HABERCİLİĞİN TEMEL KAVRAMLARI - Deneme Sınavı - 2

En genel tanımıyla kitle iletişiminde uyulması gereken kuralları, kitle iletişim araçlarının yapısını ilişkilerini düzenleyen hukuk kuralları ve uygulamalar ile ilgilenen hukuk dalına medya hukuku adı verilmektedir. Doğru cevap A'dır.

Medya hukukunun kapsamı içerisinde basın yayın faaliyetleri, gazetecilik mesleği, radyo ve televizyon yayıncılığı, internet ortamından yayıncılık gibi medya faaliyetleri yer almaktadır.Doğru cevap D'dir.

Basın özgürlüğü ve bunun kullanımını düzenleyen ve kitle iletişim araçları içerisinde yer alan gazete dergi gibi basılmış eserlerin basımı ve yayımı ile ilgili kavram, kurum ve faaliyetleri inceleyen hukuk dalına “basın hukuku” adı verilmektedir. Doğru cevap D'dir.

Süreli bir yayın çıkarmak için yapılması gerekenler, basın kuruluşlarının yayın faaliyetleri sırasında uyması gerekenler, hukuki ve cezai sorumluluk, kişilik haklarının ihlali gibi basın yolu ile işlenen suçlar, yargılama usulü ve davalar basın hukukunun temel konularını oluşturmaktadır. Doğru cevap A'dır.

Düşünce ve basın özgürlüğünün ana vatanı sayılan İngiltere’de basın özgürlüğü “Devleti tehlikeye sokma; genel ahlaka aykırı davranma ve hukuki bir neden olmaksızın kişilerin zararına hareket etme” durumları ile sınırlandırılmıştır. (İçel, Ünver 2005, s. 26) Basın bu sınırlamalara uymak koşuluyla “gerekli hoşgörüden” yararlanabilmektedir. Bu sınırların aşılması hâlinde mahkemede hesap vermek durumunda kalacaktır. Doğru cevap C'dir.

ABD’de ise 1791 Anayasası’na eklenen Ek 1. maddeye göre “Congress shall make no law... abridging the freedom of speech or of the freedom of press” yani, kongre söz veya basın özgürlüğünü sınırlayan kanun yapamaz hükmü ile basın özgürlüğü açıkça garanti altına alınmıştır. Doğru cevap A'dır.

İletişim hak ve özgürlüğü ve basın özgürlüğü ilkeleri gereğince:
1. Haberde (eleştiri ve yorumda) gerçeklik,
2. Haberde (eleştiri ve yorumda) güncellik,
3. Kamu yararı ve toplumsal ilgi,
4. Konu ile anlatım arasında düşünsel bir bağlılık
ve amaca uygun araç kullanma koşulları birlikte bulunmalıdır. Doğru cevap E'dir.

Gazeteci, aşağıdaki hususları ciddi mesleki hatalar olarak ele almalıdır:
- Haber çalma (intihal),
- Kötü niyetli yanlış açıklamalar,
- İftira, onur kırıcı yayın, temelsiz suçlama,
- Yayın ya da baskı yapma bağlamında herhangi bir biçimde rüşvet kabul etme.

Doğru cevap D'dir.

Gazete, dergi, radyo, ve televizyon gibi izleyici kitlesine ulaşmak için tasarlanmış
iletişim biçimleri kitle iletişim araçlarına örneklerdir.

Türkiye’de ilk kez ________Gazetesi 26 Kasım 1996’da internet gazeteciliği uygulaması
başlatmıştır.

Medya okuryazarlığı ile ilgili ortak özellikler şu başlıklar altında ele alınmaktadır (Önal, 2007).
• Çeşitli biçimlerdeki yazılı-basılı, görsel, işitsel, elektronik ortamlardaki iletilere erişmek,
• Medya iletilerini anlamak ve değerlendirmek için gereken bilgi birikimine sahip olmak,
• Medyayı etkin ve akılcı biçimde kullanmak,
• Medya olarak bilinen bilgi kaynaklarını tanımak, değerlendirmek ve gerektiği kadar
yararlanmak,
• Farklı kaynaklardan gelen bilginin doğruluğunu değerlendirmek,
• Medyanın kişilerin ve toplumun düşünceleri, davranışları ve değerleri üzerindeki etkisinin bilincinde olmak,
• Medya kanalları yoluyla toplumla etkili iletişim kurmak,
• Gereken tepkileri vererek bilginin bilinçli ve doğru üretilmesini sağlamak ve
• Fikir üretmekle kalmayıp düşünceleri iletme kapasitesine sahip olmaktır.

İletişim araçlarına ulaşımının zorluğu medya okuryazarlığının unsurlarından biridir. Teknolojide ve ulaşımda yaşanan tüm gelişmelere rağmen kitle iletişim araçlarına ulaşmada(erişimde) bazı zorluklardan bahsedilmektedir. Örneğin; bilgisayar kullanımının herkes için aynı ölçüde kolay olmaması, kullanılan bilgisayarların donanımlarının gerekli işlemler için yetersiz olması ya da uydu kanallarının artmasıyla birçok kanalın televizyonlara girmesi ve alt yazı olmadan değişik dillerde yayın yapan kanalların televizyonda izlenebilirliği de sınırlılıklar olarak karşımıza çıkmış ve medya
okuryazarlığı konusunu gündeme tekrar taşımıştır. Yazılı ve görsel medya bu konuda biraz daha şanslıdır.

Medya okuryazarlığının yapılandırılmasının temeli beş güçlü bilgi yapısı setidir. Temel bilgi yapıları; medya etkileri, medya içeriği, medya endüstrileri, gerçek dünya ve bireydir. Bilgi yapıları kişisel hafızada organize edilmiş bilgi birikimidir ve bilgi birikimleri kendiliğinden oluşmaz; bilgi birikimi dikkatli ve tam olarak oluşturulmalıdır.

Kişisel anlam eşleştirme ve anlam yapılandırmayı güçlendirmek: Bu hedeflere ulaşmak için enerji ve pratik zekâyı kullanarak bilgiyi en doğru şekilde öğrenmek ve analiz etmek ve becerilerin birleşimidir. Belirli bir kanının oluşması için zihinsel çabalar da önemlidir. Çünkü sonuçta bir kitabın okunması, bir dersin dinlenmesi, bir televizyon programının izlenmesi için gereken süre kişinin harcadığı zihinsel çabayı gösterir. Zihinsel çabaya yapılan yatırımın miktarı (AIME) kişisel gelişim için medya okuryazarlığı adına oldukça önemlidir.

21. yüzyıl, sosyal, ekonomik, teknolojik vb. alanda pek çok gelişmenin ve değişimlerin hızlı yaşandığı bir dönemdir. Bu zaman dilimi, bireylerin yaşam boyu öğrenme, analitik düşünme becerisine sahip olmayı amaçlayan, sorgulayan, araştıran, teknolojiyi kullanabilen, tartışan, yaratıcı, üretken, girişimci, ürettiğini paylaşan ve daha birçok
becerilerin kazanıldığı ‘’Enformasyon Çağı’’ olarak da adlandırılmaktadır.

Toplumun tüketim alışkanlıklarının, kişinin tüketim alışkanlıklarından farklı olması durumunda kişi ikilemde kalabilecektir. Ya kendi tüketim alışkanlıklarını sürdürecek ya da yeni tüketim alışkanlıklarına yönelecektir. Kendi tüketim alışkanlıklarına devam etmek isteyen kişi, reklamları boykot edebilir, varsa çeşitli aboneliklerini iptal edebilir,
medyada hoşlanmadıklarını görmek istemeyebilir ve en azından bir televizyon programını veya reklamı zaping yapabilir. Bunlar kişinin medyada görmek istemediklerine bir tepkidir. Bu davranış şeklinin çok sayıda kişi tarafından benimsenmesi durumunda medya üzerinde kontrol gücü artacaktır. Bu güç medya okuryazarlığı ile sağlanabilir.

Mesajların süzülmesi
Görev: Bu aşamada mesajda hangi konuya önem verileceği, hangi konunun gereksiz
olduğunun kararlaştırılması
Hedef: Mesajda en yüksek fayda sağlayacak bilgilere odaklanmak, diğerlerini göz ardı etmek
Odaklanma: Çevredeki mesajlar

Beceri kişinin yatkınlık ve öğrenime bağlı olarak bir işi başarma ve bir işlemi amaca
uygun olarak sonuçlandırma yeteneği iken; doğuştan gelen bir güç olarak da ifade
edilen yetenek, bir kimsenin bir işi anlama veya yapabilme niteliği, kabiliyetidir.