HALK EDEBİYATINA GİRİŞ I

Batı’da, XVI. yüzyıldan itibaren, Amerika’nın keşfiyle “yalan söylemeyen-dürüst ve üretken” yerlilere karşı duyulan “vahşi soylu” hayranlığının bir sonucu olarak, pek çok aydın, halk (das volk) olarak nitelendirdikleri, kendi köylülerine “Halka Doğru” parolasıyla yönelirler. Bu anlayışa göre halk, okuması-yazması olmayan, kırsal kesimde yaşayan, dolayısıyla sosyo-kültürel değişmelerden olabildiğince az etkilenmiş ve yazılı kültürden ziyade sözlü kültür içinde yetişmiş, ekonomik olarak da yer aldığı toplumun düşük seviyeli bir kesimi olarak tanımlanıyordu. Geçmişe duyulan romantik bir nostaljiyi de içinde barındıran bu anlayış, halk içinde yaşayan epik destanlar, mitler, türküler, ninniler ve inançlarda, Hristiyanlık öncesinden kalma “tertemiz ulusal ruhları”nın yer aldığına inanıyordu.

İletişim; Duygu, düşünce, bilgi ve becerilerin aktarılma süreci, Ulusal Kültür; İnsanın içinde büyüdüğü, öğrendiği ve özümseyip benimsediği kültür, Sözlü Kültür; Yazı, matbaa, elektronik aletler kullanmadan yüz yüze, sese ve söze dayanılarak kurulan iletişim ortamı, Ritüel ise; Dinî ayin veya tören amaçlı bir örnek üzere kalıplaşmış harekettir. Dolayısıyla sorunun cevabı Kültür’ün tanımıdır ve doğru cevap A seçeneğidir.

Kültür kalıtımsal değildir. İnsan hangi toplumun içinde doğar büyürse o toplumun kültürünü öğrenir. Kişinin içinde büyüdüğü, öğrendiği ve özümseyip benimsediği kültür onun ulusal kültürü olur. Doğru seçenek B’dir diğer seçeneklerin tümü kültürle ilgilidir.

Kültür, insan tarafından meydana getirilerek başlangıçtan bu yana doğaya eklenmiş yaratmalar ve donatmalar bütünün adıdır. Kısaca, kültür denilince bir toplumun her türlü sosyo-kültürel bağlamda kendini ifade edişlerinin tamamı veya maddi-manevi her türlü ihtiyacını karşılayan toplam hayat tarzı anlaşılmaktadır. Bu ifade edişler, davranışlardan alışkanlıklara, törelerden ve göreneklere, korkulara ve kokulara kadar pek çok değişik şekillere sahip olabilir. Aynı şekilde, sanat, müzik, mimarî, düşünce, edebiyat gibi fikrî ve estetik üretim alanları da kültür içinde yer alır. Konuşma ise iletişimin bir parçasıdır doğru seçenek C’dir

İnsanlık çok eski çağlardan beri ahenkli tekrarların, kalıplaşmış ve ritmik ifadelerin insan hafızasında kolayca kalıp ezberlenebildiğini keşfetmiş olmalıdır. Bunun bir sonucu olarak, gerektiğinde kullanabilmek istediği duygu, düşünce, tecrübe ve becerileri şiir şeklinde söyleyerek “sözü saklama” veya başka kuşaklara ulaştırabilmek için “yarınlara yönelik olarak muhafaza etme” tekniği olan “sözlü edebiyatı” (Oral Literature) veya yaygın adlandırılmasıyla “Halk Edebiyatı”nı icat etmiştir. Doğru seçenek D’dir

İnsanların bilgi, duygu, düşünce ve beceri depolamak için kendi ve muhataplarının hafızalarından başka hiçbir kayıt teknolojisine sahip olmadığı sosyo-kültürel toplumsal yapı. Birincil Sözlü Kültür Ortamı olarak tanımlanır. Sorunun doğru cevabı E seçeneğidir.

İnsanların bilgi, duygu, düşünce ve beceri depolamak için kendi ve muhataplarının hafızalarından başka hiçbir kayıt teknolojisine sahip olmadığı sosyo-kültürel toplumsal yapı Birincil Sözlü Kültür Ortamı olarak adlandırılmaktadır. A seçeneği ise tam tersini söylemektedir dolayısıyla doğru cevap A seçeneğidir.

Kültürün doğası gereği meydana gelen bu çeşitlenmeler ve farklılıklardan dolayı da, neredeyse bütün kültürlerde yüksek kültür ve halk kültürü olarak adlandırılan ikili bir tabakalaşma oluşmaktadır. Yüksek kültüre konumu ve iletişim aracından hareketle resmî kültür veya kitabî/yazılı kültür de denilmektedir. Zamanla eskiyen ve geçerliliğini yitiren bilimsel bilgiler ve onlara dayalı olarak geliştirilmiş eski teknolojiler de geniş halk kitleleri içinde yaygınlaşarak gündelik bilgi veya geleneksel sözlü kültür bilgisine dönüşebilir. Bir kültürde bu tür bilginin ve ona dayalı yaşantıların oluşturduğu kültür tabakasına halk kültürü adı verilir. Sorunun doğru cevabı B seçeneğidir.

Halk kültürünün XVIII. yüzyıldan itibaren sözlü kaynaklardan derlenmeye başlanılan mit Tarih öncesi zamanlarda olduğuna inanılan olayları ve olağanüstü karakterleri ve tipleri konu edinen nitelikli anlatılara verilen isimdir. Sorunun doğru cevabı C şıkkıdır. Halk edebiyatı adı verilen masal, destan, atasözü, tekerleme, fıkra, türkü, ninni gibi mit de sözlü edebiyat türüdür.