HADİS TARİHİ VE USULÜ

hanım sahâbîleri

Zayıf hadisin çok çeşitli olmasının nedenleri arasında şunlar sayılabilir: 1. Râvînin tenkid edilmesindeki sebeplerin farklılığı 2. Senedde râvî düşmesinin az veya çok olması 3. Râvî eksikliğinin senedin değişik yerlerinde olması 4. Hadisin metnindeki kusurun onun sahihliğine zarar verme derecesindeki değişiklikler. Zayıf terimi hem isnadın vasfı (râvî) hem de rivayet edilen haber/hadis (mervî) için kullanılmıştır. Zayıf ifadesi hicrî ikinci asrın ilk yarısından itibaren muhaddisler arasında bilinmekteydi. Rivayet asrı olan hicrî üçüncü asırdan önceki dönemlerde zayıf hadisi nitelemek üzere merdûd, metrûk, münker, sakîm türü kullanımlar daha yaygındı. Rivayet asrına gelince; İbn Sa‘d, Ahmed b. Hanbel, Müslim, Ebû Dâvud, Tirmizî gibi âlimler zayıf terimini değişik vesilelerle kullanmışlardır. Buna göre, zayıf teriminin önce güvenilir olmayan râvîleri nitelemek üzere sonra da hadisin kendisi için kullanıldığı söylenebilir

Mütevâtir sözlükte, araya zaman girmekle beraber kesintiye uğramaksızın, devam etmek, birbiri ardınca gelmek anlamındaki v-t-r kökünden gelmektedir. Bir hadis terimi olarak mütevâtir şöyle tanımlanmıştır: “Yalan bir haberi rivayet etme hususunda birleşmeleri aklın ve âdetin kabul etmeyeceği kadar kalabalık râvîler topluluğunun kendileri gibi bir topluluktan alıp naklettikleri, görülen ve duyulan (his ve müşahedeye dayalı) bir olayla ilgili hadislerdir”.

Tanımından da anlaşılacağı üzere mütevâtir hadis için başlıca üç şart gerekmektedir: 1. Hadisin kalabalık bir topluluk tarafından rivayet edilmesi ve bu topluluğun her nesilde tevatür sayısının altına düşmemesi. 2. Bu kalabalığın yalan üzerine birleşmelerinin aklen ve âdeten mümkün olmaması. 3. Haberi nakleden kişilerin o haberi bizzat kaynağından işitmeleri veya olayı kendi gözleriyle görmeleri.

Suyûtî, bir hadisin mütevâtir kabul edilebilmesi için her nesilde râvî sayısının en az on olması gerektiği görüşündedir

Haber-i vâhidle amel edilmemesi gerektiğini savunan Mutezile  mezhebidir.

Ebû Dâvud amellerin fazileti hakkında zayıf hadisle amel edilebileceğini düşünmektedir.

Mevzû haberlere hadis denmesinin sebebi uyduranın onun hadis olduğu iddiası ile şeklen bir sened ve metninin olmasıdır.

el-Esrâru’l-merfû‘a adlı eserin yazarı Ali el-Kârî’dir.

Sahih ve hasen hadis için aranan şartlardan birini ya da birkaçını taşımayan hadislere  zayıf hadis denir.

Zayıf olduğu hakkında hadis âlimleri arasında ittifak bulunmayan, bazılarına gore zayıf, bazılarına göre de zayıf olmayan hadislere  Muza‘af adı verilir.

Hz. Peygamber’den sonraki nesiller, günümüze gelene kadar bu konuda olağan üstü çalışmalar yapmışlar ve ellerinden gelen her türlü fedakârlığa katlanmışlardır. Hz. Peygamber’e ait olup olmadığını tespit etmeye yarayan kuralları belirlemek ve ilgili haberlere bunları uygulamak için çalışmışlardır.

Yapılan araştırmalar hicrî ikinci ve üçüncü asırlarda mütevâtir kavramının kullanıldığını göstermektedir.

Sahihliği sabit olmuş bir haberle amel edilip edilmemesi, o haberin yakîn ilim kategorisine dâhil edilerek derece bakımından Kur’ân ve mütavâtir haber ayarında sayılıp sayılmayacağıyla ilgilidir. Mütevâtir hadis şartı değildir.

İslâm’da verilen en büyük ceza için bu sayı yettiğine göre, o, kesin bilgi için de yeterli olmalıdır, diye düşünülmüştür.

Zayıf teriminin önce güvenilir olmayan râvîleri nitelemek üzere sonra da hadisin kendisi için kullanıldığı söylenebilir. Dini konularda delil olarak kullanılan makbul olan  hadis çeşidide hasen hadislerdir.Bu şartlara uymayan hadislere zayıf hadis adı verilmiştir.

Râvînin yalancılığı (kezzâb), yalan söylemekle itham edilmesi (müttehem bi’l-kizb), çok hata yapması (fuhş-i galat), fıskı ve hadisin şâz olması aşırı cerh sebebi Kabul edilmiş ve bu tür hadislerin zayıflığı şiddetli zayıflık olarak nitelendirilmiştir.

Devlet yanlılığı hadis tarihinde görülen uydurma sebeplerinden değildir. Doğru cevap " E " dir.

Uyduranın bizzat kendisinin düzmesi veya başkasının sözünü alıp hadis diye ortaya sürme bir uydurma belirtisi olmayıp uydurma yöntemidir.

Genel olarak tenkide uğramış râvîleri, özel olarak da hadis uyduran veya bununla suçlanan kimseleri tespit edip tanıtmak ve uydurma hadisleri tanıtmak uydurmaya karşı yapılan mücadeledir. Diğerleri uydurma hadisler tespitidir.