HADİS - Deneme Sınavı - 15

Dışarıdan ve başka kültür ve medeniyetlere mensup kişilerin bakışı ile Kur’ân ve Sünnet’i anlamaya çalışmak İslâm toplumunu teşkil eden ana kitle (sevâd-ı a‘zam) tarafından kabul görmeyecek, toplum nezdinde beklenen neticeyi vermeyecektir. Doğru cevap B'dir.

Kur’ân’ı ve onun nasıl uygulanacağını göstermek üzere Allah Teâlâ insanlara kendi içlerinden birini, Allah Resûlü’nü canlı bir örnek olmak üzere göndermiştir. Bu da Kur’ân’da insanlık için bir lütuf olarak ifade edilmiştir. Ayrıca o, haktan uzak önceki yollarından onları çevirmek üzere kendilerine Kitap ve hikmeti/sünneti öğretmiştir (“Kendilerine Kitap ve Hikmeti Öğretir/َÂl-i İmrân 3/164). Doğru cevap E'dir.

Kur’ân Sünnet bütünlüğünü açıkça gösteren ve Allah Resûlü’nün dini doğru anlamak ve yaşamak için örnek alma/itaat zorunluluğunu ifade eden bir diğer husus, Kur’ân dışında da Hz. Peygamber’e vahiy geldiğine delâlet eden âyetlerdir. Allah Resûlü’nün hayatının tamamıyla vahyin kontrolünde olması bir yana, bu tür âyetler de gayri metlüv vahiy/ namazda okunmayan vahiy olgusuna açık delillerdendir ve bu tür âyetlerin yirmi kadar olduğu ifade edilmektedir. Doğru cevap D'dir.

Vahyin inmeye başladığı ilk andan itibaren Kur’ân’ın anlaşılıp uygulanması Müslümanların en önemli meselesidir. Zira müminler vahiy yoluyla Cenâb-ı Allah'ın mesajını anlamak ve uygulamakla mükelleftirler. Hz. Muhammed(sav)'in inanılırlığı müminler açısından mesele değildir.  Soru da müslümanların en mühim meselesi vurgulanmaktadır.  Dolayısıyla Doğru cevap A'dır.

Allah Resûlü Kur’ân’ın sadece tebliğ edicisi/ulaştırıcısı değil aynı zamanda beyân edicisi (mübeyyin), açıklayıcısıdır. Kur’ân âyetlerinin bir kısmı ihtiva ettikleri mânâyı açıkça ifade etse de bir kısmı kapalı (mücmel) olup açıklanmaya muhtaçtır. Doğru cevap E'dir.

“Artık (namazda) Kur’ân’dan kolay gelen (miktar)ı okuyun (Müzzemmil 73/20)” âyetini Allah Resûlü'nün “ Namazda Fâtiha’yı okumayanın namazı yoktur (Buhârî, Ezân 95, hadis no: 763)” şeklindeki ifadesi Anlamı, ifade ettiği pek çok mânâdan biriyle sınırlandırması yönüyle Sünnetin Kur’ân’ı takyit ettiği şeklinde açıklanmaktadır. Doğru cevap B'dir.

Hadis hocasının, talebesinin ve ders meclisinin âdâbına dair daha pek çok ilke ve esas olup daha ayrıntılı bilgi edinmek için Hatîb el-Bağdâdî’nin el-Câmi‘ li-ahlâki’r-râvî ve âdâbi’s-sâmi‘ adlı eseri önemli kaynaklardandır. Doğru cevap C'dir.

Hadis kitaplarının en meşhurlarından Kütüb-i tis‘a’da yer alan rivâyetlerinden Tirmizî’nin Sünen’inde, Buhârî ve Müslim’in el-Câmi‘u’s-sahîh’lerinde, Ahmed b. Hanbel’in Müsned’inde ve Mâlik’in Muvatta’ında yer alan birer hadis ve tercümesi yukarıda zikredildi. Ancak bu hadis, yukarıda kaydedilenlerin dışında Buhârî’de iki (Edeb 41, hadis no: 6040; Tevhîd 33, hadis no: 7485), Müslim’de iki (Edeb, 48, hadis no: 6874, Edeb 48, hadis no: 6875) ve Ahmed b. Hanbel’in Müsned’inde altı (XVI, 371, hadis no: 7840; XVIII, 255, hadis no: 8724; XX, 122, hadis no: 9591; XXII, 489, hadis no: 10958; XLVIII, 342, hadis no: 22892; XLVIII, 380, hadis no: 22930) yerde daha geçmektedir. Dolayısıyla örnek alınan bu hadis, Kütüb-i tis‘a içerisinde toplam on beş farklı yerde rivâyet edilmiş olmaktadır. Senedlerin on üçünün sahâbî râvisi Ebû Hureyre, ikisinin sahâbî râvisi ise Ebû Ümâme’dir ve bu iki sened de Müsned’de yer almıştır. Doğru cevap A'dır.

Allah Teâlâ’nın gönüllerine sevgi lutfedeceği kimseler iman ile sâlih ameli birleştirenler olacaktır. Mü’minler arasında sevilen bir kişi, Allah katında da sevilir. İhlâslı, samimi kişilerin nefretini kazanmış kişi Allah katında da sevilmez. Allah Teâlâ’nın kulunu sevmesi gizli kalmaz; meleklerin ve sâlih kimselerin sevmesiyle bu sevgi ortaya çıkar. Allah Teâlâ sevdiği kulunu meleklere ve sâlih insanlara da sevdirir. Bütün sevgilerin kaynağı Allah’tır. İnsanlar İslâm toplumundaki değerlendirmelere bakarak (efkâr-ı umûmiyye) Yüce Allah’ın katındaki durumlarının ne olduğunu tahmin edebilirler. Farzlar yanında nâfile ibadetlere de devam etmek, kişiyi Allah Teâlâ katında sevilen biri hâline getirir. Doğru cevap D'dir.

Dinin temel kaynakları, akıl ve sosyolojik gerçeklik açısından düşünüldüğünde, özellikle hayatı boyunca vahyin kontrolü altında bulunması da dikkate alınırsa, Kur’an ile Sünnet’in birbiriyle bir bütünlük arz edeceğinde, karşılıklı olarak birbirine muhtaç olduğunda şüphe yoktur. Zira ikisi de aynı kaynağa dayanmaktadır. Her ikisi de bu bütünlük içerisinde anlaşılmadığında, bireysel kanaatlerin din olarak sunulması tehlikesi vardır.

Genel bir ilke olarak temel kaynaklar arası ilişki biçimi bu şekilde olup, İslâmî ilimlerin her biri usullerini bu çerçevede şekillendirmiştir.

Tebliğ, kendisine bildirilen bir şeyi muhataplarına haber vermek demek olup, din olarak İslâm ve ona inananların ortaya koyduğu medeniyet, ilâhî haberin tezâhürüdür.

Vahyin/haberin kaynağı Allah Teâlâ, haberi getiren Cebrâil, tebliğ etmek üzere haberi alan ise Hz. Peygamber’dir.

Hadis kitaplarının en meşhurlarından Kütüb-i tis‘a’da yer alan rivâyetlerinden Tirmizî’nin Sünen’inde, Buhârî ve Müslim’in el-Câmi‘u’s-sahîh’lerinde, Ahmed b. Hanbel’in Müsned’inde ve Mâlik’in Muvatta’ında yer alan birer hadis ve tercümesi yukarıda zikredildi.

Hadisi Hz. Peygamber’e, Tirmizî ve Mâlik birer tarîkle (rivâyet yolu), Buhârî dört tarîkle, Müslim altı tarîkle, Ahmed b. Hanbel de dokuz tarîkle ulaştırmakta olup hadis toplam yirmi bir tarîkle müelliflere ulaşmıştır.

Râvi sayısı, isnâdın âlî ve nâzil oluşuyla ve müellifin vefât târihinin Hz. Peygamber dönemine yakınlığıyla doğrudan alâkalıdır.

İslâm dininin insanlığı ulaştırmak istediği en yüce hedef, Allah Teâlâ’nın rızâsını ve sevgisini kazanmaktır.

Allah Teâlâ’nın kulunu sevmesi gizli kalmaz; meleklerin ve sâlih kimselerin sevmesiyle bu sevgi ortaya çıkar.

Hadis öğrenirken yaşantımızı meşrulaştırma aracı kılmaya dikkat edilmelidir.

Kur’ân ve Sünnet’i anlamanın ve aralarındaki ilişkiyi en doğru şekilde kurmanın yolu tefsir, hadis ve fıkıh bilginlerinin ortaya koyduğu usûller ve esaslara göre hareket etmekten geçer.