Bulaşıcı Hastalıklar ve Bağışıklama

Enfeksiyon; dilimize Fransızcadan yerleşmiş bir tıp terimidir. Mikroorganizmaların, hastalıklar ve istenmedik etkiler oluşturması durumudur. Mikroorganizmalar bu etkileri yapabilmek için bir konakçı vücuduna ihtiyaç duyarlar.

Enfeksiyon hastalığının ortaya çıkabilmesi için mikroorganizmanın tamamlamak
zorunda olduğu enfeksiyon zinciri adı verilen aşamalar söz konusudur.

Enfeksiyon etkenleri; virüsler, bakteriler, mantarlar, parazitler, artropotlar ve riketsiyalardır.

Lateks aglütinasyon (LA) ile diğer aglütinasyon testleri, enzim immünoassay (EIA) ve optik immünoassay (OIA) testleri, enfeksiyon hastalığının teşhisinde kullanılan testlere örnek olarak gösterilebilir

Bu testlerden başka enfeksiyon tanısında “hızlı tanı testleri” olarak bilinen indirekt yöntemler de yer almaktadır. Hızlı tanı testlerinde kullanılan materyaller; burun, boğaz ve nazofarengeal süzüntüler, dışkı, idrar, balgam ve kan şeklinde sıralanabilir. Kan örneği bu testlerin bazılarında birkaç kan damlasını içermektedir. Bu durumlarda parmak ucundan alınan kan örneği yeterli olmaktadır. Bu yöntemler; hekime ön teşhisin konulmasında yol gösteren, hızlı ve daha kolay uygulanabilen testlerdir

Ateş ile nabız sayısı arasında yakın ilişki söz konusudur. Vücut ısısının 0,5-10 ºC artışı, nabız atım sayısını 10-20 civarında arttırır. Bu duruma konkordans denir. Ateş ve nabız arasında ters orantı olduğu duruma da ise diskordans denir.

Enfeksiyon hastalıkları; parezit kaynaklı, virüs kaynaklı ya da bakteri kaynaklı hastalıklardır.

Toksoplazma gondii’nin bulaşma yolu; enfekte etlerin yeterince pişirilmeden veya hiç pişirilmeden yenmesi sunucu olabilir. Bunun dışında, çiğ ete dokunma sonrası eller yoluyla da bulaşabilir. Diğer taraftan çevrede ookistlerle kontamine olan çevresel unsurlarla ve gebelik sırasında transplesantal yolla bulaşma görülebilir.

Oksiyüriasis (Kıl Kurdu) Enterobius vermicularis (Oksiyür)’un neden olduğu hastalık, en çok çocukluk çağında olmakla birlikte dünyada en sık görülen parazitik enfeksiyonlardan biridir. Temizlik alışkanlığı ile hastalığın bulaşması arasında ters orantı vardır.

Echinococcus granülosu, boyu 2-7 mm arasında olan; köpek, tilki, kurt gibi etobur hayvanların ince bağırsak mukozasında yaşayan; köpek tüyü, solunum ve sindirim yoluyla insana bulaşan kist-hidatik hastalığının etkenidir. Köpeğin dışkısıyla kontamine olmuş otu, otçul hayvanların yemesiyle yumurtalar ara konakçıya geçer. Ara konakçıda yumurtaların zarfı, mide asidi ve pepsin yardımıyla açılır ve sistemik dolaşıma geçer. Kist içeren çiğ et, enfeksiyon nedeni değildir. S

Gal (Scabies=Uyuz) Sarcoptes scabiei hominis etkeninin neden olduğu alerjik reaksiyonlarla seyreden paraziter bir hastalıktır. Gal’in en önemli belirtisi; şiddetli gece kaşıntısıdır. Kaşıntı, bazı durumlarda kişiyi uykusundan uyandırabilecek kadar şiddetlidir ve normal kaşıntılardan farklı olarak yanıcı özelliktedir. Ciltte “eritem” ve “ödem” oluşur. Kaşıntının başlama süresi; birincil infestasyondan 4-6 hafta sonradır.

Gebelerde geçirildiği zaman, fetal tüm organ ve sistemleri etkileyerek doğumsal (konjenital) kızamıkçık sendromuna yol açar. Bu sendromda katarakt, doğumsal kalp hastalıkları, işitme kaybı, mikrosefali gibi fiziksel bulgular, mental ve psikomotor gerilik, trombositopeni, kanama, purpurik deri lezyonları “ahududulu kek” görünümü, hepatosplenomegali, pnömoni ve miyokardit gibi bulgular görülebilir.

AIDS’in etkeni HIV virüsü (Human Immunodeficiency Virus-İnsan İmmün Yetmezlik Virüsü)’dür.

AIDS’in bulaşma yolları aşağıda sıralanmıştır: Kan Yoluyla: Kan transfüzyonu ile bulaşma görülebilir. Bu yüzden transfüzyon yapılmadan önce, kanın test edilmesi gerekmektedir. Cinsel yolla: Çok eşlilik ve korunmasız ilişki, cinsel yolla bulaşmanın en önemli sebeplerindendir. Enjeksiyon yoluyla: Hiçbir amaçla ortak iğne veya enjektör kullanılmamalıdır. Bunlar tek kullanımlık ve kişiye özgü olmalıdır. AIDS’li anneden bebeğe: Gestasyon ve laktasyon dönemlerinde bebeğe bulaşma olabilir.

AIDS hastalığının ne yazık ki kesin bir tedavisi bulunmamaktadır. Bazı hastalarda azidodideoksitimidin kullanılarak yaşam süresinde uzatma yoluna gidilse de iyileşme görülememektedir. Eğer hastada fırsatçı enfeksiyon gelişmişse enfeksiyon etkenini ortadan kaldırmaya yönelik bir bakım uygulanmalıdır. Bu hastalarda immün yetmezlik görüldüğü için gamma interferon, interleukin 2 ve alfa interferon verilerek bağışıklık sistemi uyarılmaya çalışılabilir.

Brusellozis (Malta Humması, Akdeniz Humması) OrtaDoğu ve Akdeniz ülkelerinde endemik olan hastalığa Brucella cinsi bakteriler etkendir. Halk arasında “peynir hastalığı” olarak bilinen hastalıktır. İnsanlara bulaşma; enfekte hayvan ve enfekte hayvanın kan, plasenta, fetus, uterus salgıları ile direkt olarak temas yoluyla veya pastörize edilmemiş süt ve taze peynir gibi hastalık etkeni bulaşmış hayvansal ürünlerin çiğ olarak tüketimi sonrasında olmaktadır.

Hastalık; Picornaviridae ailesinden bir RNA virüsü olan hepatit A tarafından başlatılan karaciğerin birincil inflamatuar akut enfeksiyonudur. Hepatit A’nın diğer hepatitlerden en önemli farkı diğer hepatitler gibi kronikleşme göstermemesidir. Hepatit A başta gelişmekte olan ülkeler olmak üzere dünya genelinde sıklıkla görülen bir hastalıktır. Aslında bildirimi zorunlu hastalıklar arasında yer almaktadır fakat hastalığın semptom vermeyen çeşitlerinin sıklıkla görülmesi, insidans saptanmasının önüne geçmektedir.

Bağışıklık sistemi; timus, kemik iliği, dalak ve lenf düğümlerini içerir.

Aktif Bağışıklık Aktif bağışıklıkta, bir organizmaya aşı şeklinde antijen verilir ve böylece bireyin enfeksiyona özgü antikorları üreterek bağışıklık geliştirmesi sağlanır. Kullanılan aşı tipi; canlı aşı, cansız aşı, toksoid aşı ve biyoteknolojik aşı şeklinde olabilir. Aşılar, uygulandıkları bireylerin hastalık etkenine karşı direncini sağlar ve aynı zamanda hastalığın nesilden nesile aktarılarak yayılımını da engeller.

Pasif Bağışıklık Pasif bağışıklık, başka bir insan veya hayvan tarafından oluşturulmuş antikorların bireylere aktarılmasıyla oluşur. Bireye uygulanacak serum şişelerinin etiketlerinde antiserum çeşidi, hayvanın türü, içerdiği antikor miktarı, üretim tarihi ve son kullanma tarihi bulunmaktadır.

“Bildirimi Zorunlu Hastalıklar Listesi”, bildirim yeri ve hastalıkların özelliklerine göre A, B, C, D şeklinde isimlendirilerek, dört grup altında birleştirilmiş ve sonuç olarak, toplam 51 hastalıktan oluşan bir liste hazırlanmıştır.