gazdır. Azot monoksit gazı oksijen ile yükseltgenerek NO2 gazına dönüşür. Canlılar için oldukça toksik olan azot dioksit gazının atmosferden uzaklaşması ancak nitrik asite dönüşme ve yağışla yeryüzüne inmesiyle olur.

Su damlaları dışında atmosferde bulunan çok küçük sıvı damlaları ve katı parçacıklara
“partikül” denir. Partiküller, kaynağına ve tane boyutuna göre sınıflandırılırlar. Bunlar:
• İnce tozlar (dust),
• Kimyasal dumanlar (füme),
• Kimyasal buharlar (mist),
• Yanma dumanları,
• Sprey ve
• Canlı partiküllerdir.

Piroliz: Katı atıkların dış etkenlerden bağımsız olarak kendi kendine termik olarak ayrışmasını  kapsamaktadır.

Yakma: Yanabilir katı atıkların yüksek sıcaklıkta yakılarak inert atıklar hâline getirilmesi yöntemidir.

Düzenli Depolama: Diğer katı atık yöntemlerinin aksine nihai bir uzaklaştırma yöntemidir.

Kompostlaştırma: Organik atıkların biyokimyasal olarak ayrıştırılması ve toprak iyileştirici olarak kullanılabilecek hâle dönüştürülmesi işlemidir.

Alıcıyı koruma: Bir gürültüden korunma yöntemidir.

Hidrolik, güneş, rüzgar ve jeotermal başta olmak üzere yenilenebilir enerji kaynakları;
temiz yakıt olmaları ve fosil yakıtların tükenmeleri sebebiyle geleceğin enerji kaynakları
olarak görülmektedirler. Günümüzde tüketilen enerji kaynakları dünya enerji gereksiniminin çoğunluğunu karşılayan kömür, petrol ve doğal gazdır. Bunun dışında nükleer, hidroelektrik, odun, bitki, hayvan atıkları gibi biyokütleler ve yenilenebilir enerji kaynaklarının da kullanımı mevcuttur.

Partikül kirleticilerin arıtımında kullanılan yöntemler; çökeltim odaları, siklonlar, ıslak toz tutucular, torba filtreler ve elektrostatik toz tutuculardır. Bunun dışında gaz hâlindeki kirleticiler, adsorpsiyon, sıvı içerisinde çözme ve diğer katalitik yakma gibi yöntemler kullanılmaktadır.

Pirolz; hava kirlenmesinin önlenmesi, faydalı nihai ürünlerin elde edilmesi, katı atık hacmini azaltarak deponi sahalarının ömrünü uzatması sebebiyle tercihedilen güncel bir katı atık uzaklaştırma yöntemidir. Katı atıkların dış etkenlerden bağımsız olarak kendi kendine termik olarak ayrışmasını kapsamaktadır.

Dengeleme havuzları, atık sularda bileşimin homojenleşmesi, şok yüklemelerde sistemin zarar görmemesi ve atık su debisinin düzenlenmesi için havuzlardır.

Bölgesel boyutta karşılaşılan sorunlar; kentleşme, ulaşım, enerji üretimi, su temini ve hava kirliliği konularında yaşanmaktadır. Doğru cevap B'dir.

Çevre kirliliğinin ilk göstergeleri genellikle duyusal ve estetik algılama sistemlerine hitap eden renk, tozuma, çamur, bulanıklık, görüş mesafesi gibi faktörler, görüntü kirliliği, ses kalitesi, koku kalitesi gibi parametrelerdir. Doğru cevap C'dir.

“Ağır metal” terimi genel olarak yüksek yoğunluklu ve düşük konsantrasyonda dahi önemli zehirli etkiler gösterebilen her türlü metal için kullanılabilmektedir. Önemli ağır metallere örnek olarak; civa (Hg), kadmiyum (Cd), arsenik (As), krom (Cr), talyum (Tl), ve kurşun (Pb) verilebilir. Doğru cevap D'dir.

Fosfor, temel besi maddelerinden biri olması nedeniyle canlı hayatında büyük önem taşımaktadır. Sularda fosfor “fosfat” hâlinde bulunur. Çevre mühendisliği açısından en önemli fosfor bileşikleri; ortofosfatlar, polifosfatlar ve organik fosfatlardır. Aşırı fosfor, yüzey sularında ötrofikasyona neden olmaktadır. Doğru cevap E'dir.

Su arıtımında kullanılan dezenfeksiyon yöntemleri; klorlama, filtrasyon, ozon, uv, ısıl işlemler, metal iyonları ve ultrosounddur. Doğru cevap A'dır.

Atık su arıtımında kullanıla biyolojik yöntemler; aktif çamur, damlatmalı filtreler ve stabilizasyon havuzlarıdır. Doğru cevap B'dir.

İyon değiştirme; endüstriyel atık su arıtımında kullanılan atık su bünyesinde istenmeyen anyon ve katyonların, uygun bir anyon ve katyon tipi iyon değiştirici ile kolonda tutulması işlemidir. Doğru cevap C'dir.

Havanın taşıdığı partiküller, ozon, karbon monoksit, kükürt dioksit, doymamış hidrokarbonlar, aldehitler ve kanserojen kirleticiler insan solunum yollarını etkileyerek normal mekanizmasını bozar; bronşlarda iltihaplara ve daralmalara sebep olur; bu değişmeler sonucunda kronik bronşit ve anfizem gibi rahatsızlıklar meydana gelir. Ayrıca kirli hava, nefes darlığına yol açar. Araştırmalar, akciğer kanserinin meydana gelmesinde ve artmasında hava kirliliğin önemli bir rolü olabileceğini göstermektedir. Doğru cevap D'dir.

Toprak kirlenmesine neden olan bileşenler; yer altı deponi sahalarından sızmalar, pestisit uygulamaları, kirlenmiş suların toprak tabakalarına sızması, petrol ve yakıt dökülmeleri, atık depolama tanklarından gerçekleşen sızmalar ve endüstriyel atıkların doğrudan toprağa atılmasıdır. Doğru cevap E'dir.

Çevrenin tanımı yapılırken insan vücudu esas alındığında vücut içi ve vücut dışı ola­rak iki çevre tanımı yapılabilir. Bu iki çevre arasındaki üç adet bariyer bulunur. Birinci bariyer; insan derisidir ve vücudu dışarıdaki kirleticilerden korur. İkinci bariyer; sindirim sistemidir ve vücudu yutulmuş iç kirleticilerden korur. Son bariyer olan akciğer ise vücu­du solunum yoluyla alınan kirleticilerden korur.

“Epidemiyoloji” toplumda sağlıkla ilgili olayları kişi, yer ve zaman özelliklerine göre inceleyen nedenlerini araştıran ve olayların önlenmesi için uygun çözüm yollarını belir­leyen yöntemler bütünü olarak tanımlanır. Epidemiyolojinin temel amacı, hastalıkların kontrolü ve önlenmesi hedefiyle toplumdaki sağlık sorunlarının teşhis edilmesi, hasta­lıkların seyrinin incelenmesi, nedenlerinin ortaya çıkarılması ve korunma yollarının sap­tanmasıdır.