HALK MASALLARI - Deneme Sınavı - 6

Albert Wesselski gibi araştırmacılar, fin Ekolü’nü, sözlü geleneği tümüyle yatsımasından eleştirmektedirler.

Yapısal Kuramda, kahramanların değişmesine karşın masallarda fonksiyonlar açısından ortaklıklar olabileceği yaklaşımı söz konusudur.

Psikanalitik yaklaşımda,arzulara yönelik toplumsal sınırlamaların, masallar aracılığıyla sembolik olarak aşıldığı savı söz konusudur.

Kırmızı Başlıklı Kız Masalında, belirtilen yaklaşımı savunan psikanalitik kuramcı Erick Fromm’dur.

Yazara göre bir masal incelenirken üç dinamiğin bir arada değerlendirilmesi gerekir. - Bireysel boyut (anlatıcı/icracı-oynayıcı)- Sosyal boyut (dinleyici/izleyici) - Söz boyutu (anlatılan)”.

Honko ise bağlam olgusuna biraz daha farklı bir açıdan yaklaşmış ve inceleme yaparken araştırmacıya daha fazla sorumluluk yüklemiştir. Onun anlattığı kapsam şöyledir: 1. Kaynak kişinin sosyo-kültürel yapısı ve ortaya koyduğu icraların geçmişi, 2. Ürünün anlamı üzerinde kaynak kişinin yorumları 3. Seyirci ve icracıların davranışlarının görsel ve işitsel dokümanları. Otantik icralar hakkında uzman kişinin gözlemleri.

Malinowski’ye göre kültür sürecinin tümü şunları içermelidir:

1. Kültürün maddi temelini, yani emek ürünlerini,

2. İnsanların toplumsal bağlanmalarını, yani standartlaşmış davranış biçimlerini

3. Sembolik eylemleri, yani bir bireyin, refleksleri harekete geçirme yoluyla diğeri üzerinde yaptığı etkileri.

William Bascom’ un masalın işlevleri, eğlenme, eğlendirme ve hoşça vakit geçirme işlevi, değerlere destek verme, eğitim ve kültürün genç kuşaklara aktarılması, toplumsal ve kişisel baskılardan kurtulma işlevi vardır. 

UNESCO’nun 17 Ekim 2003 döneminde toplanan 32. Genel Konferansı sırasında, Somut Olmayan Kültürel Mirasın (SOKÜM) Korunması Sözleşmesi yürürlüğe girmiştir.

Sözleşme, somut olmayan kültürel mirasın alanlarını aşağıdaki gibi belirler: sözlü kültür alanı, gösteri sanatı, toplumsal uygulamalar, doğa ve evrenle ilgili uygulamalar , el sanatları geleneği  şeklinde maddeler kültürel mirası somut olmayan maddeleridir.

Sözleşmenin, temel amaçları , somut olmayan kültürel mirası korumak, somut olmayan kültürel mirasa saygı göstermek, ulusal, uluslararası düzeyde duyarlılığı arttırmak, bu konuda iş birliği ve yardımlaşmayı sağlamak olarak temel amaçlar belirtilmiştir.

Metni bütün olarak görme eğilimindeki bağlamsal kuram, halk bilimi çalışmaları tarihinde önemli bir yapı taşıdır.

Ben Amos’a göre bireysel boyut, toplum içinde büyüyen kişinin halk bilgisini kullanırken değişen kimliğini temsil eder; sosyal boyut iletişim olgularındaki ve her birey tarafından bilinen ve her bireye açık olan halk bilgisi yaratmalarındaki farklılığı vurgular; bu seviyelerden her birinde kişiselliğin artışı söz konusudur. Sözel boyut ise hayali gerçeklik de dâhil olmak üzere herhangi bir gerçeklik olgusu özelliğinin sözel türlere dönüştürülmesini anlatır.

Bağlam merkezli kuramla beraber, metin merkezli yaklaşımdan uzaklaşılarak, masalın anlatıldığı ortamdaki bütün unsurlara odaklanılmaya çalışılmıştır. Bu da yorumlamada bir artışa yol açmıştır.

Zaman içerisindeki önemli gelişmelere göre masalların şekil alması bağlamsallığa bir örnek oluşturmaktadır.

İşlevsel yaklaşıma göremasallar belirli toplumsal gereksinimleri karşılamaya hizmet edebilirler.

Masallarda kötü bir tipleme olarak cadılar görülmektedir. Cadılar da belirli rollere uymayan kadınlar arasından seçilmektedir.

Küreselleşme ile birlikte yerel folklör öğelerinin korunması gündeme gelmiştir. Bu anlamda somut olmayan dünya mirasının korunması kavramı tartışılmaya başlamıştır.

“Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesinin Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun” 21 Ocak 2006 Cumartesi tarihli ve 26056 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiş­tir.

Bağlam merkezli kuramlarda, yazılı metinlerin birbaşka ifade ile performans sonucu oluşmayan metinlerin açıklanmasında yetersiz kalınmıştır.