HADİS - Deneme Sınavı - 7

Muksirûn yani binden fazla hadis rivâyet eden yedi sahâbe, rivâyet ettikleri hadis sayısına göre: Ebû Hüreyre, Abdullâh b. Ömer, Enes b. Mâlik, Hz. Âişe, Abdullah b. Abbâs, Câbir b. Abdillâh ve Ebû Sa‘îd el-Hudrî’dir. Doğru cevap C seçeneğidir.

Sünen-i zevâid denilen ve Hz. Peygamber’in gündelik hayatındaki davranışlarını takip edenler, bunu Hz. Peygamber’e bağlılıklarının ve muhabbetlerinin bir neticesi olarak yapmaktadırlar ki sünnete ittibâın temeli şüphesiz muhabbet olmalıdır. Doğru cevap D seçeneğidir.

Kur’ân-ı Kerîm’de pek çok âyette geçen "hedy" kavramı "Allah Teâlâ’nın çizdiği istikâmet yolu, doğru yol" anlamlarına gelmektedir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Abdullâh b. Mes‘ûd’un (r.a.)"Hz. Peygamber bize sünen-i hüdâyı öğretti". şeklindeki ifadesi,  sünnetin insanı hidâyete erdiren yol anlamını da içerdiğini göstermektedir ki Sahîh-i Müslim şârihi Yahyâ b. Şeref en-Nevevî de “sünen-i hüdâ”yı şeklinde açıklayarak bu manayı desteklemektedir. Doğru cevap B'dir.

Kaynağını Kur’ân’-ı Kerîm’in oluşturduğu Nebevî sünnetin kesintisiz nakli sayesinde,
sünnet sahâbenin ve tâbi‘ûnun uygulamalarının da temelini teşkil etmiş, bu sayede Hz.
Peygamber’in (s.a.v.) sünnetine dayanan ve tevâtüren nakledilen amel ortaya çıkabilmiştir.

Doğru cevap A'dır.

Ashâbın sünneti öğrenme ve öğretme noktasındaki iştiyâkının arkasında yatan sebeplerden birisi de muhtemelen Hz. Peygamber’inAllah, benden bir hadisi işitip de onu ezberleyerek başkasına aktaran kimsenin yüzünü ak etsin. Çünkü nice ilim sahibi, onu kendisinden daha anlayışlı kişiye nakleder ve nice ilim sahibi dinde ince anlayış sahibi değildir” (Tirmizî, İlim 7, hadis no: 2868; Ebû Dâvûd, İlim 10, hadis no: 3662) hadisindeki ifade buyurduğu, işittiği bir bilgiyi ferâset ve anlayış sahibi kişilere nakledenlere yönelik müjdesine mazhar olma arzusudur. Anlaşılacağı üzere ilgili kelime şevk arzu istek anlamlarındadır. Doğru cevap C'dir.

Nitekim Muksirûn yani binden fazla hadis rivâyet eden yedi sahâbeye (rivâyet ettikleri hadis sayısına göre: Ebû Hüreyre, Abdullâh b. Ömer, Enes b. Mâlik, Hz. Âişe, Abdullah b. Abbâs, Câbir b. Abdillâh, Ebû Sa‘îd el-Hudrî –r.anhüm–) bakıldığında hepsinin işaret edilen özellikleri haiz olduğu görülmektedir. Doğru cevap D'dir.

diğer sahâbî veya devlet adamı dahi olsa- sözü ve uygulaması karşısında tercih ettiğini göstermektedir. Sahâbe ve sonraki nesiller tarafından sıklıkla dile getirilen “Ben sana
hadis rivâyet ediyorum, sen ise kendi fikrini söylüyorsun” manasındaki ifadeler, ilk nesillerin gözünde sünnetin tayin ediciliğinin (normatiflik) bir delili olarak kabul edilmelidir. Doğru cevap E'dir.

En meşhur nüshası Yahyâ b. Yahyâ el-Leysî rivayeti olan Muvatta Mâlik b. Enes’in eseridir. Doğru cevap D'dir.

Erken nesil ilim ehli arasında çok yaygın biçimde kullanılan ve İbn Sîrîn’e (v. 110) ait olduğu söylenen/ َSahâbe ve tâbiîn nesli) tıpkı ilim öğrenir gibi, davranış biçimini de öğren(ip sürdür)mek için gayret sarf ederlerdi” ifadesi onların bilgi ile davranış arasındaki ayrılmaz ilişkiyi açıkça ortaya koymaktadır. Doğru cevap A'dır.

Hadisin en âlî isnâdı, hadisin geçtiği en erken kaynak olan Ebû Dâvûd et-Tayâlisî’nin Müsned’indeki rubâ‘î (dörtlü) isnaddır. Doğru cevap B'dir.

Kütüb-i sitte’de ve erken dönem kaynakların hepsinin rivâyetlerinde yer
almakta, sünneti terk edenin dalâlete düşeceği ile ilgili ibare ise Sahîh-i Müslim ve İbn
Ebî Şeybe’nin Müsned’indeki muhtasar rivâyetlerle, Ahmed b. Hanbel’de geçen üçüncü rivâyette bulunmamaktadır. Ebû Dâvûd’daki rivâyette ise sünneti terk edenin diğer
tarîklerdeki gibi dalâlete değil, küfre düşeceği bildirilmektedir. Doğru cevap E'dir.

Abdullâh b. Mes‘ûd (r.a.), sahâbe döneminde cemaatten geri kalanların sadece
münâfıklar olduğunu ifade etmektedir. Nifak ve cemaati terk arasındaki ilişki konusunda,
Ebû Dâvûd şerhi ‘Avnu’l-ma‘bud’da cemaati terkin münafıklığa değil, münafıklığın cemaati terke sebep olduğuna dikkat çekilmektedir (s. 299). Hadisten anlaşıldığı üzere sahâbe-i
kirâm hasta oldukları zamanlarda dahi cemaate devam konusunda çok büyük hassasiyet
göstermişlerdir. Doğru cevap C'dir.

Rivâyetü’l-hadis ilminde, isnad zincirleri tetkik edilerek hadislerin Hz. Peygamber’e ulaşması ele alınır.

Dirâyetü’l-hadîs ilminde hadis metinlerinin mana ve maksatlarının anlaşılması (fehm), hüküm ve hikmetlerinin çıkarılması (istinbat) söz konusu edilir.

“Hadislerin mana ve maksatlarını gereği gibi anlamak (tefakkuh) ilmin yarısıdır. Ricâl bilgisi ve hadislerin râvilerini tanımak ise ilmin diğer yarısıdır”. Bu sözün ilk cümlesinde geçen tefakkuh kelimesi dirâyetü’l-hadîs, ikinci cümlesinde geçen ricâl bilgisi (ma’rifetü’rricâl) ise rivâyetü’l-hadîs ilmini ifade eder.

Her iki ilim, ilimler târihçisi Taşköprülüzâde (v. 968/1561) tarafından şöyle tarif edilir: “Rivâyetü’l-hadîs ilmi, zabt ve adalet yönünden râvîlerin hallerini, ittisâl ve inkıtâ bakımından da senedin durumunu tetkik ederek, hadislerin Hz. Peygamber’e ulaşmasını konu edinen bir ilimdir. Dirâyetü’lhadîs ilmi ise, Arap dili kuralları ve İslâm dinin genel prensipleri doğrultusunda, Hz. Peygamber’in hallerine uygun olarak, hadis metinlerinden anlaşılan mana, murad ve maksattan bahseden ilimdir”.

Fıkhü’l-hadîs, “hadislerin mana ve maksadını anlamak ve hadislerden hareketle Hz. Peygamber’in gayesini kavramak" manasına gelir. Hadislerin anlaşılmasını ve onlardan hüküm çıkarılmasını konu edinen bu ilim dalı, Hâkim Nîsâbûrî (v. 405/1014) tarafından “Fıkhü’l-hadîs, bu ilimlerin semeresidir. Dinin, varlığını devam ettirebilmesi de fıkhü’l-hadîse bağlıdır” diye nitelendirilir.

Fıkhü’l-hadîs, “hadislerin mana ve maksadını anlamak ve hadislerden
hareketle Hz. Peygamber’in gayesini kavramak" manasına gelir.