HALK HİKAYELERİ - Deneme Sınavı - 7

Fin Julius Krohn ve oğlu Kaarle Krohn (1996) tarafından geliştirilen bu kuramda, metin incelemede ulusal ve uluslararası anlatı tipi ve motif kataloglarından yararlanılır.

Epizot: Anlatım türleri içinde yer alan destan, hikâye, masal gibi türlerde bir metnin birbirinden ayrılan, ancak asıl konuya bağlı parçalarına verilen ad.

Batı kültür tarihine kaynaklık eden uygarlıkların (Antik Yunan ve Yahudi mitolojisi) destan ve mitlerdeki kahramanların ortak nitelikleri olduğunu saptayan Raglan, bu ortak noktaların da insan yaşamının ayinle desteklenen bir dönemi olduğunu belirlemiştir. Bu ayinsel dönemler doğum, tahta çıkma, evlenme ve ölümdür.

Kurama göre bir kahramanının yaşamı en fazla 22 başlıkta anlatılır.

Oğuz, daha sonra da Türk hikâyeleri için bu yöntemin yeterli olmadığını
ancak metodik araştırmalarda değerlendirilebileceğini belirtmiştir. İsmet
Çetin de bu yöntemi Türk destanlarına uyguladıktan sonra destan kahramanlarının özelliklerini yedi başlık altında değerlendirmiştir. Nerin Köse Kurmanbek ve Kococaş destanlarında aynı yöntemi uygulamıştır

Rus masal araştırıcısı Propp (1895-1970) masalların değişen değerlerinin kişi adları ve kişilerin nitelikleri olduğunu, değişmeyen yönlerinin ise kişilerin eylemleri ile işlevleri olduğunu saptamıştır

Milman Parry ve Albert Lord (1991, 2000) tarafından biçimlendirilen bu kuram, eski Yugoslavya’daki çoğunlukla Boşnak âşıkların müzik eşliğinde anlattıkları Homeros’un eserlerini incelenmesiyle ortaya çıkmıştır.

Bugünkü bilgilerimize göre on beşinci yüzyılın sonundan itibaren Anadolu sahasında ozanlık geleneği yerini âşıklığa; hikâye anlatıcısı kıssahan da yerini meddaha bırakmışlardır.

Türkiye’de halk hikâyelerini bilimsel yöntemlerle ele alıp değerlendiren araştırıcıların başında Pertev Naili Boratav gelir.