HADİS TARİHİ VE USULÜ - Deneme Sınavı - 17

Osmanlı’nın egemen olduğu her yere açılmıştır. İlk Osmanlı dârulhadîsi I. Murad devrinde kurulmuştur. Edirne Dârulhadîsi’ni II. Murad yaptırmıştır. Abdullah Paşa Dârulhadîsi II. Beyezid devrinde yaptırılmıştır. İbn Melek burada en çok okunan hadis kitaplarından olan Sâgânî’nin Meşâriku’l-envâr’ı üzerine Mebâriku’l-ezhâr isimli şerhini yazmıştır.

Murtezâ ez- Zebîdî “Tâcu’l- arûs” u yazmıştır.

Allah Teâlâ “Allah’a karşı ancak âlim kulları gerçek anlamda saygı duyar” (35Fâtır, 28) ve “De ki: Hiç bilenlerle bilmeyenler bir olur mu?” (39Zümer, 9) meâlindeki âyetlerden anlaşılacağı üzere ilmin önemini vurgulamış; Hz. Peygamber de, ashabını ilim öğrenmeye ve öğretmeye teşvik etmiştir. Bu konudaki şu hadislere göz atalım: “Allah, kim içn hayır dilerse, onu dinde fakîh (ince anlayış sahibi) yapar”
(Buhârî, İlim, 14) “Her kim ilim öğrenmek üzere yola koyulursa, Allah ona cennete giden
yolu kolaylaştırır” (Buhârî, İlim, 10) “Şu üç zümre kıyamet gününde şefaat eder: Peygamberler, âlimler ve şehitler” (İbn Mâce, Zühd, 38) “Şu iki kimseden başkasına gıpta edilmez: Allah’ın mal verip hak yolda
harcamayı nasip ettiği kimse ve hikmet verip onunla hükmetmeye ve onu öğretmeye muvaffak kıldığı kimse” (Buhârî, İlim, 15)

Hz. Ali de, ayakta su içmesine pek anlam veremeyenlere şöyle demişti. “Ayakta su içmişsem, Resûlüllah’ın da ayakta su içtiğini gördüğüm içindir. Oturarak su içmişsem yine Resûlüllah’ın otururken su içtiğini gördüğüm içindir.”

Bu dönem, Hz. Peygamber’in vefatıyla başlayıp hicrî 220 yılı civarına kadar devam eden oldukça uzun bir süreyi kapsar. Sahâbe ile tâbiûnda olduğu gibi tâbiûn da etbâu’t-tâbiîn ile iç içe yaşayan iki farklı kuşaktır.

Kısa sürede birer ilim merkezi haline dönüşen Medine, Mekke, Şam, Kufe, Basra, Bağdad, Cezire, Yemen, Mısır, Mağrib ve Endülüs, Horasan ve Maveraünnehir İlim Merkezleri veya Hadisin Coğrafî Merkezleri olarak adlandırılır.

Ebû Bekir b. Ahmed es-Sıbğî (ö. 342/954) tarafından Nîşâbur’da kurulan Dârussünne (sünnet evi) bu merkezlerin ilki sayılır.

Hicrî VI. asrın ikinci yarısında hadis öğretimi konusunda yeni bir gelişme meydana geldi ve sadece hadis öğretimine tahsis edilen hadis ihtisas okulları kurulmaya başlandı. Dârulhadîs (Hadis evi) denilen bu merkezlerin ilki, Selçuklu Atabeylerinden Nûreddin Mahmud Zengî (ö. 569/1173) tarafından Dımaşk’ta (bugünkü Şam’da) kurulan Dâru’l-hadîsi’n-Nûriyye’dir. Kurucusunun adını taşıyan bu kurum, aynı zamanda ilk idarecisi olan ünlü hadisçi ve tarihçi İbn Asâkir adına yaptırılmıştır. Buna göre doğru cevap A'dır.

İslâm co ğrafyasında dârulhadîslerin yo ğun olarak kurulduğu VII/XIII. asır, Selçuklu hükümdarları I. Alâddin Keykubad ile II. Gıyâseddîn Keyhüsrev dönemine rastlar. Bu asırda Anadolu’da kurulan ilk dârulhadîs, günümüzde Taşmescid diye bilinen Çankırı Dârulhadîsi’dir.

Hadis öğrenme ve öğretme âdâbı, öğrenen (öğrenci) ve öğreten (hoca)açısı ndan iki başlı kta ele alınabilir: Öğrencinin Uyması Gerekenler.

Hadis öğrenme ve öğretme âdâbı, öğrenen (öğrenci) ve öğreten (hoca)açısı ndan iki başlıkta ele alınabilir: Öğrencinin Uyması Gerekenler.

Her ilimde olduğu gibi hadis ilminde de uyulması gereken bir takım kurallar vardır. Bu kuralların olmazsa olmazlarına rivâyet teknikleri, olmazsa onmazlarına rivâyet âdâbı denir. Güzel ahlâk, hayâ, nezâket, zerâfet, yol, yordam gibi anlamlara gelen edep kelimesinin çoğulu olan âdâb, hadis öğrenim ve öğretiminde ahlâk ve terbiye kurallarına göre uyulması gereken yerleşik esaslar, günümüz tabiriyle bilimsel etik kuralları demektir.

Ebvâb Arapça’da kapı veya konu başlığı anlamına gelen bâb kelimesinin çoğuludur. Ale’l-ebvâb ifadesi konulara göre demektir.

“el-Câmi” Ma’mer b. Râşid’in eseridir. “el-Muvatta” İmam Mâlik’in, “el-Âsâr” İmam Muhammed’in, “er-Rihle fî talebi’l-hadîs”Hatîb el-Bağdâdî’nin ve “Ulûmu’l-hadîs” İbnü’s-Salâh’ın eseridir.

Osman b. Talha Mekkeli râvîler arasındadır. Yezîd b. Muâviye ve Ebû İdrîs el-Havlânî Şam’da yetişen âlimlerdir. Berâ b. ‘Âzib Kûfe’li sahâbîlerdendir. Utbe b. Gazvân ise Basra’lı sahâbîlerdendir.

Nizâmiye adlı medreseler kompleksinin ilki ve en gelişmişi Bağdât’ta açılmıştır.

Dârimî, İbn Huzeyme, İbn Hibbân ve Hâkim Horasan ve Mâverâünnehir bölgesinde yetişmiştir.