HALK MASALLARI

Diğerleri erken dönem masal kuramcılarıdır. Cevap e şıkkıdır.

Özellikleri belirtilen kuramcı erken dönem masal kuramcılarından Theodor Benfey'dir. Cevap A şıkkıdır.

Diğer eşleştirmeler yanlıştır. Cevap d şıkkıdır.

Aarne'nin masal sınıflandırması şöyledir:

1. Hayvan Masalları 

Vahşi hayvanlar

Vahşi hayvanlar ve evcil hayvanlar

 Vahşi hayvanlar ve insan 

Evcil hayvanlar 

Kuşlar 

Balıklar

 Öteki hayvanlar

2. Asıl Masallar 

A. Sihir Masalları 

Tabiatüstü rakip 

Tabiatüstü veya sihirli zevce (zevç) veya diğer ilgili kimseler 

Tabiatüstü vazife 

Tabiatüstü yardımcı 

Tabiatüstü eşya

Tabiatüstü muktedir olma hâli veya bilme 

Diğer tabiatüstü hâller

B. Efsane Tarzındaki Masallar 

C. Kısa Hikâye Tarzındaki Masallar 

D. Aptal Dev Masalları 

3. Fıkralar 

Edepsizlik 

Evli Kimselerin Lâtifeleri 

Kahraman olan bir kızın (kadının) latifeleri 

Kahraman olan bir erkeğin latifeleri 

Kurnaz adam 

Tesadüf suretiyle mutluluk 

Aptal 

Papazların latifeleri 

Yalan masalları

Max Müller erken dönem kuramcılarındandır. Cevap e şıkkıdır.

“Stith Thompson motiflerin ana başlıklarını şöyle belirler:

A. Mitolojik Motifler

B. Hayvanlar

C. Yasak (Tabu)

D. Sihir (Büyü)

E. Ölüm

F. Olağanüstülükler (Harikuladelikler)

G. Devler

H. Denemeler (Sınama, İmtihan Etme)

J. Akıllılar ve Aptallar

K. Aldatmalar

L. Talihin (Kaderin) Tersine Çevrilmesi

M. Geleceği Belirleme

N. Şans ve Kader/Talih P. Toplum

Q. Ödüller ve Cezalar

R. Tutsaklar (Esirler) ve Kaçaklar

S. Anormal Zulümler

T. Cinsiyet

U. Hayatın Tabiatı.

V. Din

W. Karakter Özellikleri

X. Mizah

Z. Çeşitli Motifler 

Görüldüğü üzere bu maddelerin içinde olan sadece devlerdir. Cevap A şıkkıdır.

Masalda şu eylem alanlarıyla karşılaşılır:

1. Saldırgan (Kötü kişi)

2. Bağışçı (Sağlayıcı)

3. Yardımcı

4. Prens ve babası (Aranan kişi)

5. Gönderen (Görevlendiren)

6. Kahraman

7. Sahte kahraman

Bu maddeler içinde a şıkkı vardır. Cevap A şıkkıdır.

b,c,d,e şıkları tarihi coğrafi fin kuramcılarıdır. Cevap A şıkkıdır.

Metin Ekici, Seyfi Karabaş'ın bu yöntemin Türk Halk Edebiyatı yaratmalarına uygulanmasında bir öncü olduğunu söyler. Cevap B şıkkıdır.

b ve c şıkları, Tarihi Coğrafi Fin Kuramcıları; d ve e şıkları erken dönem masal kuramcılarıdır. Cevap a şıkkıdır.

Avrupa’daki romantik hareket ve sonrasındaki uluslaşma hareketleri halk biliminde, çoğu erken dönemde olmak üzere, göç kuramlarının temelini oluşturmuştur. Bu kuramların çoğu masal ve mitlerin köken ve kaynaklarının ne olduğunu ya da nereye dayandığını bulmayı amaçlamışlardır. Dolayısıyla köken ve göç birincil tartışma alanını oluşturmaktadır. Göç fikrinin halk bilimi kuramlarına pek çok açıdan faydası olmuştur. Her şeyden önce göç ticaret aracılığıyla, kavimler aracılığıyla ve kitaplar aracılığıyla kültürleri birbirine yakınlaştırmış ve diyalog ortamı yaratmıştır. Bu nedenle göç fikrinin ve ürettiği kuramların dikkatli incelenmesi gerekir.

Otobiyografik Kuram, yirminci yüzyılın ortalarında görülmeye başlayan bir akımdır. Eleştirel dikkatler büyük ölçüde biyografiye indirgemiştir. Bu eleştiri yöntemini benimseyenler yazar otobiyografisine önem vermişlerdir. Otobiyografiyi yapısalcılık ve postyapısalcılık gibi teorilerle birleştirmişlerdir. Çünkü otobiyografik teoriye göre, olgu ile kurgu arasındaki farkı belirlemede otobiyografi epeyce verimli bir geri plana sahiptir. Gezi Kuramı, edebiyatta emperyalizm, sömürgecilik, etnografya, diaspora, çok kültürlülük, milliyetçilik, kimlik, görsel kültür ve haritacılık gibi kavramları sorgulayan entelektüel bir anlayışın sonucu olarak ortaya çıkan gezi ve gezi yazılarıyla ilgilenen bir anlayıştır. Okur Tepkisi Kuramı, edebiyatta başlangıçta Rosenblatt ve Richards’ın mükemmel okuma fikri daima bilinçli ve eğitimli okuru amaçlayan bir düşüncedir. Yansıtmacı Kuram, edebiyatta sanatçının eserlerinde yer alan unsurların tamamını hayatın birer parçası olarak gören bu yaklaşımda taklit önemli bir kavram olarak yer alır.

Çoğu zaman kuramların evrensel çözümlemelere de yardımcı olabilecek bütünlüklü bir yapısı vardır. Bu nedenle kuram bilgisi önemlidir.

Kuramlar bir metni anlamlandırıp analitik çözümlemeler yapabilmek için önemli veriler içerir. Her kuram içinde; doğduğu, geliştirildiği ve aktarıldığı kültürün düşünsel, kültürel ve entelektüel altyapısını barındırır. Kuramlar, belli bir dönemin dünya görüşünü ve bilinç aşamasını yansıttıklarından eleştirilmeye, geliştirilmeye ve yeniden yapılandırılmaya uygun bütünlerdir. Ancak bu aşamadan evvel kuramlar hakkında derinlemesine incelemeler yapılmalıdır. Kuramsal ve eleştirel düşünebilme becerisi analitik ve akademik çalışmaların da temelini oluşturur.

Avrupa folklor tarihinde Hint Avrupa ile ilişki kurup Ari ırkın saf ve arı hikâyelerine ulaşma fikri tetikleyici olmuştur. Bu nedenle de masal ve mitlerin kaynağını, karşılaştırmalı yöntemlerle en eski olduğu düşünülen mitlerde arama yoluna gidilmiştir. Bu kuram, Grimm Kardeşler olarak bilinen Wilhelm ve Jacob Grimm tarafından karşılaştırmalı dilbilim çalışmalarıyla geliştirilmiş bir bakış açısıdır.

Folklor kuramları arasında en çok bilinen kuramlardan biri olan Psikanalitik Kuramın önemli temsilcileri arasında Sigmund Freud, Wilhelm Wundt ve Carl G. Jung yer alır. Psikolojik yöntemin en önemli temsilcisi olan Sigmund Freud, bilinçaltının nasıl çalıştığını açıklamak için mit, masal, tabu, fıkra ve batıl inançlara yönelmiş ve Rüyaların Yorumları (Interpratations of Dreams, 1900) adlı eserinde bilinçaltı ve işleyiş yöntemini açıklamıştır. Erich Fromm da peri masalları üzerine psikanalitik kuramı uygulayan isimlerden biridir. Erich Fromm peri masallarını, mitleri ve rüyaları psikanalitik açıdan yorumlayan The Forgotten Language (Unutulmuş Dil) adlı öncü kitabını yazmıştır.

Erich Fromm peri masallarını, mitleri ve rüyaları psikanalitik açıdan yorumlayan The Forgotten Language (Unutulmuş Dil) adlı öncü kitabını yazmıştır. Kuramı uygulayan Fromm, Kırmızı Başlıklı Kız’ın bir kurt (erkek) tarafından baştan çıkarılan ve erdem yolundan ayrılan bir bakireyi temsil ettiğini söyler. Bu masal erkeklerden ve cinsel ilişkiden nefret eden kadınları temsil eder.

Franz Felix Adalbert Albert Kuhn, “Mitlerin Gelişme Evreleri” adlı eserinde birçok mitin temelinde fırtına, yağmur, şimşek, rüzgâr gibi doğal güçlerin yer aldığını savunur.

Tarihî-coğrafi yöntemin genişlemesine ve özellikle de halk anlatılarının yapı çözümlemesine yönelişin ilk örneklerinden biri de Axel Olrik’in “Epik Yasaları”dır.

Tarihî Coğrafi Kuramın temsilcilerinden Axel Olrik “ Halk Anlatmalarının Epik Yasaları”nı yayınlamıştır. Kaarle Krohn’un öğrencisi Antti Aarne “Masalların Tip Kataloğu”nu, Aarne’nin öğrencisi Stith Thompson ise “Masal Tip Kataloğu”nun daha yeni ve geliştirilmiş şekli yanında, “Halk Edebiyatının Motif İndeksi (The Motif-Index of Folk Literature)” adlı eserini bu yöntemin uzantısı olarak yayınlamıştır (Ekici, 2010: 62). Mircea Eliade Mitlerin Özellikleri adlı kitabında mitlerin kutsal bir öyküyü anlattığını, en eski zamanda, başlangıçtaki masallara özgü zamanda olup bitmiş bir olayı anlattığını belirtmiştir. Julius Krohn erken yaşta ölünce yerine oğlu Kaarle Krohn (1863-1933) çalışmaları devam ettirmiştir. Kaarle Krohn, “Halk Bilimi Yöntemi” 1926 çıkmıştır.

Tarihî-Coğrafi Fin yönteminin takipçilerinden biri de C. Von Sydow’dur. Sydow, Fin okulunun temel kavramı olan ur-formu eleştirerek yerine “oicotypes” (ekotip) kavramını ilk kez 1927’de öne sürmüştür.

Tarihî-Coğrafi Fin kuramın temel eserleri arasında şunlar bulunmaktadır: Kaarle Krohn, “Halk Bilimi Yöntemi” (1926), Axel Olrik “ Halk Anlatmalarının Epik Yasaları” (1909), Antti Aarne “Masalların Tip Kataloğu” (1910), Stith Thompson “Masal Tip Kataloğu”(1928).

Hilebaz Figürü, Jung’un bahsettiği dört arketipten biridir.

Stith Thompson motiflerin ana başlıklarında ise Ölüm, Mizah, Toplum, Cinsiyet bulunmaktadır.

Pertev Naili Boratav’ın Wolfram Eberhard ile birlikte hazırladığı 378 Türk masal tipini içeren çalışma 1953’te yayımlanır. Bu katalog, 23 ayrı konu üzerine kurulmuştur. Bu konulardan biri ise sihirbazlardır.

Stith Thompson motiflerin ana başlıklarında ise Akıllılar ve Aptallar ile Tutsaklar (Esirler) ve Kaçaklar bulunmaktadır.

Türkiye’de Propp yöntemi ile masalları inceleyen ilk araştırmacı Umay Günay’dır.

Mehmet Naci Önal, Muğla’dan masallar derlemiştir. Türk Dünyası masalları üzerine çalışmaları bulunan Selami Fedakâr, Özbek Sözlü Geleneğinde Masallar adlı kitabında yayımlamıştır. Türk masal tipleri üzerine yapılan ilk ciddi çalışmanın, Wolfram Eberhard ile Pertev Naili Boratav’ın birlikte hazırladıkları, Typen Türkischer Volksmärchen olmuştur. Saim Sakaoğlu ise Masal Araştırmaları’nı yayınlamıştır.

Türkiye’deki halkbilimi çalışmalarında psikanalitik yöntemin denendiğini belirten Metin Ekici, Seyfi Karabaş’ın bu yöntemin Türk halk edebiyatı yaratmalarına uygulanmasında bir öncü olduğunu söylerken özellikle bazı masal ve maniler üzerinde yaptığı değerlendirmelerin kayda değer olduğunu da ekler (Ekici, 2010: 78).

Mustafa Gültekin, Türk Dünyası masalları üzerine çalışan araştırmacıdır ve Kazan Tatar Masalları (İnceleme-Metinler) adlı kitabı bulunmaktadır. 2010’da Burak Gökbulut, Kıbrıs Türk Masalları İle Uygur Türk Masalları Üzerinde Karşılaştırmalı Bir Araştırma adlı doktora tezini hazırlamıştır. Mehmet Çevik ise “Televizyon Dizileri Halk Hikâyelerinin Modern Şekli midir? Başlıklı yazısında televizyon dizileri ve halk hikâyelerinin şekil ve içerik bakımından benzerlikleri bulunduğundan bahseder. Bilge Seyidoğlu, Erzurum Halk Masalları Üzerine Araştırmalar (1975) adlı doktora tez çalışmasında Erzurum’dan derlenen 72 masal metnini vermiş ve bu masalların incelenmesini yapmıştır.