HABERCİLİĞİN TEMEL KAVRAMLARI

Komisyon Başkanı İrlandalı diplomat Sean MacBride liderliğinde “Birçok Ses Tek Bir Dünya” başlıklı bir rapor hazırlanır.Raporda kitle iletişim araçlarının işlevleri sekiz ana başlıkta toplanmıştır. Bunlar; habercilik, toplumsallaştırma, motivasyon, tartışma-diyalog, eğitim, kültürel geliştirme, eğlence ve bütünleştirme işlevleridir. Doğru cevap E seçeneğidir.

Medyanın genel itibariyle haber veren kitle iletişim araçlarının dört temel toplumsal işlevi; haber ve bilgi verme, denetim ve eleştiri, kamuoyunu aydınlatma ve oluşturma, eğitim ve eğlence şeklinde dört ana başlıkta toplanabilir. Basının Denetim ve Eleştiri İşlevi; Demokrasilerde basını yasama, yürütme ve yargıdan sonra dördüncü kuvvet yapan bu kamusal görev, sorumluluk ve işlevidir. Basın yasama, yürütme ve yargıyı toplum adına denetlemesi toplumu bilgilendirerek, olup biten olaylardan doğru ve zamanında bilgilendirerek yapar.

Doğru cevap B seçeneğidir

Gazetenin geçmişten günümüzü diğer kitle iletişim araçlarından farklı kılan bazı özellikler şunlardır: Gazete endüstriyel bir üründür- Gazete kolay taşınabilir bir kitle iletişim aracıdır- Gazete kolay arşivlenebilir bir kitle iletişim aracıdır- Gazete daha fazla ayrıntı verir- Hedef kitlesi bellidir- Eğitim gerektirir.

Gazete okuyabilmek için okuma-yazma bilmek gerekir, görsel ve işitsel kitle iletişim araçları için böyle bir beceri gerekmez. Doğru cevap E seçeneğidir.

Bir haberin gazetede yer almasında etkili olan etmenler şu şekilde sıralanmıştır: Güncellik, Güvenilirlik, Yenilik, Devamlılık ve ayrıntı, Haber değerleri, Görsellik

Doğru cevap A seçeneğidir

Haber metni; 5N-1K sorularının yanıtının verildiği habere konu olan olay ya da durumun anlatıldığı yazıdır. Olayın tüm ayrıntıları burada verilir. İlk giriş cümlesinde olayın ne olduğu söylenerek belli bir anlatı planı içinde okur bilgilendirilir. Doğru cevap C seçeneğidir

Televizyon haberleri hızlı olmak zorundadır bu nedenle çok kısa sürede hazırlanması gerekir. Dolaysıyla televizyon haberleri özet nitelikte kısa haberlerdir. Ortalama yarım saat süren ana haber bültenlerindeki haber metinlerinin uzunlukları bir gazete sayfası kadardır. Olaylar ve konular hakkında ayrıntılı bilgi almak an­cak o konu ve olaylar ile ilgili özel programlar yapılmasıyla mümkün olabilmektedir.

Doğru cevap A seçeneğidir.

Perfore; Haber metninin seslendirilmesidir. Görüntülerin üzerine seslendirme yapılarak haber oluşturulur. Doğru cevap D seçeneğidir.

Genellikle 30 ile 45 dakika arasında süren bir televizyon ana haber bülteninde ortalama 10-20 haber sunulur. 45 dakikalık bir haber bültende ana haber sunucularının açıklamaları ve bireysel yorumları dışında bir haber, görüntüler dahil 90- 120 saniye arasında sürmektedir. Doğru cevap C seçeneğidir

Kısa haber: Günün en önemli haberleri, tek cümle halinde, haberin 5N-1K öğelerinden (Ne, nerede, neden, nasıl, ne zaman ve kim soruları) bir kaçının yer aldığı anons olarak verilen haberlerdir. Örneğin; Büyük Türk mutasavvıfı ve halk ozanı Yunus Emre Eskişehir’in Mihalıççık ilçesinde kabri başında anıldı. Tokat’ın Turhal ilçesinde Dazya Deresi taştı 3 kişi sel sularına kapılarak kayboldu. Doğru cevap C seçeneğidir

Hipermetinsellik; Web sayfalarında ya da e-gazetelerde bir konuyla ilgili yayınlanmış haber başka web sayfalarına bağlantılar (linkler) ile zenginleştirilebilir fazladan bilgi ve ayrıntı için okur bu linkler vasıtasıyla bu sayfalara ya da gazetelere yönlendirilerek, daha çok bilgilendirilmesi sağlanabilir web’in hipermetinsel (hypertext) özelliği ile haber geniş bir platformda sunabilir tek kanalda kalmayarak farklı perspektif ve görüşlere açık olarak sunulabilir. Doğru cevap E seçeneğidir

Medyanın genel itibariyle haber veren kitle iletişim araçlarının dört temel toplumsal işlevi vardır: Bu işlevler haber ve bilgi verme, denetim ve eleştiri, kamuoyunu aydınlatma ve oluşturma, eğitim ve eğlence şeklinde dört ana başlıkta toplanabilir.

Basının Denetim ve Eleştiri İşlevi : Özgürlükçü demokrasilerde basının en önemli kamusal görevi; tüm kamusal yaşantının kontrolü, tüm toplumsal yaşantının mercek altına alınıp değerlendirilmesi ve eleştirilmesidir. Vatandaşın sözcüsü basındır.

Gazete, dergi, televizyon, radyo, ve internet ortamında yayın yapan tüm araçlar birer kitle iletişim aracıdır
ve tümü aynı görev sorumluluk altında çalışmak durumundadırlar. Gazete, dergi, televizyon, radyo gibi geleneksel kitle iletişim araçları içeriklerinin iletimi ve hazırlanışı bakımından birbirinden farklıdır. Kitle iletişim
araçları arasındaki bu fark en başta yayın yapma şekillerinden kaynaklanmaktadır.

Gazetenin geçmişten günümüzü diğer kitle iletişim araçlarından farklı kılan bazı özellikler;-Endüstriyel bir üründür- Kolay arşivlenebilir bir kitle iletişim aracıdır-Kolay taşınabilir bir kitle iletişim aracıdır-Eğitim gerektirir-Daha fazla ayrıntı verir- Hedef kitlesi bellidir.

Redaktör: Kitle iletişim araçlarında görev yapan yazım hatalarını düzeltme görevini yerine getiren bir meslek grubudur. Tüm yazılı medyada, internet sitelerinde, basım evlerinde çalışırlar. Re­daktörler gazetelerde baskıya girmeden önce sayfa provalarını okuyarak yazım hatalarını düzeltirler.

Bir haberin gazetede yer almasında etkili olan etmenler şu şekilde sıralanmıştır:
1. Güncellik,
2. Güvenilirlik,
3. Yenilik,
4. Devamlılık ve ayrıntı,
5. Haber değerleri,
6. Görsellik.

Televizyon haberinin temel öğesi olan görüntüyü gerçek olay, arşiv görüntüsü, grafik ve harita görüntüsü, donuk kare ve canlandırma olarak beş farklı şekilde sınıflanabilir.

Perfore: Haber metninin seslendirilmesidir.

Radyo haberi yazarken dikkat edilmesi gereken kuralları şöyle sıralayabiliriz:1. Günlük konuşma dili kullanılır.
2. Her haber konusuna göre en çok merak edilen bilgiler verilmeye çalışılmalıdır. 3. Vurgu ve tonlamalar bir tek ses ve duraklamalar ile yapılabildiğinden noktalama işaretlerine özen gösterilmelidir. 4. Haber sunucusu duyguları açığa çıkartan ya da kışkırtan sunum yapmamalıdır. 6. Haberde dikkati dağıtacak gereksiz ayrıntılara yer verilmemeli, sade bir dil kullanılmalı yabancı ve teknik terimlerden oluşan sözcükler kullanılmamalıdır. 7. Akıcı birbirini tekrar etmeyen sözcükler kullanılmalıdır.

Yöndeşme; bilgisayar, yazılı, görsel ve işitsel kitle iletişim araçları, haberleşme altyapısını sağlayan şirketlerin teknolojik ve ekonomik olarak birleşmesi ve süreç itibariyle de yeni ürünlerin ve hizmetlerin sunulmasıdır. Yöndeşme kavramı, radyo, televizyon, gazete, telefon ve posta gibi iletişim faaliyetlerinin dijital ortamda bir araya gelerek bilgisayarların ve akıllı mobil telefonların işlevsel bir
parçası haline gelmesidir.

Haberlerde “güvenilir kaynak” nasıl olmalıdır sorusunu şu şekilde tanımlayabiliriz:
1. Haberlerde kaynağın kimliğinin açık olması beklenir.
2. Çatışma hallerinde bütün tarafların yetkililerine ya da bu kişilere ulaşabilen kaynaklar olmalıdır. 3. Resmi kaynaklara olası siyası pozisyonları, kamu görevi yetkilerinin sınırları içinde başvurulmalıdır. 4. Kaynak bilgi bakımından duruma hakim olabilecek nitelikte olmalı kafalarda şüphe oluşturmamalıdır, asıl kaynak olmalıdır. 5. Haber kaynakları daha önce ki habercilik faaliyetlerinde yalanlanmış olmamalıdır. 6. Kaynaktan gelen bilgi teyit edilebilir olmalıdır. 7. Bilgi siyasi bir kimlikten geliyorsa olası tersi durumlar teyit edilebilir olmalıdır. 8. Haber kaynağı mümkünse tek olmamalı, aynı zamanda teyit edilebilir olmalıdır. 9. Başka yayın organlarında yayınlanan haberler, kesinkes doğru olarak kabul edilip kaynak olarak kullanılmamalıdır. 10. Haber kaynağı ile maddi bir ilişki içinde olmamalı, haber kaynağına vereceği bilgi için para ya da başka bir yol ile ödeme yapılmamalıdır.