HALK MASALLARI - Deneme Sınavı - 13

Grimm Kardeşler Kinder und Hausmarchen (Ev ve Çocuk Masalları) adı altında Alman masallarını derlemişlerdir. Ev ve Çocuk Masalları adlı kitapları Avrupa’da İncil’den sonra en çok basılan kitap olmuştur ve gerçekten de en iyi çocuk kitaplarından biri olarak kabul görmüştür.

Mitlerin Meteorolojik Gelişimi Teorisi;
Bu teorinin en büyük savunucusu Franz Felix Adalbert Albert Kuhn’dur (1812-1881).

Benfey daha sonra bir gerçeği vurgulamıştır: Avrupa halkı aslında Hindistan’dan gelen bazı temaları ve motifleri yeniden üretmiştir; fakat bu yeni oluşturmalarla yeni, gerçekten sanat değeri taşıyan hikâyeler ortaya çıkmıştır.

Ev ve Çocuk Masalları adlı kitapları Avrupa’da İncil’den sonra en çok basılan kitap olmuştur ve gerçekten de en iyi çocuk kitaplarından biri olarak kabul görmüştür.

Özetlemek gerekirse Tarihî Coğrafi Fin Kuramının kurucusu Julius Krohn’dur (1835-188). Julius Krohn kuramın yöntemi üzerinde çalışmaya başlamış ancak erken yaşta ölünce yerine oğlu Kaarle Krohn (1863-1933) çalışmaları devam ettirmiştir.

Yapısalcı kuramı masallar üzerinde uygulayarak kendine has bir yöntem geliştiren Rus halk bilimci Vladimir Propp (1895-1970) olmuştur. Dorson, Propp’un Morfologiya Skazki (1928) adlı çalışmasını yapısal deneme çalışmalarında diğer girişimleri gölgede bırakacak olan bir çalışma olarak kabul eder. 1958’de İngilizceye Morphology of the Folk Tale (Masalın Biçimbilimi) adıyla  çevrilen bu çalışmasıyla birlikte Propp’un ününün arttığını ve diğer ülkelerde de tanınmaya başlandığını aktarır (Dorson, 2011: 55-56).

Tarihî-Coğrafi Fin yönteminin takipçilerinden biri de C. Von Sydow’dur. Sydow, Fin okulunun temel kavramı olan ur-formu eleştirerek yerine “oicotypes” (ekotip) kavramını ilk kez 1927’de öne sürmüştür.

Türkiye’de Propp yöntemi ile masalları inceleyen ilk araştırmacı olan Umay Günay,
Propp’un dilbilim, edebiyat ve edebî tenkit, göstergebilim, etnografya, halk bilimi gibi
alanlarda öncelikli olmak üzere sosyal bilimlerde, metin tahlili alanında 20. yüzyılın başlarında yeni ve orijinal bir yaklaşım olan yapısalcılığın öncü kurucularından olduğunu
söyler

Göç fikrinin halk bilimi kuramlarına pek çok açıdan faydası olmuştur. Her şeyden önce göç; ticaret aracılığıyla, kavimler aracılığıyla ve kitaplar aracılığıyla kültürleri birbirine yakın­laştırmış ve diyalog ortamı yaratmıştır. Bu nedenle göç fikri ve ürettiği kuramların dikkatlice incelenmesi gerekir.

Franz Albert Kuhn

Pançhatantra

Kuramın temel kavramları ur-form, motif ve ekotiptir. ( oikotypes )

Julius Krohn

Franz Albert Kuhn, Mitlerin Meteorolojik Gelişimi Teorisinin savunucusudur.

Tarihi-Coğrafi Fin Kuramını savunanlardan bazıları sistematik olarak Fin halk bilgisi ürünlerini derlemişlerdir. Yine içlerinden biri olan Elias Lönnrot,  uzun bir çalışma sonucunda ünlü Fin destanı ‘’Kalevela ‘’ yı bir araya getirmeyi başarmış, parçaları birleştirerek destanı yayımlamıştır.

Kaarle Krohn’un Halk Bilimi Yöntemi adlı eserinde Fin okulunun çalışma yöntemi şöyle belirlenmiştir:

 Kalıplaştırma kuralı, Axel Olrik’in epik yasalarından biridir.

Stith Thompson motiflerin ana başlıklarını şöyle belirler:

Mitolojik Motifler

Hayvanlar

Yasak (Tabu)

Sihir (Büyü)

Ölüm

Olağanüstülükler (Harikuladelikler)

Devler

Denemeler (Sınama, İmtihan Etme)

Akıllılar ve Aptallar

Aldatmalar

Talihin (Kaderin) Tersine Çevrilmesi

Geleceği Belirleme

Şans ve Kader/Talih

Toplum

Ödüller ve Cezalar

Tutsaklar (Esirler) ve Kaçaklar

Anormal Zulümler

Cinsiyet

Hayatın Tabiatı.

Din

Karakter Özellikleri

Mizah

Çeşitli Motifler

Sınıflandırılan motiflerin ana başlıkları içinde ağaçlar yoktur.

Auguste Comte

Elias Lönnrot ise uzun bir çalışma sonucunda ünlü Fin destanı “Kalevala”yı bir araya getirmeyi başarmış ve Grimm Kardeşler’in yaptığı gibi parçaları birleştirerek 1835 yılında destanı yayımlamıştır.

Yukarıda da dile getirildiği gibi kuramın temel eserleri arasında şunlar bulunmaktadır:
• Kaarle Krohn, “Halk Bilimi Yöntemi” (1926)
• Axel Olrik “ Halk Anlatmalarının Epik Yasaları” (1909)
• Antti Aarne “Masalların Tip Kataloğu” (1910)
• Stith Thompson “Masal Tip Kataloğu”(1928)
• Stith Thompson “Halk Edebiyatının Motif İndeksi” (1968)