HADİS TARİHİ VE USULÜ - Deneme Sınavı - 22

Hadis öğrenme ve öğretme âdâbı, öğrenen (öğrenci) ve öğreten (hoca) açısından iki başlıkta ele alınabilir. Öğrencinin Uyması Gerekenler:
İhlâs ve İyi Niyet
Öğrendiğiyle Amel Etmek
Hadisi Ehlinden Almaya Çalışmak
Hocaya Saygı Göstermek
Arkadaşlarıyla Bilgi Paylaşmak
İlmî ve Tedricî Bir Metod Takip Etmek
Hadis Usûlüne Önem Vermek olarak sıralanmaktadır.

Hoca, ilim ve yaş bakımından rivâyet ehliyetine sahip olmadıkça hadis okutmaya kalkışmamalıdır. İbnü’s Salâh bu konuda ortaya koyduğu prensibi şu şekilde aktarmaktadır: “Hadis hocalığı yapacak kimsenin hadis birikimine ne zaman ihtiyaç duyulursa, yaşı ne olursa olsun, hadis rivâyetine başlayıp ilmi yayması uygun olur.”

Hadislerin öğrenim ve öğretiminde hanım sahâbîlerin  payı büyüktür. Hanım sahâbîler içinde ise, konumuzla ilgili olarak Ensâr denilen Medine’nin yerlisi Müslüman hanımlar ile Hz. Peygamber’in hanımlarının özel bir yeri vardır.

Başından sonuna kadar her tabakada, yalan söylemek üzere anlaşmaları aklen ve âdeten mümkün olmayacan kadar çok râvînin rivayet ettiği hadislere mütevâtir hadis denir.

Soruda özellikleri verilen hadis türü Sahîh hadistir.

Hadis ilminde, senedinde sahabeden sonra bir veya peşpeşe olmayarak, birkaç râvî atlanmış olan hadise Munkatı’ denir.

Hadis ilminde bir kusuru veya ekseriya hoş görülmeyen bir özelliği gizlenerek onun bulunmadığını zannettirecek şekilde rivayet edilmiş olan hadîslere Müdellis hadis denir.

Hadis ilminde, birbirlerine zıt olmakla beraber birini diğerine tercih imkânı bulunmayan hadîslerden her birine Muzdarib denir.

Metnin özelliklerine göre sınıflandırıldığında bir sahabiye ait olduğu söylenen söz ve işle ilgili hadislere Mevkûf hadis denir.

Senedin özelliklerine göre sınıflandırıldığında hadis ilminde, senedinde başından sonuna kadar râvî düşmesi bulunmayan, isnad zinciri kesintisiz olarak devam eden hadîslere Muttasıl hadisler denir.

Hadis usûlünde senedinin bir veya birkaç yerinde (tabakasında) râvî sayısı bire düşen hadislere Ferd hadis

Sened veya metnine, aslında bulunmayan bir şey eklenmiş olan hadîse Müdrec hadis denir.

Sened veya metninde noktalama ve harekeleme hatası yapılmış olan hadislere Musahhaf hadis denir.

Mütevâtir hadîs, başından sonuna kadar her tabakada, yalan söylemek üzere anlaşmaları aklen ve âdeten mümkün olmayacak kadar çok râvînin rivayet ettiği hadistir. Hz. Peygamber’e ait oluşları kesin olan hadislere mütvâtir denmektedir.

Mütvâtir, Hz. Peygamber’e ait oluşları kesin olan hadislere denir. Haber-i vâhid ihtimalli olan hadislere denmektedir.

Makbûl hadîsler sahîh ve hasen hadislerdir. Merdûd hadîsler zayıf hadislerdir ve Müdelles, Şâzz- Mahfûz hadisler bu gruptadır. Rabbânî hadîs, Kudsî hadîs yerinede kullanılmaktadır.

Senedinde başından sonuna kadar râvî düşmesi bulunmayan, isnad zinciri kesintisiz olarak devam eden hadîsler muttasıl hadislerdir. Başka bir hadise veya dinen makbul bir delile/bilgiye zıt olan hadisler muhtelifu’l-hadîstir. Kendisine zıt mânâda sağlam bir hadîs veya şer’î bir delil bulunmayan hadisler muhkem hadislerdir. Bir sahabiye ait olduğu söylenen söz ve işle ilgili hadise mevkûf hadis denir.

Sahih li-zâtihi, Sahih li-gayrih, Hasen li-zatih ve Hasen li-gayrih makbûl hadîslerdir. Mu‘dal hadis ilminde, senedinde peş peşe iki veya daha fazla râvî atlanmış olan hadîs demektir ve merdûd hadîslerdendir.

İtibâr denilen, hadîsin başka kanallardan gelen rivayetlerini araştırma sonucu lafzı aynı olmayıp mânâ bakımından benzer veya yakın rivayetler bulunursa bunlara da şâhid denir. Mütâbi‘ hadislerin sahabeden itibaren farklı rivayetlerinin araştırılması sonucunda o hadisi senedin her bir halkasındaki râvî dışında aynı lafızlarla rivayet eden başka râvîler varsa bunların rivayetine denir. Bir hadisin sahabeden itibaren senedin her halkasındaki râvî dışında başka râvîleri olup olmadığı araştırılır. Bu araştırma işine i‘tibâr denir. Sened veya metninde noktalama ve harekeleme hatası yapılmış olan hadise musahhaf, harf hatası yapılmış olan hadise ise muharref denir.

Maklûb hadis,hadis ilminde, sened veya metnindeki kelime veya cümleler arasında yer değişikliğiyapılmış olan hadîse denir.