HALK MASALLARI - Deneme Sınavı - 7

Propp ve yöntemine yurtdışında gelen bu eleştirilerin benzerleri Türkiye’deki halk bilimciler tarafından da yapılmıştır. İlhan Başgöz bu kişilerin başında gelmektedir. Başgöz’e
göre; Vladimir Propp’un 1928’de yazılan kitabı; İngilizceye ancak 30 yıl sonra, 1958’de çevrildi. Başgöz’e göre bu kitap kısa zamanda ikinci baskısını yaparak moda olmuştur

“Jungcu yaklaşımın halk edebiyatı metinleri üzerinde en etkili uygulayıcısı ise Amerikalı bilim adamı Joseph Camphell’dir. ‘Bin Yüzlü Kahraman (The Hero with a Thousand
Faces, 1949)’ adlı çalışmasında, farklı toplumlardaki mitik anlatıları ele alan Camphell, bu
anlatılardaki ‘asıl tür kalıplarını’ evrensel yapılar olarak belirlemiş ve bunda da psikolojik
etkinin nasıl ortaya çıktığını göstermiştir”

En azından M.Ö. 2000'lere tarihlenen, Dicle ve Fırat vadisindeki Asur ve Babil kültürlerine dayanan en ilginç hikaye Gılgamış Destanı'dır.

Saim Sakaoğlu, Gümüşhane ve Bayburt Masalları adlı çalışmasında Divanü Lügati’t Türk’te geçen ötkünç kelimesinin sanıldığının aksine masal değil hikâye anlamına geldiğini belirtmiştir.

Profesör Volkov’un yayımladığı Masal adlı eseri 1924 yılındadır.

Romantizm hareketinde Herder’in attığı tohumlar Grimm Kardeşler’in eserlerinde büyümüş ve sonrasında Max Müller, Theodor Benfey, Bedier, Jung gibi araştırmacıların katkılarıyla gelişmiştir.

Bu teorinin en büyük savunucusu Franz Felix Adalbert Albert Kuhn’dur (1812-1881).

Çözüm:  Tarihî Coğrafi Fin Kuramının kurucusu Julius Krohn’dur.

Tarihi coğrafi fin  kuramın temel eserleri arasında şunlar bulunmaktadır:

Kaarle Krohn, “Halk Bilimi Yöntemi” (1926) • Axel Olrik “ Halk Anlatmalarının Epik Yasaları” (1909)• Antti Aarne “Masalların Tip Kataloğu” (1910)• Stith ompson “Masal Tip Kataloğu”(1928)• Stith ompson “Halk Edebiyatının Motif İndeksi” (1968)

Kuramın farklı bir adlandırmayla “Karşılaştırılmalı Folklor Kuramı” olarak bilinmesi ise halk bilgisi ve özellikle de halk edebiyatı metinlerini karşılaştırmak suretiyle belli sonuçlara ulaşma düşüncesinin Fin kuramının temelinde var olmasından kaynaklanmaktadır.

Epik yasalar ; giriş ve bitiş kuralı,yineleme kuralı, üçler kuralı, bir sahnede iki kuralı,  zıtlık kuralı, ikizler kuralı, ilk ve son durumun önemi kuralı,anlatının her zaman tek bir çizgi üzerinde olma kuralı , kalıplaştırma kuralı, büyük tablo sahneleri kuralı, anlatı mantığı kuralı,entrika birliği kuralı, epik birliği kuralı ,ideal epik birliği kuralı, dikkati başkahramanın üzerine toplama kuralı şeklinde yasalar mevcuttur.

Masallara numaralar vermek suretiyle işe başlayan Aarne, 1910 yılında FFC serisinden yayımlanan “Verzeichnis der Marcheantypen adlı masal tipleri kataloğunda masalları üç ana başlık altında sınırlandırmıştır.

“Stith Thompson’ın bugün de kabul edilip uygulanan beşli sınıflandırması şöyledir: Hayvan masalları, asıl halk masalları, güldürücü hikâyeler, nükteli fıkralar, zincirlemeli masallar, sınıflamaya girmeyen masallar şeklindedir.

Jung’un bahsettiği dört arketip şunlardır: Anne arketipinin psikolojik yönleri, yeniden doğuş üzerine, masallarda ruhun fenomenolojisi üzerine, hilebaz figürünün psikolojisi üzerine şeklindedir.

Masalların ilk çıkışını oluşturan mitler ve güncel biçimlerinin karşılaştırılabileceğinin savunulduğu yaklaşım mitolojik kuramdır.

Ulus devletlerin ortaya çıkışıyla birlikte, ortak idealler, semboller oluşturulma ihtiyacı görülmektedir. Bu durum masal alanını da yakından etkilemiştir.

Eğer masallar belirli bir zamanda bilinçli üretilmişse, masalların ilk biçimlerine yani Ur-form’a ulaşmak mümkündür.

Tarihî Coğrafi Fin kuramında masalların araştırılmasında coğrafi sınırlamanın önemine vurgu yapılmaktadır.

Masalın canlı ve değişime açık olması masalın bağlamsal etkiye açık olduğunu göstermektedir.

Fin ekolünde en eski metnin en doğru olduğu yaklaşımı ve bu yaklaşım doğrultusunda sistematik karşılaştırmalar yapılması uygulaması söz konusudur.