HALK MASALLARI - Deneme Sınavı - 2

Geleneksel masal anlatıcıları masallarını sonlandırırken ‘‘gökten üç elma düştü’’ ‘‘biri bana, biri bu masalı anlatana, biri de size’’ ifadelerini kullanırlar. Bununla amaç masalla birlikte bir hayal dünyasına seyahat eden dinleyiciyi gerçek dünyaya geri çağırmaktır.

Walter Benjamin ‘‘Hikâye Anlatıcısı: Nikolay Leskov’un Eserleri Üzerine Düşünceler’’ adlı makalesinde hikâye anlatıcısının beslendiği kaynağın ağızdan ağıza aktarılan deneyim olduğunu vurgular ve hikâye anlatıcılarını iki farklı grupta ele alarak ya yerleşik bir çiftçiye ya da ticaret yapan bir denizciye benzetir (Benjamin, 2001: 78).

Anadolu’da masallar genellikle ev içinde anlatılır. Bu nedenle de masal anlatan kişilere “masal anası”, “masalcı”, “masal ebesi/ninesi”, “masal atası” gibi isimler verilmiştir.

Masalların bu yeni icra ortamlarına örnek olabilecek konulardan biri 1966-67-68 yıllarında çıkmış olan masal plaklarıdır. Milliyet Gazetesi ve Türk Ticaret Bankasının çıkardığı iki plak Pedagog Dr. Nuran Şener tarafından hazırlanmıştır.

1960’lı yıllarda sinemada ve plak sektöründe masala yönelen dikkat aynı şekilde radyo       programlarında da başlamıştır. Bunun ilk örneklerinden biri “masalcı teyze” olarak da tanınan Günseli Güleç’in TRT radyosunda masal anlattığı Masal Saati adlı programdır. Günseli Güleç’le yapılan bir görüşme 1971 yılında Ses Dergisi’nde yayımlanmıştır.

1970’li yıllar aynı zamanda masal plaklarının da piyasaya çıktığı yıllara denk gelmektedir. Özdemir’in aynı yılları masal anlatma geleneğinin ortadan kalkmaya başladığı yıllar olarak bildirmesi de önemlidir. Hem sinema sektörü hem de kayıt/plak sektörünün benzer tarihlerle masallara yönelmesi, masal anlatma geleneğinin durmaya başladığı yıllar olarak nitelenebilir.

Pamuk prenses ve 7 cüceler Türk Sinemasında Ödül Alan İlk ve Tek Masal Filmidir.

Türk sinemasında Keloğlan serisi ve son yıllarda çekilmiş olan birkaç örnek dışında masaldan beslenen film sayısı yok denecek kadar azken Amerikan sinemasında ise bu sayının
bir hayli fazla olduğu görülmektedir.

Masalın sinema ve medya sektöründe yaptığı bu yolculuk eş zamanlı olarak başka içerik sektörlerine de yansımıştır. Tema parklar bunlardan biridir. Türkiye’de masal ile ilgili uygulama örneklerinden biri Ankara’da bulunan Harikalar Diyarı isimli parktır. Türkiye’den bir diğer örnek ise Eskişehir’de kurulan Masal Şatosu’dur.

Grimm Kardeşlerin Masallarını Takip Eden “Masal Yolu” İsimli Turizm Rotası Almanya’da Bulunmaktadır.

Türk sinemasında masallardan uyarlanan birçok film
bulunmaktadır. Bu filmlerden bazıları şunlardır:
Prensesin Uykusu (2010),
Keloğlan Kara Prense Karşı (2005),
Kül Kedisi (2002),
Şahmaran (1993),
Ben Bir Garip Keloğlanım (1976),
Atını Seven Kovboy (1974),
Keloğlan ile Cankız (1972),
Alaeddin’in Lambası (1972),
Keloğlan Aramızda (1971),
Sinderella Kül Kedisi (1971),
Şehzade Sinbad Kaf Dağında (1971),
Ali Baba ve Kırk Haramiler (1971),
On Küçük Şeytan (1971),
Ayşecik ve Sihirli Cüceler Rüyalar Ülkesinde (1971),
Kül Kedisi (1971),
Keloğlan (1971),
Pamuk Prenses ve Yedi Cüceler (1970),
Cilalı İbo Kırk Haramiler (1964),
Ayşecik Fakir Prenses (1963),
Kül Kedisi (1961),

Bu plaklarda yer alan masalların adları şu şekildedir: İyilik Kazanır, Kurnaz Tilki ile Akıllı Horoz, Tılsımlı Altınlar, Yaramaz Tavşan, Tekir ile Bıdık, Altın Yumurta, Sihirli Davul, Kınalı Kuzu, Akıllı Pire, Tonton Sıpa, Parmak Çocuk, Yaralı Kuş.

Pamuk Prenses masalının Anadolu’dan derlenmiş bir versiyonu olan Nardaniye Hanım’a dair uzmanlar dışında pek az insan bilgi sahibidir.

Kültür endüstrisi özünde tüm dünyanın bilgi ve belleğini bir araya getiren ve bunları
birbirine karıştırarak farklı ürünlerin ortaya çıkmasını sağlayan bir mekanizmadır.

Özdemir’in ifade ettiği gibi halk kültürü ürünlerinin endüstriyel ağda
bu kadar serbest dolaşabilmesinin en önemli nedeni anonim bir kaynak sayılması ve telif
hakkı açısından bir sorun yaşanmamasıdır.Bu durum bir taraftan unutulmaya yüz tutmuş
kimi sözlü ürünlerin yeniden hatırlanması sürecini kolaylaştırırken diğer taraftan da popüler
olan kimi folklor ürünlerinin hızlı bir biçimde tüketilen birer nesneye dönüşümüne
sebep olmaktadır.

Masalların bu yeni icra ortamlarına örnek olabilecek konulardan biri 1966-67-68 yıllarında çıkmış olan masal plaklarıdır. Milliyet Gazetesi ve Türk Ticaret Bankasının çıkardığı iki plak Pedagog Dr. Nuran Şener tarafından hazırlanmıştır.

Garanti Bankası ile birlikte hazırlanan ikinci seri masal plaklarında ise şu masallara yer
verilmiştir: Tekir ile Bıdık, Altın Yumurta, Sihirli Davul, Kınalı Kuzu, Akıllı Pire, Tonton Sıpa, Parmak Çocuk, Yaralı Kuş

Görüşmede
Güleç’e bu masal programının amacının ne olduğu sorulmuştur. Güleç bu soruya:
“Masal Saati’nin iki gayesi var. Biri çocuklara belirli bir saatte yatma alışkanlığını
vermek. İkincisi ve daha önemlisi ise onlara bir şeyi görmeden, sadece duyarak akılda
tutma, hayalde canlandırma yeteneğini kazandırmak.

Grimm Kardeşlerin Masallarını Takip Eden “Masal Yolu” İsimli Turizm Rotası
Almanya’da Bulunmaktadır

Kültürün ulusal ve uluslararası düzeyde bireylere ulaştırılması noktasında önemli bir
görev de üstlenen İnternet, özellikle toplumsal hayatta bireylerin çeşitli sosyal ihtiyaçlarını
gidermek için sık sık başvurdukları önemli bir kaynaktır