HADİS

Şarkiyatçılarca başlatılan bu ilk sistematik eleştirilerle eş zamanlı olarak, onların da
desteğiyle İslâm dünyasından bazı kimseler de ortaya çıkmaya başladı. Esasen hadislerin sıhhatini inkâr edenler veya farklı mülâhazalarla bilgi değerinin olmadığını söyleyenler sadece günümüzde söz konusu değildi. İmâm Şâfiî eserlerinde “bütün haberleri reddedenler” ve “haber-i hâssayı reddedenler” şeklinde iki grubun varlığından söz eder. Doğru cevap C'dir.

Her ne kadar hadisin müstakil makalelerde ele alınması kendisinden önce gerçekleşmişse de hadisleri sistemli bir şekilde konu edinmesi nedeniyle Batı’da hadis çalışmalarının kurucusu kabul edilebilecek müsteşrik, Macar asıllı Ignaz Goldziher’dir (ö. 1921). Doğru cevap A'dır.

Hadislerin bünyesinde Roma ve Yahudi hukuku, Hıristiyan ahlâkı ve Hellenizm’den alınan unsurları bulundurduğunu iddia eden müsteşriklerinden birisi de Concoerdance projesi ile tanınan Hollandalı Arent Jan Wensinck’tir (ö. 1939). Doğru cevap D'dir.

Şarkiyatçı(Oryantalist)lar bütün hadisleri uydurma kabul ettiklerinden hadislerin varlığını ve gerçekliğini sorgulamaktan ziyade kim ya da hangi grup tarafından uydurulduklarını sorgulamaktadırlar. Doğru cevap E'dir.

Şarkiyat çalışmalarında çok sık görülen bir hata olan münferid örnekler üzerinden genel kurallara ulaşma eğilimi nedeniyle Juynboll; Mâlik b. Enes (v. 179) Ahmed b. Hanbel (v. 241), Buhârî (v. 256), Müslim (v. 261) gibi hadis imâmlarının eserlerine aldıkları hadisleri güçlendirmek için ilâve isnâdlar uydurduklarını iddia etmiştir. Fakat Juynboll’ün söz konusu aşırı şüpheci tavrı, sadece Müslüman araştırmacılardan değil, Batılı araştırmacılardan da eleştiri almıştır. Doğru cevap B'dir.

Hint alt kıtasındaki çağdaşlaşma hareketlerinin öncüleri arasında Seyyid Ahmed Han
(v. 1989), Çerağ Ali (v. 1895) ve Emir Ali’yi (v. 1928) saymak mümkündür. Yaklaşık aynı zaman diliminde Mısır’da ise Cemâleddin Efgânî (v. 1897) ve Muhammed Abduh (v. 1905) benzer fikirlerin savunuculuğunu yapmaktaydılar. Doğru cevap B'dir.

İslâm dünyasının fiilen sömürgeleştirilme sürecini de içeren bir zaman dilimini ifade eden Çağdaşçı düşüncenin öncülüğünü Seyyid Ahmed Han yapmıştır. Klâsik metotlarla hadislerin sıhhatini tespitin imkânsızlığı, klâsik yöntemde metin tenkidine yer verilmediği, Sahîhayn diye ifade edilen Buhârî ve Müslim’in eserlerinin tümüyle sahih olmadığı gibi birkaç hususta genel ifadelerle geleneksel hadis usûlünü eleştiren Ahmed Han sistemli bir tenkit geliştirmiş değildir. Büyük ölçüde kendisinden önceki ihyâcı geleneğin tenkit usullerinden yararlanmış olmakla birlikte, şarkiyatçılarca gündeme getirilmiş olan Kütüb-i sitte’nin hukûkun yanılmaz kaynakları olmadığı ve hadislerin Müslümanların ilk birkaç neslinin yaşantı ve düşüncelerinin bir kaydından ibaret olduğu iddiasını sürdürmüştür. Bir hadisin sıhhatinin kesinliği için Kur’ân’a arz edilmesi gerektiğini savunan Ahmed Han cihad, melek, şeytan, mûcize, ribâ, hadler gibi geleneksel düşüncede benimsenmiş hususları kabul etmemiştir. Doğru cevap A'dır.

Şarkiyatçı düşünceyle İslâm dünyasındaki en yoğun etkileşim eğitim amacıyla Batı’ya
gönderilen öğrenciler vasıtasıyla gerçekleşmiştir. Kendi medeniyetinin değerlerini yeterince öğrenememiş gençlerin öncelikle bir hayranlık duygusu içinde Batı medeniyetini öğrenip kendi ülkelerine dönmesi XX. yüzyılın ortalarından itibaren bu düşüncelerin yeni bir üslûpla İslâm toplumlarında da görülmesini sağladı.

Doğru cevap C'dir.

Hadis; kaynaklarda rubâ‘î ve humâsî tarîklerle nakledilmiştir ve sadece Tirmizî’deki
isnâdı südâsîdir, dolayısıyla diğerlerine nispetle nâzildir. Diğer Ravilerden de südasi yolla nakleden vardır. Ancak onlar rubai ya da humasi tarikleri de kullanmışlardır. Burada yalnızca sudasi tariki tercih eden Tirmizi'dir. Doğru cevap E'dir.

"Müslümanların kendilerine has ve onları diğer medeniyet mensuplarından ayıran
bir benlik ve medeniyet tasavvurları, değerler sistemi vardır." ifadesi hadislerin evrensel değil yerel boyutunu ortaya koymaktadır. Doğru cevap D'dir.