HABERCİLİĞİN TEMEL KAVRAMLARI - Deneme Sınavı - 2

Bir eylemin ya da söylemin hedef kitlelere ulaştırılması için içermesi gereken özelliklere haber değeri denir.

Haberin son olayları ve gelişmeleri içermesi zamanlılık haber değeridir.

Haberin nerede meydana geldiği ile ilişkili olan haber değeri yakınlık öğesidir. İnsanlar doğaları gereği yakın çevreleri ile ortak kültürel ve coğrafi bağlılıklarının olduğu yere ilgi duyarlar.

Gündelik hayat içinde az bulunan, görülen, olan olaylar okurun ilgisini çekebilir.

Alışılmamış yönleri bulunan, tuhaf, yadırganan, şaşkınlık yaratan, acayip olduğu düşünülen şeylerin haber değeri daha yüksektir. Beş bacaklı buzağının doğması haberi, gariplik unsuru içermektedir. Bu yüzden trafik kazası haberinden daha değerli bir haber olarak görülmüş olabilir.

Kimi yayın organları habere, magazin haberciliğine yöneldiklerinden, habere eğlendirici yönü ön plana çıkartılarak, diğer bir deyişle renkli bir biçimde sunmaktadır. Haberi genelde öyküleştirerek sunan magazin haberciliğinde bol ver renkli görsel malzeme kullanmaktadır. Başlıklarda da heyecanı arttırmaya çalışan bir kelime seçimi söz konusudur. BU yaklaşım popüler ve magazin gazeteciliği tercih eden yayın organlarınca kullanılmaktadır.

Haberde doğru ve gerçek bilgilerin verilmesi gerekir.

Gazete ve dergilerde içerik kadar habere ayrılan alan ile radyo ve televizyon haberlerinde habere ayrılan süre belli bir mesaj taşır. Örneğin gazetelerde, sürmanşet ve manşet en önemli habere ayrılan alandır. Radyo veya televizyon haber bültenlerinde ise ilk haber en önemli haberdir. Haberlerin objektifli¤i denildi¤inde asgari olarak olayın tüm taraflarının yeterli ve net bir biçimde ortaya konulması, farklı görüşlerinin tümüne dengeli bir biçimde yer verilmesi ve bu denge sağlanırken de tüm taraflara aynı mesafede durularak aynı ölçüde yer verilmesi ve adil olunması şartlarına uyulmalıdır.

Medyada yer alan haberleri genel olarak yayınlandığı kitle iletişim aracının türüne, haber niteliklerine ve konularına göre sınıflandırmak mümkündür.

a,b,c,d seçeneklerindeki papirüs, ori, efimerit ve parşömen üzerine yazı yazılan yüzeylerdir. Bu nedenle doğru yanıt "e" seçeneğindedir.

Julius Sezar (MÖ 100-44) döneminde senato oturumunun tutanakları Acta Senatus adıyla yayınlanmıştı. Bunlar sonraları resmi gazete niteliğine bürünerek Acta Publica adıyla bir sayfalık bültenler olarak yayınlanır.

Ortaçağda düzenli haber yayan ve gazete niteliğinde olan, dünyanın en eski gazetesi olarak kabul edilen, günümüze kadar da yayınını sürdüren gazete, 911'de Çin'de yayınlanmaya başlayan Tio Pao'dur. Bu gazete, o dönemde Çin'de egemen olan Thiang ailesinin görevlendirdiği kişilerce bir çeşit "saray bildirisi" mahiyetinde bir gazeteydi. Yönetime gelen aileler tarafından değişik isimler verilerek yayımını sürdürmüştür.

Süreli yayımlanan ilk gazete, 1605 yılında Hollanda'da yayımlanmaya başlayan Wettlyeke Tydinghen adlı Flamanca ve Fransızca çıkan gazetedir.

Fransa'da haftalık olarak düzenli çıkmaya başlayan ilk gazete La Gazette (1631) dir. BU gazete, doktor Renaudot tarafından yarı resmi olarak çıkarılmış ve Kral XIII. Louis de yazılar yazmıştır. Renaudot düzenli olarak baş yazılar da yazmış ve basın tarihine ilk başyazı yazan kişi olarak girmiştir.

İstanbul'da ilk basımevini, 1493'de İspanya'dan İstanbul'a göç eden Yahudiler getirmiş ve kurmuşlardır.

Osmanlı'da ilk gazeteyi Fransız devriminin amaçlarını anlatmak ve diğer ülkelerin desteğini kazanmak amacıyla 1795'te Bulletin des Nouvelles adıyla Fransız elçiliği yayımlamıştır.

Tüccar olan ve İngiltere'deki Morning Herald gazetesinin de muhabirliğini yapan William Churcill 1840 yılında Padişah'tan aldığı izinle Ceride-i Havadis gazetesini yayımlamaya başlamıştır. Bu gazete ikinci Türkçe gazete olarak basın tarihindeki yerini alır.

Takvim-i Vekayi, II. Mahmut'un isteği doğrultusunda yayımlanmaya başlamış ve başına Vak'anüvis Esat Efendi getirilmiştir. Bu gazete Osmanlı devleti olanaklarıyla çıkan ve resmi nitelikte bir gazetedir. Ceride-i Havadis ise mali sıkıntılardan kutulmak için sürekli devlet desteği talep etmiştir. Bu nedenle Ceride-i Havadis gazetesi yarı resmi olarak tanımlanmaktadır.

Türk basınında ilk sansür 1876 yılında "Sansür Kararnamesi" ile uygulanmaya başlar. Bu dönemde gazeteler yayından önce kontrol edilerek, hükumete yönelik eleştiri içeren haberler ve kullanımı yasaklanan kelimeler çıkartılmıştır.

Gazetelerin ilk sayfalarında logonun hemen altında ve dergilerin kapak sayfalarında iri puntolu harflerle yayınlanan haberler manşet haberlerdir.