HALK MASALLARI

ur-form, motif, ekotip

Joseph Camphell-Bin Yüzlü Kahraman

Antti Aarne- Tarihi Coğrafi Fin Kuramı

Elma

C.Von Sydow

C.Von Sydow

Vladimir Propp

Sigmund Freud

Arketip

Umay Günay, Elazığ Masalları

Göç fikrinin halk bilimi kuramlarına pek çok açıdan faydası olmuştur. Her şeyden önce göç ticaret aracılığıyla, kavimler aracılığıyla ve kitaplar aracılığıyla kültürleri birbirine yakınlaştırmış ve diyalog ortamı yaratmıştır. Bu nedenle göç fikrinin ve ürettiği kuramların dikkatli incelenmesi gerekir. Romantizm hareketinde Herder’in attığı tohumlar Grimm Kardeşler’in eserlerinde büyümüş ve sonrasında Max Müller, Theodor Benfey, Bedier, Jung gibi araştırmacıların katkılarıyla gelişmiştir. Bu bağlamda masal tarihî çalışmaları ve Avrupa tarihî arasında birbirine koşut ilişkiler olduğunu söylemek mümkündür.

Grimm Kardeşler Kinder und Hausmarchen (Ev ve Çocuk Masalları) adı altında Alman masallarını derlemişlerdir. Ev ve Çocuk Masalları adlı kitapları Avrupa’da İncil’den sonra en çok basılan kitap olmuştur ve gerçekten de en iyi çocuk kitaplarından biri olarak kabul görmüştür.

Mitlerin Meteorolojik Gelişimi Teorisi;
Bu teorinin en büyük savunucusu Franz Felix Adalbert Albert Kuhn’dur (1812-1881).

Benfey daha sonra bir gerçeği vurgulamıştır: Avrupa halkı aslında Hindistan’dan gelen bazı temaları ve motifleri yeniden üretmiştir; fakat bu yeni oluşturmalarla yeni, gerçekten sanat değeri taşıyan hikâyeler ortaya çıkmıştır.

Ev ve Çocuk Masalları adlı kitapları Avrupa’da İncil’den sonra en çok basılan kitap olmuştur ve gerçekten de en iyi çocuk kitaplarından biri olarak kabul görmüştür.

Özetlemek gerekirse Tarihî Coğrafi Fin Kuramının kurucusu Julius Krohn’dur (1835-188). Julius Krohn kuramın yöntemi üzerinde çalışmaya başlamış ancak erken yaşta ölünce yerine oğlu Kaarle Krohn (1863-1933) çalışmaları devam ettirmiştir.

Yapısalcı kuramı masallar üzerinde uygulayarak kendine has bir yöntem geliştiren Rus halk bilimci Vladimir Propp (1895-1970) olmuştur. Dorson, Propp’un Morfologiya Skazki (1928) adlı çalışmasını yapısal deneme çalışmalarında diğer girişimleri gölgede bırakacak olan bir çalışma olarak kabul eder. 1958’de İngilizceye Morphology of the Folk Tale (Masalın Biçimbilimi) adıyla  çevrilen bu çalışmasıyla birlikte Propp’un ününün arttığını ve diğer ülkelerde de tanınmaya başlandığını aktarır (Dorson, 2011: 55-56).

Tarihî-Coğrafi Fin yönteminin takipçilerinden biri de C. Von Sydow’dur. Sydow, Fin okulunun temel kavramı olan ur-formu eleştirerek yerine “oicotypes” (ekotip) kavramını ilk kez 1927’de öne sürmüştür.

Türkiye’de Propp yöntemi ile masalları inceleyen ilk araştırmacı olan Umay Günay,
Propp’un dilbilim, edebiyat ve edebî tenkit, göstergebilim, etnografya, halk bilimi gibi
alanlarda öncelikli olmak üzere sosyal bilimlerde, metin tahlili alanında 20. yüzyılın başlarında yeni ve orijinal bir yaklaşım olan yapısalcılığın öncü kurucularından olduğunu
söyler

Göç fikrinin halk bilimi kuramlarına pek çok açıdan faydası olmuştur. Her şeyden önce göç; ticaret aracılığıyla, kavimler aracılığıyla ve kitaplar aracılığıyla kültürleri birbirine yakın­laştırmış ve diyalog ortamı yaratmıştır. Bu nedenle göç fikri ve ürettiği kuramların dikkatlice incelenmesi gerekir.