HADİS - Deneme Sınavı - 17

Nübüvvetten önce, Hac ve ticârî fuar mevsimini de içine alan Haram aylarda (Zilka’de, Zilhicce, Muharrem, Receb), Mekke-Tâif-Medîne üçgeni içinde kan akıtılması ve insanlara haksızlık yapılması kabîlelerin ileri gelenlerini daima rahatsız etmişti. Bi’setten 20 yıl önceki bir Zilka’de ayında, Hz. Peygamber’in amcalarından Zübeyr’in girişimiyle bir “bahadırlar teşkilâtı” kurulmuş; Teym b. Murra kabîlesinin yaşlı ve zengin liderlerinden Abdullah b. Cüd’ân’ın evinde toplanan Hâşim, Muttalib, Esed, Zühre ve Teym oğullarından müteşekkil bir grup, yerli olsun olmasın Mekke’ de bulunan bütün insanların haklarını koruyacaklarına, mazlumun hakkını kim olursa olsun zâlimden alacaklarına dair yemin etmişlerdi. bu yemine Hılfu'l-Fudul denmiştir.

Abdullah b. Cüd’ân’ın evinde toplanan Hâşim, Muttalib, Esed, Zühre ve Teym oğullarından müteşekkil bir grup katılmakla birlikte Katafan oğulları katılmamıştır

Nübüvvetten önce, Hac ve ticârî fuar mevsimini de içine alan Haram aylarda (Zilka’de, Zilhicce, Muharrem, Receb), Mekke-Tâif-Medîne üçgeni içinde kan akıtılması yasaktı ve bu aylara haram aylar denirdi.

istiska sözlük anlamı sulama demektir. ıstılahi anlamı olarak ise yağmur namazının adabı ile ilgilidir.

Anadolu’da hala sürdürülen ve şenliklerde para, şeker gibi şeylerin halkın üzerine saçılması anlamına gelen “saçı” geleneğinin, asr-ı saâdette de uygulandığını görmekteyiz. Muâz b. Cebel (r.a.) rivâyetine göre, bir sahâbînin düğününü teşrif eden Hz. Peygamber (s.a.v.)’in huzuruna, dua ve tebrikten sonra bir tef getirilerek damâdın başı üzerinde çalınmış, içinde şeker ve meyve/badem bulunan tabaklar getirilerek üzerine saçılmış, ashâb bunları almayıp duraksayınca; “Ne duruyorsunuz, yağmalasanıza!” buyurmuştur. Neticede onlar Hz. Peygamber’i, Hz. Peygamber de onları çekiştirerek yiyecekleri kapışmışlardır.

Şemâil; hadis terminolojisinde, “Hz. Peygamberin beşerî yönünü, yaşama üslûbunu ve şahsî hayatını konu edinen rivâyetler bütünü” için kullanılır.

Rabguzî’nin (v. 1310) Kısas-ı Enbiyâ’sı, Türklere müslümanlığı ve İslâm peygamberini anlatan ilk eserler sayılır.

Fatih Sultan Mehmed’in hocası ve Şeyhülislâmı Molla Gürânî (893/1488), Mısır’daki ilmî birikimi İstanbul’a taşımıştır. OnunEdirne Dâru’l-Hadîsi’nde tamamladığı ve el-Kevseru’l-Cârî adını taşıyan Buhârî şerhi vardır.

Amasyalı Yusufzâde Abdullah Hilmi Efendi (1167/1754)’nin Necâhu’l-Kârî adlı 30 ciltlik Buhârî şerhi vardır

Muhaddislerin ilmî mesâîlerinin temelinde, içinde yaşadıkları toplumun kimlik bunalımına girmesini önleme, tefrikayı engelleme ve câhiliyye ahlâkına geri dönüş tehlikesini giderme gayreti yatmaktadır.

Yahudilik ve Hristiyanlığın aksine, kaynaklarını ilk günkü gibi temiz ve berrak haliyle muhafaza etmeyi başarmış olan İslâm medeniyeti, yüzyıllar boyu dünyada yaşanan değişimlere karşı, toplumdan hareketle dîni değil, dinden hareketle toplumu şekillendiren bir yaklaşımla hareket etmiştir. Bu yaklaşımın esaslarını ise büyük oranda hadisler belirlemiştir.

İslâm, rûhî arınmadan beden temizliğine, devlet yönetiminden aile düzenine, ibadetten alışverişe, eğitimden sağlığa, hukuktan
iktisata, mîmârîden estetiğe kadar sosyal hayata dair ne varsa, Allah Resûlü ve arkadaşlarının tecrübesinden geçmiş, pratiğe geçirilmiş son derece önemli prensipler bütünüdür.

“Son zamanlarda ortaya çıkan söylem, müslümanları Kitâb’ı olmakla birlikte Peygamber’i olmayan bir dînin mensupları gibi görmekte ve bunun neticesinde de bir taraftan kültürü, onun dînî değerini dikkate almayarak yok saymakta; diğer taraftan da dîni, her şeyi meşrûlaştıran bir araç haline getirmektedir. Bu hususta karşımıza çıkan sihirli soru ise; “Kur’ân’da var mı?” olmaktadır. Sünnet’i ve İcmâ’ı dikkate almayan bu tavır, esas itibariyle dîni geçersiz kılma sürecinde etkin bir rol alma eğilimindedir. Bundan dolayı Sünneti ihyâ ve bu ihyâ sürecinde öncelikle İcmâ’ı dikkate alma, toplumsal varlığımızı sürdürmemizin olmazsa olmaz şartıdır”.

Adâlete dayalı olmayan bir devlet sisteminin kalıcı olması, böyle bir toplumun ayakta kalması imkânsızdır. Allah Resûlü’nün böyle bir sözleşmeye risâletin tebliğinden sonra da katılmaktan geri durmayacağını açıklaması, o toplantıda alınan kararların İslâm’ın getirdiği açık hükümlerle bire bir uyuşması nedeniyledir ki bunun adı, en geniş tanımıyla el-emru bi’l-ma’rûf ve’n-nehyü ani’l-münker’dir. Dînin reddettiği çirkinliklerden insanları men etme; yani “münkerden nehiy”, Kur’ân’da mü’minlerin en önemli vasıfları arasında sayılır (Hacc 22/41). Sözkonusu sözleşmeyi anlatan rivâyet, İslâm toplumunun, “bünyesinde haksızlığı ve ahlâksızlığı barındırmamak” gibi hayâtî bir özelliğini dile getirmektedir. Toplumu oluşturan bireylerin zulüm karşısında tek yumruk olmamaları halinde, küçük çaplı menfaat çetelerinin kitlelerin huzur ve refahını tehdit edebileceğine, adâlet sistemini temelinden sarsabileceğine işaret etmektedir. Bununla birlikte, Abdullah b. Abbâs (r.a.)’ın rivayet ettiğine göre, bir keresinde şöyle buyurmuşlardır: “Allah katında müslümanların rahmete en uzak olanı şu üç gruptur: Harem bölgesinde haksızlık yapıp masiyet işleyen (mülhid); İslâm döneminde câhiliyye yol ve âdetlerini/sünnetini arayan (mübtağ) ve haksız yere kanını dökmek için masum bir insanın peşini kovalayan (muttalib) ) “Buhârî, Diyât 9, hadis no: 6488).

Ebû Zerr radiyallâhü anh’ın bildirdiğine göre Resûlullah sallallâhü aleyhi ve sellem şöyle buyurmuşlardır: Hiçbiriniz iyilik (ma’rûf) sayılan herhangi bir şeyi sakın küçük görmesin! Yapacak bir şey bulamasa, kardeşini güler yüzle karşılasın! Et satın aldığında ya da tencerede (et) pişirdiğinde suyunu çoğalt ve komşun için de ondan bir kepçe al!”.

Hz. Peygamber (s.a.v.)’in yukarıya alınan hadisteki tavsiyeleri, insanın ikili münasebetlerinde ve toplum içinde uyması gereken adâb-ı muâşeret kâideleriyle ilgilidir.

Günlük davranışlar arasında riayet edilmesi gereken “Allah’ın hakkı” ve “kulların hakkı” olduğu gibi, bir de -Hz. Peygamber’in tabiriyle- “yolun
hakkı” vardır. Şöyle buyururlar: “Yolun hakkını verin! Bunlar; gözü haramdan sakınmak, insanlara eziyet vermekten kaçınmak, selâmı almak, iyiliği emredip kötülükten sakındırmak, yolunu kaybedene yol göstermek, yardım isteyenin yardımına koşmaktır.

Hadisler Türk kültüründe sinema alanında yaygınca kullanılmamıştır.

Amasyalı Yusufzâde Abdullah Hilmi Efendi (1167/1754)’nin Necâhu’l-Kârî adlı 30 ciltlik Buhârî şerhinin kaderi de ondan farklı değildir. Ömer Nasuhi Bilmen Büyük Tefsir Tarihi’nde bu eser için; “Şimdiye kadar tab’ edilmemiş olması teessüfe şâyândır” demektedir.

641-642/1069-1070 yıllarında Kaşgar’da (Uygur ve Arap harfleriyle) kaleme alınıp Karahanlı hükümdarına hediye edilen ve Türk devlet
felsefesini anlatan ilk eser olarak tarihe geçen “Kutadğu Bilig” (Kutsal Bilgiler)’de, 6645 beyit içerisinde Hz. Peygamber’in hadislerine atıfta
bulunan bazı ifadelere rastlanmaktadır.

İlim dünyamızda Kütüb-i Sitte adıyla ünlenmiş altı temel hadis kitabının birincisi olan Buhârî’nin el-Câmiu’s-Sahîh’inde bir toplum, bir İslâm toplumu yaşamaktadır. Ortak kimlik ve bilinç yapısının inşası için bilinmesi gereken bütün parametreler, tutum ve davranış modelleri, sıhhat derecesini en üst düzeyde taşıyan hadislerle ortaya konmuştur. Bu yönüyle Sahîh-i Buhârî, İslâm toplum yapısının her alandaki sağlam dayanaklarını içeren, Sünnet’i referans alarak yazılmış bir sağlık reçetesidir. Doğru cevap B’dir.