HALK SAĞLIĞI - Deneme Sınavı - 14

Yetersiz ve dengesiz beslenmenin gerçekleştiği toplumlarda çocuk ölüm oranlarının yüksek; genel vücut direnci, büyüme hızı, beyin ve vücut gelişiminin düşük olduğunu göstermektedir.

Besinler; su, makro besin ögeleri (karbonhidratlar, proteinler ve yağlar) ve mikro besin ögelerinden (vitaminler ve mineraller) oluşmaktadır

Karbonhidratlar polimerizasyon derecesine göre; şekerler, oligosakkaritler ve polisakkaritler olmak üzere üç temel grup altında sınıflandırabilirler: 

Şekerler; Monosakkaritler (Glikoz, Fruktoz, Galaktoz),Disakkaritler (Sakkaroz, Laktoz, Maltoz), Polioller (Sorbitol, Mannitol). Oligosakkaritler; Malto-oligosakkaritler (Maltodekstrin), Diğer oligosakkaritler (Rafinoz). Polisakkaritler; Nişasta (Amiloz, Amilopektin, Modifiye nişastalar), Nişasta olmayanlar (Selüloz, Pektin, Glikojen, Kitin).

Düşük ≤ 55; Meyve ve sebzeler, süt, bakliyatlar, balık, yumurta, kırmızı et, yağlar vb.
Orta 56-69; Tam buğday ürünleri, esmer pirinç, dondurma ve vb.
Yüksek ≥70; Mısır gevreği, pirinç, kızarmış patates ve beyaz ekmek, vb.

I. Erişkin bir bireyin vücudunu; kütlece, ortalama %16 proteinler oluşturmaktadır.

II. WHO ve FAO tarafından günlük enerji ihtiyacının %10 ile %15 arasında proteinlerden karşılanması gerektiği bildirilmiştir.

III. Kronik hastalık risklerinin azaltılması için diyetin toplam protein içeriği, günlük enerji alımının %35’ni geçmemelidir.

IV. Vücut yapısı ve işlevlerinde kullanılan proteinlerin sentezi, çeşitli kombinasyon ve
sayılarda bir araya gelen 20 farklı amino asidin kullanılması ile gerçekleşmektedir.

Omega-3 yağ asitleri; balık yağı dışında, fındık, ceviz, kanola yağı ve zeytinyağı gibi bitkisel kaynaklarda da bulunmaktadır. Omega-6 yağ asitleri ise mısır, soya, pamuk ve ayçiçeği yağlarında yüksek miktarda bulunmaktadır.

Bu vitaminler çözünürlüklerine göre yağda ve suda çözünen vitaminler olarak iki sınıf altında incelenebilirler. Yağda çözünen vitaminler; A, D, E ve K vitamini, suda çözünen vitaminler; B kompleks vitaminler (B1, B2, Niasin, Pantotenik asit,B6, B2, Biotin ve Folik asit) ve C vitaminidir.

Magnezyumunun vücuttaki görevi; enerji metabolizmasının, kas ve sinir sisteminin düzenli çalışması, kemik ve dişlerin oluşumu, kan basıncının düzenlenmesidir.

Bazal metabolizma hızı = 36,8 kcal /m2/saat

Vücut yüzeyi = 1,96 m2

36,8 kcal / m2/ saat x 1,96 m2 = 72,128 kcal/ saat

72,128 kcal / saat x 8 saat = 577,024 kcal harcar.

Fiziksel aktivitenin yararları aşağıdaki gibi özetlenebilir;
• Glikoz metabolizmasını düzenler.
• Vücut yağ yüzdesini ve kan basıncını düşürerek kardiyovasküler hastalıklar ve diyabet riskini azaltır.
• Bağırsak geçiş zamanını azaltarak kolon kanseri riskini azaltır.
• İskelet-kas sisteminin iyileştirilmesinde, sırt ağrılarının ve kemik erimesinin önlenmesinde etkilidir.
• Depresyon belirtilerini, anksiyete ve stresi azaltır.

Şekerler: Monosakkaritler (Glikoz, Fruktoz, Galaktoz), Disakkaritler (Sakkaroz, Laktoz, Maltoz), Polioller (Sorbitol, Mannitol)

Oligosakkaritler: Malto-oligosakkaritler (Maltodekstrin), Diğer oligosakkaritler (Rafinoz)

Polisakkaritler: Nişasta (Amiloz, Amilopektin, Modifiye nişastalar), Nişasta olmayanlar (Selüloz, Pektin, Glikojen, Kitin)

Buna göre doğru cevap D seçeneğidir.

Şeker alkolleri olarak da adlandırılan polioller; doğada sadece bitkilerin yapısında, serbest ya da bileşik hâlinde bulunmaktadırlar. Buna göre doğru cevap E seçeneğidir.

Açlık durumundaki sağlıklı bir bireyin kan şekeri yoğunluğu; 70 ile 100 mg/dL arasında değişmektedir. Yetersiz besin tüketimi, aşırı egzersiz ya da aşırı insülin alımı gibi nedenlerle kan şekerinin, sınır değerlerin altına düşmesi hipoglisemiye sebep olmaktadır. Buna göre doğru cevap B seçeneğidir.

Besinlerin Gİ Değerlerine Göre Sınıflandırılması:

Düşük ≤ 55: Meyve ve sebzeler, süt, bakliyatlar, balık, yumurta, kırmızı et, yağlar vb.
Orta 56-69: Tam buğday ürünleri, esmer pirinç, dondurma ve vb.
Yüksek ≥70:  Mısır gevreği, pirinç, kızarmış patates ve beyaz ekmek, vb.

Buna göre doğru cevap A seçeneğidir.

WHO ve FAO tarafından önerilen günlük protein alım miktarı; sağlıklı yetişkin bir
bireyin her kilogramı için yumurta ve süt proteini gibi kaliteli protein olarak 0,75 g’dır. Buna göre doğru cevap C seçeneğidir.

E vitamini; Kuvvetli antioksidan özelliği nedeniyle kanser ve kalp-damar hastalıklarına karşı koruyucu özelliği olan ve erken doğmuş bebeklerde demirin kullanılmasına yardımcı olması ile anemiyi (kansızlık) engelleyen bir vitamindir. Buna göre doğru cevap A seçeneğidir.

Bitkisel kaynaklı demirin emiliminin artırılması için beraberinde C vitamini tüketilmelidir. Buna göre doğru cevap B seçeneğidir.

Ekmek ve tahıl grubundan yaş gruplarına göre bir günde tüketilmesi önerilen porsiyon miktarları; 1-3 yaş çocuklarda 2 porsiyon, 4-6 yaş çocuklarda 3 porsiyon, 7-9 yaş çocuklarda 5 porsiyon, 10-18 yaş grubu erkek çocuklarda ve 9, 10-18 yaş grubu kız çocuklarda 7 porsiyon, yetişkin erkeklerde 8 porsiyon, yetişkin kadınlarda 7 porsiyon, yaşlı erkeklerde 5 porsiyon ve yaşlı kadınlarda 4 porsiyondur. Buna göre doğru cevap D seçeneğidir.

Enerji yoğunluğunu artıran en önemli besin ögesi yağlardır. Buna göre doğru cevap E seçeneğidir.

BKİ=Ağırlık (kg)/ (Boy uzunluğu (m))2

80 /  (1,80 x 1,80) = 31,25

31,25; yetişkinlerin Beden Kitle İndeksine Göre Sınıflandırılmasına göre Şişman I. Derece dir. Buna göre doğru cevap C seçeneğidir.