HADİS

W. M. Watt, Hz. Muhammed’in Mekke’si adlı kitabında Resûl-i Ekrem
hakkında şöyle der: “Ben şahsen, Muhammed’in, kendisine vahiy olarak gelen şeyin kendi bilincinin ürünü olmadığına inanmakta samimi olduğuna kani oldum. Hz. Muhammed’in gerçekten bir peygamber olduğuna inanıyor ve biz Hıristiyanlar’ın, ‘Onları meyvelerinden tanırsın’ (Matta, 7.20) anlamındaki Hıristiyan prensibi gereğince bunu kabul etmeleri gerektiğini düşünüyorum. Çünkü asırlar boyunca İslâm, birçok üstün ve zühd sahibi insan yetiştirmiştir”.

Bu bilgiler doğrultusunda doğru cevap D şıkkıdır.

Yüce Yaratıcı, toplum içinde yaşama yeteneğiyle yaratılan, çeşitli hak, görev ve sorumluluklarla birbirine bağlanan insana üç hedef gösterir: İbadet titizliği ve kulluk bilinci (Zâriyât 51/56), medeniyet düşüncesi, maddî ve manevî boyutuyla dünyanın yaşanabilir duruma getirilmesi (Hûd 11/61), toplumun iyi yönetilmesi, insan hak ve özgürlüklerine saygı duyan âdil bir yönetim anlayışı (A’râf 7/129, Nûr 24/55).

Bu bilgiler doğrultusunda doğru cevap E şıkkıdır.

Gerek bireysel gerekse toplumsal ahlâka ilişkin hadisler, hadis kaynaklarının daha çok birr ve sıla (iyilik ve akraba ilişkilerini koruyup kollamak), edeb/âdâb, fezâil, isti’zân, rikâk ve zühd bölümlerinde yer alır.

“Yaratılış itibariyle kadın, yarı kalmış bir erkektir” sözü Aristo’ya nisbet edilir.

Müslümanların birbirleri üzerindeki haklarını altı maddede özetleyen şu hadis de, söz konusu toplumsal karakteri perçinler: “Müslümanın müslüman üzerindeki hakkı altıdır: Karşılaştığın zaman selâm ver, seni dâvet ederse git, senden nasihat isterse nasihat et, aksırınca Allah’a hamdederse yerhamukellah de, hastalandığında onu ziyaret et, öldüğü zaman cenazesinin ardından git” (Müslim, Selâm, 5, hadis no: 5778).

Devlet yönetiminde “te’mîn-i maslahat ve tevzî-i adâlet” temel bir ilkedir. Güçlülere yaltaklanmak, güçsüzlere ve zayıflara zorbalık etmek, ciddi bir kişilik zafiyetidir. Bilindiği gibi, ifrat haddi aşmak ve aşırıya kaçmak, tefrit ise yetersiz ve geride kalmak demektir. İfrat ve tefritin özünde, sünnetullâha aykırı hareket etmek vardır. İtidal (orta yolcu bir düzenleme ve uygulama) ise ideal olan çizgidir.

Bakışları kontrol etmek, rahatsız edici unsurları ortadan kaldırmak, selamı almak, iyiliği öngörmek ve kötülüğü engellemek, buyurdu.

Hz. Peygamber, bireysel ve toplumsal hayatı her türlü ahlâkî çözülmeye karşı sürekli uyarmış ve gelişmeye yönlendirmiştir. Onun, toplumsal değişim ve dönüşüm faaliyetlerinin dikkat çeken yönü, toplumda iyi ahlâkı ikâme çabasıdır. Esasen, Şâh Veliyyullah ed-Dihlevî’nin (v. 1176/1762) ifadesiyle, bütün Peygamberlerin ortak vazifesi, nefsin/ruhun eğitimi ve toplumun yönetimidir.

Hadis metninde sevgi diye çevrilen kelimenin aslı meveddettir.Meveddet, salt bir sevgi değil, arzu ve istekle birlikte sevmek (متنيه مع الشيء حمبة (demektir. Kalbî bir duygu ve sezgi olan sevgi, ruhun gıdası ve gözün nurudur.

Hadise göre, İslâm ümmetinin, ortaya çıkan kötülüklere karşı sırasıyla aktif-fiilî tedbir,
sözlü uyarı ve pasif-psikolojik direniş şeklinde tepki göstererek mücadele etmesi, irşad ve
ıslah faaliyetlerini kesintisiz olarak sürdürmesi gerekir.

Hadis ve sünnetin ruhunu yok eden bid’at ve hurafeler karşısında tepki ve tedbirin önemi, Abdurrahman el-Evzâî (157/774) tarafından şöyle dile getirilir: “Bid’atler (dinî bir delile dayanmayan inanç, ibadet, fikir, hareket ve davranışlar) ortaya çıktığında, şayet âlimler onları yadırgamaz ve tepki göstermezlerse, giderek bunlar sünnete (kültüre,
değere, geleneğe) dönüşür!”.

İmrenme ve hayırda rekabet anlamındaki gıbta ise, başkasının sahip olduğu maddî veya manevî imkânın bekâsı yanında ona kendisinin de ulaşmasını arzulamak demektir.