HALK SAĞLIĞI

Hipotirodi halsizlik, çabuk yorulma, uyuma isteği, soğuk intoleransı, hareketlerde ya­vaşlama, bradikardi, yüz ve göz kapaklarında şişkinlik, iştahsızlık, kabızlık, saç dökülme­si, ciltte kalınlaşma ve kuruma gibi non-spesifik belirtiler ile ortaya çıkan bir durumdur. Diğer yandan hastanın semptomlarına serum kolesterol düzeyinde artış, konjestif kalp yetmezliği, makrositer anemi, demans, senkop, nöbet gibi nörolojik belirtiler ve eklemler ile ilgili yakınmaların da eklenmiş olması hipotiroidiyi akla getirmelidir.

Metabolizmada hızlanma, iştah artışına rağmen kilo kaybı, ellerde titreme, aşırı si­nirlilik, uykusuzluk, çarpıntı, sıcağa tahammülsüzlük, terleme, saçlarda cansızlaşma ve dökülme, tırnaklarda cansızlık ve kırılma, bağırsak problemleri, âdet düzensizliği, kemik erimesi, göz kaslarında güçsüzlük ve ekzoftalmi hipertiroidinin başlıca belirtileridir.

Katarakt gelişimsel ya da dejeneratif olaylar sonucunda göz bebeğinin arkasında bulunan ve görmeyi sağlayan doğal göz lensinin saydamlığını kaybederek matlaşmasıdır. Katarakt gelişimi hastada ışığa hassasiyet, gece görüşünde bozulma, çift görme, renklerde soluklaş­ma veya sararma ve görmede azalma gibi bazı belirtilere neden olur.

I. öncül eklem hastalıkları, V. öncül sindirim sistemi hastalıklarındandır. I, III ve IV. öncüller kardiyovasküler hastalıklardandır. Doğru cevap C seçeneğidir.

On beş dakikalık bir dinlenmeden sonra ölçülen yetişkin bireydeki sistolik kan basıncının (büyük tansiyon) 120 mmHg, diastolik kan basıncının (küçük tansiyon) ise 80 mmHg değerleri normal olarak kabul edilmektedir. Doğru cevap D seçeneğidir.

A, B, C, D seçeneklerinde verilen ifadeler kronik hastalıklarla ilgili doğru ifadelerdir. E seçeneğindeki bilgi Kronik hastalıklar için doğru değildir.

Soruda patalojisi verilen hastalık Parkinson Hastalığıdır. Doğru cevap A seçeneğidir.

Demansın en sık görülen nedeni Alzheimer hastalığıdır. Doğru cevap C seçeneğidir.

Demans hastaları özellikle hafıza, dikkat, dil ve problem çözme gibi bilişsel alanlarda problemler yaşamaktadır. Evin yolunu bulamama sorunu hafızayla ilgili bir problemdir. Doğru cevap D seçeneğidir.

YBMD’nin kuru ve yaş olmak üzere iki çeşidi vardır. Bunlar yaş ve kurudur. Doğru cevap A seçeneğidir.

Malign tümörlere ait bazı kanserli hücreler tümörden ayrılarak kan veya lenf dolaşımı aracılığıyla vücudun başka bölgelerine ulaşırlar ve orada yeni tümörler oluşturur. Bu olaya “metastaz” adı verilir. Doğru cevap E seçeneğidir.

65-74 arası yaşlılar “genç yaşlı”, 75-84 arası yaşlılar “yaşlı” ve 85 yaş üzeri yaşlılar “ileri yaşlı” olarak gruplandırılırlar.

Halk sağlığı açısından diğer yaşlara göre yaşlılık bir risk grubudur. Çok yaşlı olan (75 yaş üzeri), bir ya da daha fazla kronik hastalığı olan, hareket kısıtlılığı bulunan, sosyal güvencesi olmayan, çocuğu olmayan, huzurevinde, yalnız ya da izole (tek ya da karı-koca) yaşayan yaşlıların yakından izlenmesi gerekir.

Sekonder (İkincil) Koruma Önlemleri
• Yaşlılar doktor ve sağlık personeli kaynaklı tıbbi ve iyatrojenik hatalardan korunmalıdır. Fizyolojik değişiklikler ve sağlık sorunlarındaki farklılıklar nedeniyle tanı
ve tedavi işlemleri dikkatlice yapılmalıdır. Bu amaçla yaşlılar çok sıkı izlenmeli,
tanı koymak için birkaç defa muayene ve kontrol yapılmalı, uygun tetkikler kullanılmalıdır.
• İlaç etkileşimleri ve ilaçların yan etkileri nedeniyle yaşlılarda fazla ilaç kullanımından kaçınılmalıdır. İlaçlara düşük dozda başlanmalı, yavaş yavaş doz artımı yapılmalıdır.
• Hem yaşlı hem de yaşlının bakımını üstlenen kişiler uygulanacak tedavi ve kullanılacak ilaç/ilaçlar hakkında (doz, uygulama şekli, beklenen etki ve yan etkiler, varsa
dikkat edilmesi gereken diğer konular) yeterince bilgilendirilmelidir.
• Sigara ve alkol gibi alışkanlıklar tedavi edilmelidir.
• Kadında meme ve rahim, erkekte de prostat olmak üzere erken dönemde tanı konulabilen kanserlerin taramaları yapılmalıdır.
• Görme ve işitme taramaları yapılmalıdır.
• Nöropsikiatrik incelemeler ve taramalar yapılmalıdır.
• Anemi taramaları yapılmalıdır

Aslında birçok kronik hastalığın gelişimi bebeklik ve çocukluk dönemindeki değişik faktörlere maruziyet ile ilişkilidir. Örneğin ileri yaşlarda görülen obezite, hipertansiyon ve DM gibi hastalıklar, kişinin bebeklik ve çocukluk dönemindeki beslenme ve fizik aktivite durumları ile yakından ilişkilidir. Benzer şekilde sigara içmeyen bir bireyde gelişen KOAH’da, çocukluğundan beri iç ve dış ortam hava kirliliğine maruz kalanlarda daha sıktır.

Sistolik kan basıncının 140 mmHg ve/veya diyastolik kan basıncının 90 mmHg’nin üzerinde olduğu durumlar “hipertansiyon” olarak değerlendirilmektedir. Hipertansiyona sessiz ölüm de denilmektedir.

KOAH kronik bronşit ve amfizeme bağlı olarak gelişen, hava akımında kronik, geri dönüşümsüz ve ilerleyici kısıtlanma ile karakterize bir tablodur. Hastalık genellikle zararlı gaz ve partiküllere uzun süre maruziyet sonucunda akciğerlerde oluşan inflamasyon ile ilişkili olarak ortaya çıkar. Tütün ürünlerinin uzun süre kullanımı, iç ve dış ortamdaki hava kirliliği (dumanlar, tozlar ve endüstriyel gazlar), zararlı etkenlere mesleki maruziyet (madencilerde, boyacılarda, ağaç işçilerinde, tarım işçilerinde olduğu gibi), bazı solunum yolu enfeksiyonları, düşük sosyoekonomik düzey ve genetik yatkınlık KOAH’ın başlıca nedenleri arasındadır. KOAH’a erkeklerde ve geriyatrik popülasyonda daha sık rastlanmaktadır.
Hastalığın semptomlarından en belirgini nefes darlığıdır.

Hastalığın altında yatan ana patoloji, beyinde ekstrapiramidal motor sistemin önemli bir parçasını oluşturan bazal gangliyonlarda dopaminerjik nöronların kaybına bağlı olarak ortaya çıkan progresif nörotransmisyon yetmezliğidir.

Katarakt gelişimsel ya da dejeneratif olaylar sonucunda göz bebeğinin arkasında bulunan ve görmeyi sağlayan doğal göz lensinin saydamlığını kaybederek matlaşmasıdır.

Osteoartrit, yani halk arasında bilinen adıyla kireçlenme eklemlerde tampon görevi gören kıkırdağın ciddi ölçüde yıpranması ya da eklemlere kayganlık veren sinoviyal sıvının azalması sonucu oluşan, ağrı ve hareket kaybıyla karakterize progresif bir sendromdur. Diz, kalça, el bileği ve omurga eklemleri osteoartritin en sık görüldüğü eklemlerdir.

Tip II DM gelişme riskinin genetik yatkınlık, yaş, obezite ve fiziksel aktivite azlığı ile arttığı bilinmektedir.