HALK HİKAYELERİ - Deneme Sınavı - 5

Seyfi Karabaş’ın karşıt yansımalı yapı diye adlandırdığı yöntemdir

Campel'in metodu Bey Böyrek hikayesine uygulanmıştır.

Sözlü kompozisyon teorisi daha çok sözlü anlatımlardan yola çıkar. Dolayısı ile Aşıklar ile ilişkilidir.

Yazılı kaynaklar yazılı metinler ve sözlü metinleri içerir. Aldar Köse bir fıkra kahramanıdır.

Diğer halk edebiyatı ve folklor ürünlerinde olduğu gibi halk hikâyeleriyle ilgili yöntemleri de dört başlık altında toplayabiliriz:

Türkiye’de 1966 yılından sonra yapılan araştırmalarda en çok başvurulan hikaye inceleme yöntemi "Tarihi - Coğrafi Fin Yöntemi"dir.

Lord Raglan’ın Geleneksel Kahraman Kalıbı

Kurama göre bir kahramanının yaşamı en fazla 22 başlıkta anlatılır.

“Akrabalığın Temel Yapıları” adlı araştırmasında “ensest ilişki” üzerinde duran sosyal antropolog ve halk bilimci C. Levi-Strauss'dur.

Sözlü Kompozisyon Teorisi, Milman Parry ve Albert Lord (1991, 2000) tarafından biçimlendirilen ve eski Yugoslavya’daki çoğunlukla Boşnak âşıkların müzik eşliğinde anlattıkları Homeros’un eserlerini incelenmesiyle ortaya çıkan kuramdır.

Türkiye’de halk hikâyelerini bilimsel yöntemlerle ele alıp değerlendiren araştırıcıların başında Pertev Naili Boratav gelir. Boratav, 1931 yılında bir lisans tezi olarak hazırladığı Köroğlu Destanı adlı çalışmasında, kahramanlık hikâyesi olarak değerlendirdiği Köroğlu’nun Paris, Özbek, İstanbul, Tobol, Urfa, Azeri gibi çeşitli varyantlarını inceler. (1931, 1984). Pertev Naili Boratav ile Halil Vedat Fıratlı’nın birlikte hazırladıkları İzahlı Halk şiiri Antolojisi’nde Dede Korkut ve Köroğlu kollarının yanı sıra Kirmanşah, Emrah ile Selvi, Kerem ile Aslı, Tahir ile Zühre, Âşık Garip, Şah İsmail ve Beyböyrek hikâyeleri yer almaktadır (1943).

Halk hikâyelerinin ilk örnekleri XVI. yüzyılın sonlarında görülmeye başlanmıştır. Yaşamış ve yaşadığı sanılan âşıkların hayat hikâyeleri bu türün ortaya çıkmasında etkili olmuştur.

Âşık hazırlıksız olarak saz eşliğinde şiir söyleyen halk şairine verilen addır.

Şiirlerini saz (kopuz) eşliğinde söyleyen halk şairine verilen ad "Ozan"dır.

Greimas’ın Göstergebilim Yöntemi Filiz Kırbaşoğlu tarafından “Köroğlu Destanı’nın Özbek Varyantları Üzerine Bir Araştırma” adlı çalışmasına uygulanan hikaye inceleme yöntemidir.

Diğer halk edebiyatı ve folklor ürünlerinde olduğu gibi halk hikâyeleriyle ilgili
yöntemleri de dört başlık altında toplayabiliriz:
• Tarihi - Coğrafi Fin Yöntemi
• Yapısalcı Halk Bilimi Yöntemleri
• İdeolojik Halk Bilimi Kuramı
• Bağlam Merkezli Halk Bilimi Kuramları

"Halk anlatmalarında bir metnin farklı anlatmalarına verilen ad; eş metin."  tanımı varyant kavramına aittir.

"Anlatım türleri içinde yer alan destan, hikâye, masal gibi türlerde bir  metnin birbirinden ayrılan,ancak asıl konuya bağlı parçalarına verilen ad. Söz konusu parçalar birbirini tamamlamak suretiyle asıl metni oluşturur."

Yukarıda açıklaması verilen kavram epizottur.

Noam Chomsky'ın Göstegebilim Yöntemi yapısalcı yöntemlerden biri değildir.

Yahya Kemal halk hikâyeleri üzerine çalışma yapmamıştır.

Tarihi Coğrafi Fin yönteminin açıklaması verilmiştir.