HADİS TARİHİ VE USULÜ

Ricâl, Arapça’da adam, kişi anlamlarına gelen racül kelimesinin çoğuludur. Burada adamdan maksat hadis râvîleridir.

Tasnif dönemi kitaplarının, hadisleri konularına göre gruplandıran türleri şunlardır: Tek bir konudaki hadisleri toplayan kitaplar, birden çok alt konu barındıran tekbir ana konuda yazılmış kitaplar, tartışma ve reddiye kitapları, Muvatta’lar, Sünenler, Câmî’ler, Musannefler.

Tek bir konudaki hadisleri toplayan kitaplar, konulara göre düzenlenmiş kitaplar kategorisindendir.

Fedâil (fezâil) kitaplarında belli davranışların, şahısların, mekânların, zamanların faziletleri yani değerli oluşları ve üstünlükleri ile ilgili hadisler bir araya getirilir.

Musannefler birden çok alt konu barındıran tek bir ana konuda yazılmış kitaplar kategorisine girer.

Hadisin ilk râvîsi olan sahâbîlere göre sıralanmasına müsned denir.

Arapça’da alfabetik olarak sıralanmış anlamına gelir.

Tedvin ve tasnif iç içe süreçler olsa da bir önceki ünitede gördüğümüz gibi tedvînin başlangıcı kesinlikle tasniften öncedir.

Tedvin ve tasnif faaliyetleri için kesin başlangıç ve bitiş tarihleri vermek mümkün değildir.

Sıra hadis malzemesinin tasnifine yani düzenlenmesine gelince, tedvîn çalışmalarında olduğu gibi hadislerin korunması en temel amaç olmaya devam etmiştir.

Derlenen hadislerin düzenli, sistemli, kolay kullanılır hale getirilmesi.

Tasnif dönemi kitaplarının, hadisleri konularına göre gruplandıran türleri şunlardır:

el-Câmi‘, Abdürrezzâk’ın Musannef’inin sonunda 1972 de Beyrut’ta basılmıştır. İçinde 1614 hadis vardır. Hadisler bâb isimli konu başlıkları altında tasnif edilmiştir. Tedvin döneminden Tasnif dönemine geçişin öncü kitaplarındandır. Kendinden sonraki eserleri hem içerik hem tasnif yöntemi açısından etkilemiştir.

İmâm Mâlik’in meclisine üç yıl devam etmiş ve Malik’in Muvatta’ isimli eserinin önemli râvîlerinden birisi olmuştur.

Müsned isimli eseri bu türün en geniş kitabı olup Ahmed b. Hnabel tarafından yazılmıştır.

Kitabını ilim dünyasına “Kimin evinde bu kitap bulunursa orada konuşan bir peygamber vardır“ diyerek sunan muhaddis Tirmizi ve eseri Sünen’dir.