HALK SAĞLIĞI - Deneme Sınavı - 9

En Sık Görülen CYBH Etkenleri

Virüsler:
• Genital Herpes Simpleks Virüsü (HSV)
• Cytomegalo Virüs (CMV)
• Hepatit B
• Hepatit C
• Human Immunodeficiency Virus (HIV)/Acquired Immunodeficiency Syndrome
(AIDS)
• Human Papilloma Virüsü (HPV)

CYBH’lere Neden Olan Faktörler
• Korunmasız cinsel temas veya ilişkide bulunmak
• Birden fazla cinsel eş
• Başka cinsel eşleri olan bir eşe sahip olmak
• CYBH’li olan kişi/kişiler ile cinsel ilişkiye girmek
• CYBH’li olan kişinin, durumunu eşine bildirmeden ilişkiye girmesi
• CYBH’li olanın tıbbi tedavi arama davranışı içerisinde olmaması veya gecikmesi
• CYBH’li olanın tedaviye uymaması/tedaviye uyumsuzluk göstermesi
• Cinsel eşlerin de tedavi edilmemesi
• Eğer bir kişide CYBH etkeni varsa başka CYBH etkeninin de olma olasılığının
yüksek olması (Örneğin HIV/AIDS varsa gonore veya sifiliz de olabilir)

KADIN/ANNE SAĞLIĞI
Kızlarda ergenliğe girme ve âdet kanamaları adı verilen menstruel siklus kanamalarının başlaması ile doğurganlık başlar. Bu yaş ırklara, ülkelere, iklime ve bireysel farklılıklara göre değişmekle birlikte 15 yaş olarak kabul edilir. Doğurganlığın tamamlandığı süre, yani menopoza girme (âdet-menstruel kanamaların sona ermesi) ise yine benzer şekilde farklılıklar göstermekle birlikte 49 yaş olarak kabul edilir. Tıbbi dokümantasyonlarda kadın sağlığını toplumlara ve ülkelere göre standart bir şekilde değerlendirebilmek için doğurgan dönem 15-49 yaşlar arası olarak alınır. Ancak son zamanlarda bu yaş, sağlık veri sistemlerinde, gelişmelere paralel olarak, 12-50 yaş olarak alınmaya başlanmıştır.

Bir çocuğun doğumdan sonraki ilk bir yılına “Bebeklik Dönemi” denir.

Çağdaş sağlık hizmeti anlayışının ilkeleri şunlardır:

• Kişinin yaşamı bir bütündür,sağlıklı ve hastalıklı dönemler diye birbirinden ayrılamaz. Kişinin hastalığı, sağlıklı dönem diye bilinen dönemdeki birikimlerin sonucudur.
• Kişi ve çevresi (fiziksel, biyolojik, sosyal) bir bütündür ve birbirinden soyutlanamaz. Kişinin sağlığı, çevrenin özellikle de sosyal çevrenin bir fonksiyonudur.
• Sağlık hizmeti, hastadan çok sağlıklı olana götürülen bir hizmettir ve koruma, tedaviden daha önemlidir.
• Bir toplumda en sık görülen, en çok öldüren, en çok sakat bırakan, en çok iş gücü kayıplarına yol açan, en çok sağlık harcamasına neden olan hastalık en önemli hastalıklardandır.
• Hastalık, yalnızca o kişiyi ilgilendirmez; ailesinden başlayarak tüm toplumu ilgilendirir.
• Sağlık hizmeti bir ekip hizmetidir. Ekibin tüm üyeleri değerlidir ve hepsinin rolü önemlidir. Örneğin doktor çok başarılı bir ameliyat yapabilir. Ancak hastanın yatırıldığı yoğun bakımın temizliğini yapan görevli uygun temizlik yapmazsa hasta kaybedilebilir. Yani sağlık hizmetinde diğer tüm sağlık çalışanları gibi temizlik görevlisi de çok çok önemlidir.

Doğru cevap C şıkkıdır.

TSH’lerin sağlık örgütlenmesindeki ilkeleri ise şunlardır:
• Toplumun,sağlık hizmetlerinin sunumuna ve planlamasına katılımlarısağlanmalıdır.
• Sağlık hizmetleri sunumunda hekim, öncü rol oynar. Ancak hekim tek başına sağlık hizmeti sunamaz ve başarılı olamaz. Bu nedenle sağlık hizmetleri eğitim ve nitelikleri farklı sağlık personellerince yani “ekip” olarak sunulmalıdır.
• Bireylerin sağlık sorunları ile karşılaştığında başvuracakları ilk sağlık hizmeti sunum birimleri oluşturulmalıdır.
• Sağlık hizmeti sunan birinci, ikinci ve üçüncü basamak sağlık kurumları arasında, aşağıdan yukarıya kademeli sevk sistemi kurulmalı ve işletilmelidir.
• Sağlık hizmetleri topluma, onların kabul edebileceği ve toplumun yapısına uygun şekilde sunulmalıdır.
• Sağlığı geliştirici, koruyucu, tedavi edici ve rehabilite edici sağlık hizmetleri, entegre şekilde sunulmalıdır.
• Sağlık hizmetleri yaşam boyu kesintisiz sunulmalıdır. Bu süreklilik, hem kişilerin daha anne karnında değilken, anne adayına verilecek sağlık hizmetlerinden, gebelik, doğum, doğum sonrası ve yaşamın tüm aşamalarında verilecek şekilde kesintisiz olarak verilmesi, hem de bir toplumda kişilerin sağlık hizmeti gereksinimlerinin ne zaman ortaya çıkacağı belli olmadığı için, sürekli sağlık hizmeti sunan kurumların var edilmesi ve bunlara ulaşılabilirliğin sağlanması ile sunulmalıdır.
• Kişi, yaşadığı yerleşim yeri, evi ve çalıştığı iş yeri/iş ortamı ile bütündür. Buralardaki riskler sağlık sorunlarına yol açabilir. Bu nedenle yaşadığı ve çalıştığı yerde sağlık hizmeti sunulmalıdır.
• Kişiler sağlıklarından sorumlu olmalıdır. Bu sorumluğu ve bilinci artıran/geliştiren/destekleyen sağlık hizmeti sunulmalıdır.
• Sağlık hizmetleri, o toplumun ve ülkenin karşılayabileceği finansman ve teknoloji ile sunulmalıdır. Sağlık hizmetlerinde kullanılan teknolojinin çok pahalı olması gerekmez. Yani, yöntemin çok pahalı olması, onun kaliteli olduğunu göstermez. Önemli olan, tanı ve tedavide bilimsel geçerliliği olan ve toplum/ülke tarafından karşılanabilir maliyetli yöntemlerin var edilmesi ve ulaşılabilirliğinin sağlanmasıdır.

Doğru cevap D şıkkıdır.

Basamaklı Sağlık Hizmetlerinin Sunumu
Sağlığın korunması, hastalıkların tedavisi ve rehabilitasyon için yapılan çalışmaların tümüne birden “sağlık hizmetleri” denir. Gerçekte sağlık hizmetleri bir bütün olmakla birlikte, anlaşılırlığını kolaylaştırmak amacıyla
1. Koruyucu Sağlık Hizmetleri
2. Tedavi Edici Sağlık Hizmetleri
3. Rehabilitasyon Hizmetleri

olmak üzere üç ana bölümde incelenmekte ve tanımlanmaktadır.

Doğru cevap B şıkkıdır.

Enfeksiyon etkeni, enfeksiyon kaynağı, bulaşma yolu, çıkış kapısı, giriş kapısı ve konakçı enfeksiyon  hastalığının ortaya çıkabilmesi için mikroorganizmanın tamamlamak zorunda olduğu enfeksiyon zinciri bileşenleridir. Doğru cevap C'dir.

Burun boğaz ve nazofarengeal süzüntüler, dışkı, idrar, balgam ve kan hızlı tanı testleri olarak bilinir. Doğru cevap C'dir.

Ateş ve nabız arasındaki ters orantılı duruma diskordans adı verilir. Doğru cevap D'dir.

Kuduz, virüs kaynaklı bir hastalıktır. Doğru cevap E'dir

Rubella virüsü ile oluşan hastalık kızamıkçık olarak bilinir. Doğru cevap B'dir.

Hepatit, virüs kaynaklı hastalıklardan bir tanesidir. Doğru cevap E' dir.

Kazanılmış bağışıklıkta; kişi doğal yollarla yani hastalık etkenini vücuduna aldıktan sonra veya aşılama  sonrası kendi  antikorlarını üreterek aktif bağışıklık kazanır. Doğru cevap D'dir.

Vücuda girdiğinde antikor oluşturan maddeye antijen adı verilir. Doğru cevap B'dir.

Birkaç aşının karıştırılmasıyla sonucu elde edilen aşıya polivalan aşı adı verilir. Doğru cevap E'dir.

Sarı humma, Veba, Tifüs, Çiçek 1969 tarihli Uluslararası sağlık düzenlemeleri kurallarına göre şüphe duyulduğu an bildirimi yapılması gereken B grubu hastalıklardır. Doğru cevap B'dir.

Yaşlılıkta görülen sağlık sorunlarını inceleyen, bu sorunların ortadan kaldırılması için çalışan ve “Geriatri” adı verilen bir tıp bilimi ve uzmanlık alanı ortaya çıkmıştır.

Yaşlıların yalnızlıktan korunması, yaşlıların sağlığının korunması için yapılacak primer (birincil) koruma önlemlerinden biridir. Doğru cevap D şıkkıdır.

Doğru cevap A şıkkında verilmiştir. Kadında meme ve rahim, erkekte de prostat olmak üzere erken dönemde tanı konulabilen kanserlerin taramalarının yapılması sekonder (ikincil) koruma önlemlerinden biridir.